Tại Việt Nam, phụ nữ mắc bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) nhiều hơn nam giới (chiếm 2/3 trường hợp mắc bệnh). Điều này có thể do tỷ lệ vòng eo/vòng hông cao hơn so với nam giới hoặc do phụ nữ chịu nhiều stress hơn?
Phụ nữ có bệnh ĐTĐ tăng nguy cơ nhiễm khuẩn âm đạo và biến chứng trong thời gian mang thai. Đối với những phụ nữ hiện tại không có bệnh ĐTĐ, mang thai sẽ đem lại nguy cơ bị bệnh ĐTĐ khi có thai (tiểu đường thai kỳ). Bệnh ĐTĐ khi có thai chiếm tỷ lệ từ 2 - 5% số người có thai và phần lớn sẽ biến mất sau khi đẻ. Phụ nữ đã có bệnh ĐTĐ khi có thai sẽ gia tăng nguy cơ phát triển bệnh ĐTĐ týp 2 sau này.
Mang thai và bệnh ĐTĐ
Mang thai làm gia tăng nhu cầu insulin trong cơ thể hơn bình thường, do sự gia tăng sản xuất hormon dẫn đến đề kháng insulin. Đối với phụ nữ có bệnh ĐTĐ, kiểm soát đường máu chặt chẽ trước khi mang thai và trong suốt quá trình mang thai là rất quan trọng cho sức khỏe của em bé và mẹ.
Nếu được chăm sóc tốt trước và trong khi mang thai, tỷ lệ dị tật bẩm sinh của con chỉ là 0 - 5%. Ngược lại nếu không nhận được sự chăm sóc tốt, tỷ lệ bị dị tật bẩm sinh có thể đến 10% số trẻ sinh ra ở những phụ nữ mắc ĐTĐ mang thai.
Phụ nữ mắc ĐTĐ thường đẻ thai to (gấp 2 - 3 lần) so với phụ nữ không mắc bệnh ĐTĐ. Chính vì thai quá to nên họ cũng hay phải dùng cách mổ lấy thai hơn là đẻ tự nhiên (gấp 3 - 4 lần) so với phụ nữ không mắc bệnh ĐTĐ.
Phụ nữ mắc bệnh ĐTĐ tăng 5 lần khả năng bị nhiễm độc thai nghén (một rối loạn không rõ nguyên nhân thường được đánh dấu bằng tăng huyết áp, có đạm trong nước tiểu, phù, nhức đầu, rối loạn thị giác) và đa ối (quá nhiều nước ối) so với phụ nữ không có bệnh ĐTĐ.
Khoảng 2 - 5% phụ nữ mang thai có bệnh ĐTĐ thai kỳ - một dạng bệnh tiểu đường chỉ xảy ra trong thời gian mang thai.
Khoảng 40% phụ nữ mắc ĐTĐ thai kỳ bị béo phì trước khi mang thai tiến triển thành bệnh ĐTĐ týp 2 trong vòng 4 năm. Cơ hội phát triển bệnh ĐTĐ trong thời gian này là thấp hơn ở người nhẹ cân hơn.
Phương pháp tránh thai và bệnh ĐTĐ
Thuốc ngừa thai có thể làm tăng glucose trong máu và kiểm soát bệnh ĐTĐ.
Vòng tránh thai có thể dẫn đến nhiễm khuẩn. Bởi vì phụ nữ bị các bệnh ĐTĐ này vốn đã có nguy cơ nhiễm khuẩn cao hơn, do vậy phần lớn không nên đặt vòng tránh thai.
Mãn kinh và ĐTĐ
Bệnh ĐTĐ không làm ảnh hưởng đến tuổi xuất hiện mãn kinh, song mãn kinh là thời kỳ có nhiều biến đổi về tâm lý và nội tiết do đó có tác động nhiều đến phụ nữ trong giai đoạn này. Trên thực tế có nhiều người được chẩn đoán là ĐTĐ sau khi mãn kinh hoặc đường máu trở nên kém kiểm soát ở những người đã được chẩn đoán từ trước.
Một rối loạn thường gặp ở thời kỳ mãn kinh rất khó chịu cho phụ nữ đó là những cơn bốc hoả: xuất hiện ở mặt, phía ngực, cổ, lưng có thể đi kèm theo đỏ mặt, vã mồ hôi. Những cơn bốc hoả này xảy ra vào bất cứ thời điểm nào trong ngày.
Bệnh nhân và bác sĩ cần phân biệt rõ cơn bốc hoả và hạ đường huyết vì thái độ xử trí hoàn toàn khác nhau. Cơn hạ đường huyết thường đi kèm tim đập nhanh, nhìn mờ, run chân tay và đói cồn cào. Trong trường hợp không rõ ràng, xét nghiệm đường máu mao mạch sẽ giúp chẩn đoán phân biệt dễ dàng.
Lời khuyên của thầy thuốc
Trong trường hợp lý tưởng, phụ nữ có bệnh ĐTĐ nên được kiểm soát tốt và được theo dõi chăm sóc sức khỏe thường xuyên bởi một đội ngũ am hiểu về việc chăm sóc bệnh ĐTĐ.
Những người bị bệnh ĐTĐ với sự giúp đỡ của các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, có thể giảm rủi ro cho các biến chứng của họ nếu họ được giáo dục về bệnh tật của mình, tìm hiểu và thực hành các kỹ năng cần thiết để kiểm soát tốt hơn glucose trong máu, cũng như huyết áp và cholesterol.
Người không mắc bệnh ĐTĐ khi mang thai nên được kiểm tra có mắc ĐTĐ thai kỳ vào khoảng tuần thứ 24 và 28 trừ khi họ thuộc nhóm có nguy cơ thấp: bao gồm những phụ nữ ít hơn 25 tuổi, gia đình không có tiền sử mắc bệnh ĐTĐ, có một trọng lượng cơ thể bình thường.
Bs. Huy Cường
