Chào mừng Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Lịch sử quốc gia và Hội Di sản Văn hoá Việt Nam tổ chức triển lãm Gốm Việt Nam: Một truyền thống riêng biệt - Nhìn từ sưu tập An Biên tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia (số 1 Tràng Tiền, Hà Nội).
Người dân tham quan triển lãm và tìm hiểu về nét văn hóa, lịch sử gốm Việt.
Theo ông Nguyễn Văn Đoàn - Giám đốc Bảo tàng lịch sử quốc gia, 70 hiện vật gốm men đặc sắc, được tuyển chọn từ bộ sưu tập cổ vật An Biên của nhà sưu tập Trần Đình Thăng (Hải Phòng) và một số hiện vật của Bảo tàng Lịch sử quốc gia, thể hiện tiến trình phát triển gốm Việt Nam trải dài gần 2.000 năm lịch sử. Qua đó cho thấy, gốm Việt Nam đã được ra đời từ rất sớm, phát triển liên tục, gắn liền với các giai đoạn lịch sử, văn hóa nước nhà.
Dòng chảy văn hóa và lịch sử của gốm Việt
Với 4 chủ đề, triển lãm giới thiệu với công chúng một dòng chảy văn hóa, lịch sử qua từng hiện vật gốm của Việt Nam. Công chúng được chiêm ngưỡng gốm nước nhà 10 thế kỷ đầu Công nguyên. Trên nền tảng truyền thống gốm Đông Sơn, người Việt đã tiếp thu kỹ thuật làm gốm men tiên tiến đương thời của Trung Hoa (làm khuôn, gắn chắp các thành phần sau đổ khuôn, tráng men và nung với nhiệt độ cao trong lò).
Mô hình nhà làm bằng chất liệu gốm, thế kỷ I- III.
Từ đây, gốm Việt phát triển quy mô, tạo ra dòng gốm mang sắc thái riêng và đưa Việt Nam trở thành một trong số ít các quốc gia trên thế giới có nghề sản xuất đồ gốm men ra đời sớm và phát triển liên tục. Đây là những cơ sở, nền tảng để hình thành nên các dòng gốm men phát triển ở các thời kỳ sau đó, đặc biệt là từ thời Lý - Trần.
Đến những hiện vật gốm Việt Nam thế kỷ XI – XIV (thời Lý - Trần), nghề gốm đã phát triển mang tính độc lập, khám phá những đề tài trang trí mang đậm tính bản địa của người Việt, tạo nên một trong những trang sử rực rỡ nhất của truyền thống sản xuất gốm sứ Việt Nam với loại hình phổ biến liễn, ấm, đài sen, âu, bát, đĩa… phục vụ sinh hoạt, tiêu dùng từ cung đình đến dân gian.
Đặc biệt, thời kỳ này đã hình thành và phát triển các dòng gốm men phong phú, đa dạng như gốm men trắng, gốm men ngọc, gốm men xanh lục, gốm men nâu, gốm hoa nâu và cuối thế kỷ 14 xuất hiện gốm hoa lam.
Men trắng in nổi thế kỷ XV trưng bày tại triển lãm.
Sang đến thế thế kỷ XV – XVII, các hiện vật tại triển lãm cho thấy đồ gốm ở nước ta thể hiện trình độ kỹ thuật cao với các loại hình chủ yếu là đồ dùng sinh hoạt, đồ thờ (bát, đĩa, ấm, ang, hộp lư hương, tượng nghê, chân đèn…), dòng men tiêu biểu là hoa lam, nhiều màu, lam xám, với đề tài trang trí chủ yếu là rồng, phượng, mây, nghê...
Đây chính là thời kỳ phát triển mạnh mẽ của đồ gốm Việt, là mặt hàng xuất khẩu quan trọng. Một số trung tâm sản xuất gốm sứ nổi tiếng khoảng thời gian này là Thăng Long, Bát Tràng (Hà Nội), Nam Sách, Bình Giang (Hải Dương)...
Nhiều sản phẩm đồ gốm Việt Nam suốt chiều dài lịch sử gần 2.000 năm được giới thiệu đến người dân.
Đặc biệt, phần trưng bày gốm Bát Tràng thế kỷ XVIII – XIX cho thấy trung tâm sản xuất gốm Bát Tràng đã trải qua những giai đoạn lịch sử khó khăn để tồn tại và phát triển cho đến tận ngày nay, trở thành một bảo tàng sống động về gốm sứ Việt Nam. Gốm Bát Tràng tiêu biểu cho các dòng men: Men rạn, rạn lam và chủ yếu là đồ dùng sinh hoạt, đồ thờ, đồ trang trí, đồ đặt hàng phù hợp thị hiếu người dùng đương thời như: Lư hương, ấm, bình vôi, tượng nghê...
Ấm men nâu đậm nét văn hóa Việt thế kỷ XIII-XIV.
Có lịch sử lâu đời, hội tụ những tinh hoa văn hoá dân tộc, đồ gốm trở thành đối tượng được các nhà nghiên cứu, sưu tập cổ vật say mê, dành nhiều thời gian, tâm sức nghiên cứu, sưu tầm và hình thành những bộ sưu tập giá trị.
Thông qua triển lãm này, Ban tổ chức mong muốn tất cả người dân tiếp tục nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử dân tộc mà cha ông từ ngàn đời đã để lại.
