SKĐS - Trong suốt hơn nửa thế kỷ cống hiến không ngừng nghỉ cho y học Việt Nam, GS.TS.BS Đỗ Trọng Hiếu đã để lại những dấu ấn đậm nét trong lĩnh vực sản phụ khoa, y học sinh sản.

GS.TS.BS Đỗ Trọng Hiếu không chỉ là người bồi đắp cho ngành Sản phụ khoa mạnh lên, phát triển thêm chuyên ngành mới - ngành Hỗ trợ sinh sản, mà còn là nhà quản lý y tế cấp tiến, góp phần thay đổi diện mạo công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình trên toàn quốc.

Sinh năm 1936 tại làng Giáp Lục, Hà Nội, trong một gia đình nghèo, thời còn nhỏ ông đã sớm thể hiện nghị lực và khát vọng học tập mãnh liệt. Trải qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt, trường lớp phải di tản đến nhiều nơi xa, ông vẫn kiên trì đi bộ đến trường (Hà Đông, Thanh Hóa giai đoạn 1946-1954) học tập và miệt mài thu gom con chữ.

Để rồi đến năm 1955 ông đã trở thành sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội (1955–1960) cũng chính tại cái nôi này ông đã được rèn giũa nhiều đức tính và phẩm giá cao quý của người bác sĩ. Đó cũng là tiền đề để ông tiến bước đến sứ mệnh của người thầy thuốc, người thầy giáo và nhà khoa học.

Ngay sau khi tốt nghiệp Đại học, GS Đỗ Trọng Hiếu được giữ lại giảng dạy tại Bộ môn Sản phụ khoa, Đại học Y Hà Nội (1960 - 1975). Với nỗ lực không ngừng kèm tư duy khoa học nhạy bén và tầm nhìn xa rộng, ông được cử đi nghiên cứu sinh tại Viện Sản phụ khoa Liên bang Nga, thành phố Mátxcơva (1968–1972) – nơi hội tụ những tinh hoa y học của Liên Xô cũ.

Tiếp đến, năm 1981–1982, ông đã hoàn thành chương trình Thạc sĩ Khoa học (Master of Science) chuyên ngành sản phụ khoa tại Đại học Luân Đôn, Vương quốc Anh. Chính quãng thời gian này đã giúp ông thấu hiểu những thiếu thốn của nền y học Việt Nam và thúc đẩy việc học tập tìm tòi và tích lũy nhiều kiến thức mới hiện đại của nước bạn nhiều hơn nữa. Từ đó mở ra những hướng đi mới, đưa những tiến bộ y học hiện đại, phương pháp điều trị mới cho y học Việt Nam nói chung và y học sinh sản nói riêng.

Học đi đôi với hành, trở về nước, ông đảm nhiệm cương vị Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ Bà mẹ và Trẻ sơ sinh (1975 -1990) – nay là Bệnh viện Phụ sản Trung ương. Trong giai đoạn khó khăn hậu chiến, ông đã cùng tập thể y bác sĩ không chỉ khôi phục hoạt động của Viện mà còn phát triển nhiều kỹ thuật tiên tiến trong sản khoa, góp phần giảm đáng kể tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh.

Với tầm nhìn cấp tiến chiến lược, ông đã được bổ nhiệm làm Phó Vụ trưởng Vụ Điều trị, rồi Vụ trưởng Vụ Bảo vệ Bà mẹ và Trẻ em (1990–1998) - Bộ Y tế. Trên cương vị người đứng đầu chuyên ngành, ông đã đưa ra nhiều hoạch định chính sách có tính định hướng cho công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản Quốc gia, đưa Việt Nam hòa nhịp cùng xu hướng phát triển của thế giới.

Những chương trình giáo sư khởi xướng – từ chăm sóc sức khỏe sinh sản toàn diện đến quản lý thai sản an toàn, điều trị vô sinh hiếm muộn, kiểm soát sinh sản kế hoạch hóa gia đình – đều để lại dấu ấn cho hệ thống y tế. Điển hình là việc đưa chuyên ngành nam khoa và nhấn mạnh vai trò của đối tác nam trong vấn đề vô sinh hiếm muộn nói riêng và y học sinh sản nói chung vào hệ thống y tế Việt Nam, cũng đã ghi nhận những đóng góp không nhỏ của ông.

Hơn nữa với những thách thức về bùng nổ dân số giai đoạn này, làm sao để khống chế tỷ lệ sinh rất cao thời đó, đảm bảo chất lượng và số lượng dân số cho phát triển đất nước là một thách thức rất lớn. Giáo sư Hiếu đã mày mò và tìm ra phương pháp đình sản nữ dùng thuốc (đặt viên quinacrin vào buồng tử cung), không phải can thiệp phẫu thuật như trước, đã giúp đỡ hàng chục, hàng trăm nghìn phụ nữ trên toàn quốc đạt được kế hoạch hóa gia đình mà không phải chịu đau đớn về thể xác.

Bên cạnh vai trò quản lý, GS.TS.BS Đỗ Trọng Hiếu còn là người tiên phong trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Khi kỹ thuật này còn rất mới mẻ ở Việt Nam, giáo sư đã mạnh dạn khởi xướng và sáng lập Chương trình Thụ tinh ống nghiệm tại Bệnh viện Từ Dũ, TP. Hồ Chí Minh, mở ra cơ hội làm cha mẹ cho hàng nghìn cặp vợ chồng hiếm muộn. Sự kiện này được xem là bước ngoặt lịch sử trong ngành sản phụ khoa nước ta, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của y học Việt Nam sang kỷ nguyên công nghệ sinh sản hiện đại.

Không chỉ là nhà khoa học, giáo sư còn là người thầy của nhiều thế hệ bác sĩ. Hàng trăm học trò của giáo sư hiện đang đảm nhiệm vai trò chủ chốt tại các Bệnh viện, Viện nghiên cứu và cơ sở y tế lớn trên cả nước. Với phong cách giảng dạy gần gũi, khoa học và đầy cảm hứng, giáo sư đã truyền cho họ không chỉ tri thức, tinh thần "trò phải phấn đấu để giỏi hơn thầy" mà cả đạo đức nghề y.

Song song với hoạt động chuyên môn lâm sàng, GS.TS.BS Đỗ Trọng Hiếu còn là tác giả và chủ nhiệm của nhiều công trình nghiên cứu khoa học, nhiều cuốn sách; đồng thời cũng là một trong số ít người Việt Nam thời đó được được công bố trên các tạp chí y học quốc tế uy tín hàng đầu thế giới - The Lancet.

Để lan tỏa kiến thức mới, giáo sư thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm hay, bài học quý, ca bệnh hiếm trực tiếp cho các đồng nghiệp, thông qua các bài giảng báo cáo hội thảo, hội nghị hay truyền thông trên các phương tiện báo chí chuyên ngành.

Những cuốn sách do GS.TS.BS Đỗ Trọng Hiếu chủ biên luôn được đón nhận từ nhiều đồng nghiệp như: Rối loạn tình dục và hiếm muộn ở Nam giới hay Nam học Tình dục và Hiếm muộn... Những chia sẻ như thế đã truyền cảm hứng cho các học trò, đồng nghiệp tự tin tiếp bước trên con đường phát triển y học toàn diện và đưa thành tích của y học sinh sản Việt Nam vượt ra ngoài biên giới Quốc gia.

Hiện nay, dù đã ở tuổi ngoài 90, giáo sư sống vui vẻ hạnh phúc bên người bạn đời của mình, nhưng vẫn miệt mài cống hiến cho ngành y nước nhà, vẫn tích cực chỉ dẫn và truyền dạy cho các thế hệ bác sĩ trẻ...

Hơn bảy thập kỷ gắn bó với nghề, cuộc đời và sự nghiệp của GS.TS.BS Đỗ Trọng Hiếu là biểu tượng của trí tuệ, nhân cách và lòng tận tụy với y học sinh sản. GS. không chỉ chăm sóc bảo vệ sức khỏe của bà mẹ trẻ em, không chỉ đem tiếng cười trẻ thơ đến mái ấm hạnh phúc với những gia đình hiếm muộn, mà còn gieo hạt giống tri thức và nhân ái trong từng thế hệ thầy trò. Một cuộc đời hiến dâng trọn vẹn cho nền khoa học vì sức khỏe con người...

Mời độc giả xem thêm: