1. Nguyên nhân gây bệnh giun kim
Bệnh giun kim là do nhiễm ký sinh trùng giun kim (tên khoa học là Enterobius vermicularis). Đây là loại ký sinh trùng sống chủ yếu ở đường tiêu hóa, có thể lây từ người này sang người khác. Trẻ em có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn người lớn.
Giun trưởng thành cư trú chủ yếu ở ruột non, sau đó xuống ruột già. Chúng thường ở manh tràng và các đoạn ruột lân cận, nằm bám lỏng lẻo vào niêm mạc ruột. Giun kim đực chết sau khi giao hợp. Giun kim cái thường ra rìa hậu môn để đẻ trứng và vì vậy chúng kích thích niêm mạc hậu môn gây ngứa, sưng tấy. Một con giun cái đẻ khoảng 4.000 - 200.000 trứng. Sau khi đẻ hết trứng, giun kim cái chết. Vì vậy tuổi thọ của giun kim rất ngắn, chỉ sống khoảng 1-2 tháng.
Trứng giun kim phát triển rất nhanh. Trứng đẻ ra sau 4-8 giờ đã phát triển thành trứng có ấu trùng, theo phân ra ngoài. Nếu người ăn phải trứng có ấu trùng sẽ theo đường tiêu hóa vào dạ dày. Khi đến dạ dày ấu trùng phát triển thành giun rồi di chuyển xuống ruột non và trưởng thành sau đó di chuyển xuống ruột già.
Một số trứng ở vùng hậu môn có thể trở thành ấu trùng, ấu trùng chui vào hậu môn lên ruột để phát triển, do đó việc tái nhiễm giun kim rất dễ dàng.
Bệnh giun kim lây qua các con đường sau:
- Qua đường ăn uống: Do dùng tay gãi hậu môn có chứa trứng giun kim sau đó cầm thức ăn hoặc mút tay ở trẻ nhỏ.
- Đường truyền nhiễm khác: Trứng giun kim sau khi sinh và phát triển thành ấu trùng giun kim tại nếp hậu môn thì ngược lên manh tràng phát triển thành giun trưởng thành, kiểu này hiếm gặp.
2. Triệu chứng bệnh giun kim
Nhiều trường hợp bị nhiễm giun kim nhưng không có triệu chứng gì. Bệnh giun kim là bệnh có tính chất kéo dài, mạn tính, chúng thường gây nên các triệu chứng sau:
- Rối loạn tiêu hóa: Đầu tiên là ngứa hậu môn, ngứa thường xuất hiện vào buổi tối và lúc lên giường đi ngủ (do nhiệt độ của giường ấm nên dễ kích thích giun kim đẻ trứng). Rìa hậu môn tấy đỏ, sung huyết. Phân thường nát hoặc lỏng, đôi khi có máu hoặc chất nhày, thỉnh thoảng tiêu chảy. Trẻ thường chán ăn hoặc ăn không tiêu, đôi lúc có buồn nôn hoặc nôn, đau bụng âm ỉ.
- Triệu chứng thần kinh: Trẻ thường bứt rứt, khó chịu, suy nhược thần kinh hoặc thần kinh bị kích thích gây khó ngủ, dễ khóc đêm. Nhiều tài liệu còn cho biết mắc giun kim là một trong những nguyên nhân gây đái dầm ở trẻ.
- Người lớn mắc bệnh giun kim có thể gây nên chứng di tinh (nam giới), viêm âm đạo ở phụ nữ (ngay cả em gái) do giun kim chui vào âm đạo mang theo vi sinh vật gây bệnh. Ngoài ra có thể gây rối loạn kinh nguyệt (kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh...).
- Giun kim cũng có thể xâm nhập và gây viêm phổi, thực quản, hốc mũi, cổ tử cung.
- Giun kim có thể gây viêm ruột thừa, làm thủng ruột…
- Ngứa quanh hậu môn, nếu căng hậu môn có thể thấy giun kim đang bò ở quanh hậu môn.
Xét nghiệm tìm trứng giun kim bằng phương pháp Scotch tức dùng chất collophan để dính trứng giun kim đã đẻ ra ở các kẽ của hậu môn, cũng có thể dùng tăm bông hoặc que thủy tinh để quệt ở các kẽ hậu môn lấy trứng giun kim làm xét nghiệm.
Bệnh giun kim cần chẩn đoán phân biệt với các bệnh gây ngứa quanh hậu môn do nhiễm nấm...
Bệnh giun kim cần chẩn đoán phân biệt với các bệnh gây ngứa quanh hậu môn do nhiễm nấm, dị ứng, trĩ, viêm trực tràng, nứt trực tràng, bệnh giun lươn…
3. Bệnh giun kim có lây không?
Giun kim có tên khoa học là Enterobius vermicularis, là loại ký sinh trùng sống chủ yếu ở đường tiêu hóa, có thể lây từ người này sang người khác.
4. Phòng ngừa bệnh giun kim
Các biện pháp ngăn ngừa nhiễm giun kim:
- Rửa tay thường xuyên: sử dụng xà phòng và nước ấm để rửa tay sau khi đi vệ sinh, trước và sau khi thay tã, trước khi ăn và sau khi chơi với thú cưng. Nhắc nhở trẻ thường xuyên rửa tay.
- Giữ gìn vệ sinh: thường xuyên khử trùng đồ chơi, nhà vệ sinh, đồ dùng, bát đĩa và các bề mặt khác bằng xà phòng và nước để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
- Tắm thường xuyên: người bệnh nên tắm hàng ngày, nhất vùng hậu môn để loại bỏ trứng ra khỏi cơ thể. Tắm vòi sen hiệu quả hơn tắm bồn vì bồn tắm làm tăng nguy cơ tái nhiễm. Người bệnh không nên tắm ở các cơ sở công cộng như hồ bơi cho đến khi hoàn toàn khỏi bệnh.
- Cắt móng tay: tránh để móng tay dài vì trứng giun có thể lọt vào kẽ móng tay
- Tránh chạm vào vùng hậu môn: không chạm hoặc gãi hậu môn vì có nguy cơ tái nhiễm cho chính người bệnh và lây lan cho người xung quanh.
- Giặt ga trải giường, khăn tắm và quần áo lót thường xuyên cho đến khi bệnh hoàn toàn được điều trị. Không nên giũ quần áo trước khi giặt vì trứng có thể văng khắp nơi và lây nhiễm.
- Nên lau nhà thường xuyên; Định kỳ giặt ga trải giường, chăn màn cũng có tác dụng diệt trứng giun.
- Nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và tẩy giun đúng cách. Khi xác định có triệu chứng của nhiễm giun kim cần phải điều trị; Nên điều trị cho tất cả các thành viên trong gia đình.
5. Điều trị bệnh giun kim
Để điều trị bệnh giun kim, đặc biệt là ở trẻ em, rất cần có sự can thiệp của thầy thuốc để người bệnh được khám và chỉ định dùng thuốc gì, liều lượng và hàm lượng ra sao. Người nhà bệnh nhân không nên tự dùng thuốc vì không biết hết tác dụng chính và tác dụng phụ của thuốc.
Các loại thuốc được sử dụng để điều trị giun kim là mebendazole, pyrantel pamoate hoặc albendazole. Thuốc được sử dụng 1 liều và lặp lại cùng loại thuốc đó sau 2 tuần. Liều thuốc đầu tiên không thể tiêu diệt trứng giun kim hoàn toàn. Do đó, liều thứ hai sẽ ngăn giun con nở ra từ trứng không bị loại bỏ sau liều thuốc đầu. Thuốc chống chỉ định sử dụng cho phụ nữ mang thai và trẻ dưới 2 tuổi.
Thuốc bôi: kem hoặc thuốc mỡ có thể cải thiện tình trạng ngứa hậu môn.
Dọn dẹp nhà cửa: ngoài uống thuốc, cần thường xuyên dọn dẹp và vệ sinh nhà cửa để có thể loại bỏ trứng giun kim. Tốt nhất, dùng máy hút bụi ở khu vực trải thảm, tránh giũ quần áo và giường chiếu để trứng giun không văng vào không khí, khử trùng bất kỳ bề mặt nào có thể có trứng như sàn nhà, mặt bàn và bồn cầu.
Bệnh giun kim, nếu không tái nhiễm, chỉ sau 2 tháng là hết vì giun trưởng thành chỉ sống tối đa 2 tháng, vì vậy khi điều trị, cần chú ý tránh để tái nhiễm và tránh lây hàng loạt.
