Viêm họng do virut là tình trạng niêm mạc họng bị biến đổi dưới dạng phù nề, sung huyết do tác động độc tố của virut gây ra. Bệnh viêm họng do virut thường là viêm cấp, chiếm đến 80% các trường hợp viêm họng. Để chữa bệnh này, các loại thuốc thường dùng là giảm đau, hạ sốt, chống viêm, tăng cường thể lực.
Không phải cứ viêm họng là dùng kháng sinh
Những virut là thủ phạm gây viêm họng có thể là influenza virus, rhino virus và adeno virus - dân gian hay gọi là cảm cúm. Bệnh biểu hiện bằng các triệu chứng như sốt cao đột ngột, nhiệt độ 39-40°C, đau đầu, đau mình mẩy, đau họng. Khám họng thấy niêm mạc họng sung huyết, tăng tiết dịch. Điều trị viêm họng cấp do virut chủ yếu là chữa trị triệu chứng như hạ sốt, giảm đau, chống viêm, tăng cường thể lực. Thay đổi môi trường vùng họng bằng cách súc họng bằng các dung dịch kiềm nhẹ.
Khám họng phát hiện nguyên nhân gây viêm.
Các thuốc thường dùng khi bị viêm họng do virut
Thuốc hạ sốt, giảm đau: Thường dùng chữa viêm họng do virut là paracetamol cũng như các thuốc chống viêm non-steroid khác. Paracetamol có tác dụng giảm đau và hạ sốt mạnh, tuy nhiên lại không có tác dụng chống viêm và thải trừ acid uric, không kích ứng tiêu hóa, không ức chế ngưng tập tiểu cầu và đông máu. Mặc dù đây là thuốc thông dụng nhưng khi sử dụng cần chú ý một số độc tính của nhóm này như uống liều cao dài ngày có thể làm tăng nhẹ tác dụng chống đông của coumarin và dẫn chất indandion, nếu dùng trên 2.000mg/ngày có thể làm tăng nguy cơ biến chứng dạ dày, đôi khi xảy ra hiện tượng phát ban và những phản ứng dị ứng khác, tăng nguy cơ bị hen, viêm kết mạc mắt và eczema... Ngoài ra, nếu dùng quá liều có thể gây ngộ độc với biểu hiện buồn nôn, nôn và đau bụng. Khi bị ngộ độc nặng, ban đầu có thể vật vã, kích thích mê sảng, sau đó có thể là ức chế hệ thần kinh trung ương, hạ thân nhiệt, mệt lả, thở nhanh, nông, mạch nhanh, yếu, không đều, huyết áp tụt và suy tuần hoàn.
Trong trường hợp người bệnh dị ứng với paracetamol có thể sử dụng nhóm thuốc chống viêm không steroid (viết tắt là NSAID) là loại thuốc có tác dụng hạ sốt, giảm đau, chống viêm không có cấu trúc steroids. Là thuốc giảm đau, nhưng khác với các thuốc opiat, NSAIDs là thuốc giảm đau ngoại vi và không có tác dụng gây nghiện. Những thuốc tiêu biểu của nhóm này có aspirin, ibuprofen, diclofenac và naproxen. Tuy nhiên, các thuốc này không an toàn với những người bệnh sống trong vùng có dịch sốt xuất huyết (người bệnh bị sốt xuất huyết tuyệt đối không được dùng các thuốc này để hạ sốt).
Thuốc súc họng: Thuốc súc họng thường được chia thành 3 nhóm: kháng sinh (tyrothricine), sát khuẩn (bétadine gargle, givalex, BBM- muối borat, muối bicarbonat và methol...), trung hòa pH (nước nuối 0,9%, natribicarbonat). Trong thành phần các thuốc súc họng thường phối hợp thêm với một số chất làm dịu, làm mềm niêm mạc họng, giảm đau, giảm viêm, chống dị ứng tại chỗ: benzocain, menthol, muối salicylat, hexetidin...
Sử dụng thuốc súc họng ít nhất 3 lần trong ngày sau 3 bữa ăn chính. Cách súc thực hiện như sau: 1-2 ngụm đầu súc thật sạch họng sau đó ngậm thuốc một lúc rồi nhổ thuốc ra, tuyệt đối không nuốt thuốc. Mỗi lần sử dụng từ 15-30ml dung dịch và súc cho đến hết. Tuy nhiên, có một số thuốc sử dụng với thời gian ngắn hơn. Ví dụ: listerin chỉ ngậm trong miệng trong 30 giây ngay sau khi đánh răng. Nên súc họng sau khi đánh răng để thuốc có tác dụng lâu dài hơn ở niêm mạc họng. Đối với phụ nữ có thai hoặc cho con bú, việc sử dụng thuốc súc tại chỗ khi bị viêm nhiễm vùng họng đem lại kết quả và độ an toàn cao. Tuy nhiên, thuốc cũng có một tỷ lệ nhỏ hấp thu vào máu và qua đó vào cơ thể của con theo đường nhau thai hoặc qua sữa, vì vậy, cần tuân thủ chặt chẽ theo hướng dẫn. Tốt nhất chỉ nên dùng dung dịch nước muối nhạt để súc họng.
Thuốc súc họng được sử dụng khá phổ biến và rất dễ mua tại các hiệu thuốc nhưng khi dùng cần chú ý. Ví dụ, eludril chỉ dùng cho người lớn và trẻ em trên 6 tuổi, bétadin dùng cho trẻ em trên 30 tháng tuổi và cho những người không có bệnh lý về tuyến giáp. Không được sử dụng thuốc ở những bệnh nhân có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc. Không sử dụng thuốc súc họng quá 10 ngày (trừ nước muối). Nếu sử dụng quá dài gây nên tình trạng mất cân bằng sinh thái của lớp thảm vi khuẩn tại họng và gây ra một số bệnh như nấm họng, viêm loét họng, mất sức đề kháng vùng họng và càng tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh. Pha nước muối để súc họng cũng chỉ pha nhạt như nước canh bạn thường ăn, nếu pha nhạt quá nước muối sẽ ít tác dụng sát trùng và trung hòa pH hoặc nếu mặn quá lại gây tổn thương niêm mạc vùng họng.
Bệnh viêm họng do virut thường xuất hiện khi thời tiết thay đổi, vì thế có thể sử dụng thuốc súc họng theo đúng nguyên tắc ngay khi thời tiết chuẩn bị biến chuyển cũng ngăn ngừa được tần suất bị viêm họng do virut vì làm thay đổi môi trường sống của chúng.
TS. Phạm Bích Đào
