"Nếu bây giờ chúng ta không ban hành một đạo luật để tạo ra khung pháp lý cơ bản giải quyết vấn đề dân số, lao động, người già, thì chúng ta sẽ đi vào vết xe đổ của Nhật Bản và một số quốc gia khác", Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
Lấy ví dụ trực quan, Giáo sư cho biết Nhật Bản từng tăng trưởng kinh tế 13%/năm, nhưng đã trải qua 50 năm có mức sinh không đủ và thiếu lao động. Dự báo đến năm 2100, lực lượng lao động của họ sẽ giảm 63% so với năm 1995. Điều này cho thấy tăng trưởng kinh tế cao và khoa học công nghệ hiện đại không phải là yếu tố bảo đảm cho phát triển bền vững. Nếu mức sinh không đủ, hậu quả sẽ kéo dài từ 50 – 100 năm, và nếu không hành động ngay bây giờ, chúng ta sẽ không còn cơ hội khắc phục.
Phiên họp toàn thể Ủy ban Văn hóa và Xã hội sáng 12/10.
Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân cũng dẫn chứng, Hàn Quốc đang đối mặt tình trạng tương tự: tăng trưởng hơn 9%/năm trong gần nửa thế kỷ nhưng mức sinh vẫn không đủ. Singapore dù kinh tế rất phát triển, nhưng nhiều năm liền sinh không đủ và phải thực hiện chính sách nhập cư để duy trì tăng trưởng.
Từ thực tiễn trên, Giáo sư cho rằng Việt Nam không thể lựa chọn con đường sinh không đủ và bù đắp bằng nhập cư. "Chúng ta đang đứng trước lựa chọn: hoặc phát triển, hoặc không phát triển", ông nói.
Theo Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, Việt Nam là quốc gia có nghị quyết riêng về công tác dân số trong tình hình mới, đồng thời công bố chủ trương phải giữ vững mức sinh thay thế.
Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân phát biểu ý kiến.
"Chỉ đạo của Bộ Chính trị đã nêu rõ: trong giai đoạn phát triển mới, phải có ba đột phá: đột phá về tư duy, đột phá về chính sách và đột phá về tổ chức thực hiện. Dứt khoát, Luật Dân số phải thể hiện được đột phá về tư duy", Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
Cùng với đó, ông cho rằng Việt Nam đang đối mặt ba thách thức lớn:
Thứ nhất, trong ba năm gần đây, nước ta đã bắt đầu đi vào con đường mà Hàn Quốc, Nhật Bản và hơn 40 quốc gia phát triển từng trải qua, thu nhập đầu người càng tăng thì tỷ lệ sinh càng giảm.
Thứ hai, tuổi nghỉ hưu ở Việt Nam còn thấp. Ở các quốc gia khác, dân số vàng được tính khi số người đi làm gấp đôi số người không đi làm, và họ thường lao động đến 64 tuổi, trong khi Việt Nam chỉ đến 60. Vì vậy, cần tiếp tục điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình hợp lý.
Thứ ba, qua nghiên cứu quốc tế, có 11 nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mức sinh giảm. Sau năm 1970, phương pháp tránh thai hiện đại phát huy hiệu quả, trong khi thu nhập của hai người đi làm không đủ nuôi hai con. Ông phân tích: doanh nghiệp chỉ trả lương cơ bản, không phải lương đủ để nuôi con; tại nhiều quốc gia có thu nhập trung bình, khoảng 40% hộ gia đình có thu nhập không đủ để nuôi hai con.
"Nếu doanh nghiệp chỉ muốn trả lương thấp để tối đa hóa lợi nhuận, thì 30 năm sau chính họ sẽ không còn lao động để sản xuất nữa," Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân cảnh báo.
