Tăng giá thu gom rác lên 43.000 đồng/người/tháng
UBND TP Hà Nội đang lấy ý kiến nhân dân và các tổ chức liên quan vào dự thảo quy định giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
Hiện giá thu gom rác áp dụng theo Quyết định số 54 ngày 31/12/2016, với cá nhân cư trú ở phường là 6.000 đồng/tháng tương đương 24.000 đồng/hộ/tháng và với cá nhân cư trú ở xã là 3.000 đồng/tháng tương đương 12.000 đồng/hộ/tháng.
Thành phố dự kiến tăng giá thu gom rác như sau: Các phường tăng lên 21.000 đồng/người/tháng trong năm 2025 và lên 43.000 đồng/người/tháng vào năm 2026. Các xã tăng lên 10.000 đồng/người/tháng năm 2025 và lên 23.000 đồng/người/tháng năm 2026.
Mức giá áp dụng với cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp là 1.175 đồng/kg nhân với khối lượng rác thải phát sinh thực tế.
Hà Nội chuẩn bị tăng giá thu gom rác.
Hiện nay, trung bình mỗi ngày Hà Nội phát sinh khoảng 7.500 tấn rác thải sinh hoạt. Thành phố có hai nhà máy điện rác đang hoạt động là Thiên Ý (bãi rác Nam Sơn) và Seraphin (bãi rác Xuân Sơn) với tổng công suất xử lý hơn 6.200 tấn/ngày, đồng thời phát điện khoảng 120 MW.
Theo UBND TP Hà Nội, mức giá thu hiện hành chưa tính đúng, tính đủ chi phí cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt. Năm 2024, tổng thu phí rác của Thành phố đạt gần 568 tỷ đồng, trong khi chi phí thực tế cho hoạt động này lên tới gần 2.300 tỷ đồng, gấp bốn lần số thu. Những năm qua, ngân sách Thành phố phải chi khoản rất lớn để bù đắp cho công tác xử lý rác.
Việc điều chỉnh tăng giá dịch vụ theo lộ trình được Hà Nội cho rằng là cần thiết, vừa giảm gánh nặng ngân sách, vừa khuyến khích người dân hạn chế phát sinh chất thải, nâng cao ý thức, trách nhiệm cộng đồng, đồng thời tiến tới áp dụng phương thức tính phí theo khối lượng phát thải.
Đồng tình với chủ trương này, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho biết, căn cứ pháp lý của đề xuất bám theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, quy định hộ gia đình, cá nhân phải chi trả cho thu gom, vận chuyển, xử lý rác sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại.
Việc đảm bảo nguồn thu bền vững cho công tác thu gom – vận chuyển – xử lý sẽ giúp tối ưu vận hành các nhà máy hiện hữu, giảm phụ thuộc vào chôn lấp, đồng thời tạo nền tảng để tiếp tục đầu tư mở rộng, cải tạo các bãi rác và hạ tầng phụ trợ.
Cùng với việc tăng phí rác thải, chuyên gia mong rằng Hà Nội đi tiên phong trong phân loại rác tại nguồn, trả phí rác thải theo lượng rác thải ra. Hiện nay phí rác thải (thu gom, vận chuyển, xử lý) của Hà Nội vào loại thấp nhất so với nhiều địa phương khác, 6.000 đồng/người/tháng. Lộ trình sẽ tăng lên 21.000 đồng trong năm 2025, trong tình hình chưa thể phân loại tại nguồn và tiến tới là 43.000 đồng/người/tháng.
Tuy nhiên, TS Hoàng Dương Tùng cho biết, cùng với tăng phí, người dân cũng có quyền đòi hỏi dịch vụ cũng tốt hơn (thu gom tốt hơn, sạch hơn, tái chế tốt hơn, xử lý tốt hơn..), minh bạch hơn, tiến tới thu phí theo lượng rác thải ra thì công bằng hơn.
Tăng phí thu gom có triển khai được phân loại rác?
Từ 1/1/2025, theo luật Bảo vệ môi trường năm 2020, các hộ gia đình, cá nhân phải thực hiện phân loại rác tại nguồn (PLRTN) thành 3 nhóm. Tuy nhiên đến nay việc phân loại rác tại nguồn chưa thể thực hiện ở hầu khắp các địa phương.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến trước khi sáp nhập các tỉnh/thành phố (1/7/2025), chỉ có 34 địa phương thực hiện phân loại rác với quy mô nhỏ, mang tính thí điểm; có 5 địa phương ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật và 6 địa phương ban hành bảng giá dịch vụ...
GS.TS Đặng Thị Kim Chi, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam cho biết, công việc này đã được chuẩn bị từ năm 2022, khi biết rằng bắt đầu từ 1/1/2025 thì chất thải rắn sinh hoạt sẽ được phân loại tại nguồn. Để chuẩn bị việc này, nhiều địa phương đã làm và đã có những biện pháp tương đối tích cực để xây dựng các hướng dẫn phục vụ cho việc đáp ứng các yêu cầu từ 1/1/2025 sẽ phân loại rác tại nguồn.
Nhưng ngay từ đầu, rất nhiều ý kiến đã nói rằng, việc phân loại rác tại nguồn chỉ thực sự có hiệu quả khi việc phân loại rác tại nguồn này được thu gom theo dạng rác phân loại, được vận chuyển theo các loại rác đã phân loại và được đưa về những nơi xử lý phù hợp với từng loại rác đã phân loại.
Theo GS Đặng Kim Chi, tùy theo đặc thù, đặc điểm của địa phương mình về điều kiện kinh tế, về điều kiện địa lý, về trình độ dân trí… để đưa ra biện pháp xử lý phù hợp. "Tôi cũng đã tham dự một số hội thảo, được nghe những báo cáo điển hình của một số địa phương, ví dụ như Hải Phòng, Hà Nội, nhưng họ mới chỉ thí điểm việc đó tại một khu vực nhất định, nhưng nhân rộng thì chưa.
Nhưng việc nhân rộng này, nó phải đồng bộ với hạ tầng kỹ thuật. Việc này theo tôi phải có những biện pháp mềm mỏng hơn, để tìm hiểu tính phù hợp của các loại hình kỹ thuật trong việc đồng bộ hạ tầng kỹ thuật.
Cái này chúng ta cũng đang gặp khó khăn, nhưng kinh nghiệm ở nhiều nước, để đi đến giai đoạn phân loại rác tại nguồn, xong đi xử lý, đòi hỏi hàng chục năm, chứ không thể ngày một ngày hai", GS Đặng Kim Chi nói.
GS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng - cho rằng, việc thực hiện PLRTN là việc khó, cần có lộ trình phù hợp và tiềm lực kinh tế lớn mới có thể triển khai đồng bộ.
"Hiện nay, mặc dù đã đến thời điểm phải triển khai PLRTN, tuy nhiên không phải khu vực nào cũng thực hiện được bởi còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai. Vì vậy để thực hiện hiệu quả, các địa phương cần rà soát lại từng khu vực; nghiên cứu mô hình tại những nơi đã triển khai thành công PLRTN, từ đó điều chỉnh và áp dụng sao cho phù hợp với điều kiện của từng khu vực. Việc này sẽ mất nhiều thời gian và tiền bạc nhưng nếu không làm nhanh và sớm, quá trình PLRTN sẽ càng lâu và khó thực hiện" - PGS.TS Bùi Thị An nhấn mạnh.
Theo chuyên gia, trong việc phân loại rác, điều quan trọng là cần có lộ trình phù hợp và tùy theo năng lực của từng địa phương. Cụ thể, thay vì phân ra 3 loại thì bước đầu chỉ nên phân thành 2 loại là có thể tái chế và loại còn lại. Hoặc với những địa phương có dự án điện rác thì phân thành loại có thể đốt và không thể đốt. Sau một thời gian đủ lâu để hình thành thói quen như vậy thì chuyển sang giai đoạn 2 là nâng cao và chi tiết hơn, phân rác thành 3 - 4 loại.
