Hầu hết tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh chỉ xảy ra ở bên trái do đường dẫn máu từ tinh hoàn trái. Trong một số trường hợp, tình trạng này cũng có thể xảy ra ở bên phải hoặc cả hai tinh hoàn.
Nguyên nhân trực tiếp gây giãn tĩnh mạch thừng tinh vẫn đang được nghiên cứu, do đó giãn tĩnh mạch thừng tinh được xếp vào nhóm bệnh tự phát.
1. Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thừng tinh
Một số giả thuyết về nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thừng tinh là do suy van tĩnh mạch, bất thường vị trí đổ của tĩnh mạch tinh vào tĩnh mạch thận trái hoặc tĩnh mạch chủ bụng. Có thể do các nguyên nhân gây tăng áp lực ổ bụng như khối u vùng tiểu khung, sau phúc mạc…
Giãn tĩnh mạch thừng tinh thường do máu chảy ngược về chỗ thấp (thay vì chảy về tim), giống như tình trạng giãn tĩnh mạch ở chi dưới. Cơ chế bệnh sinh của giãn tĩnh mạch thừng tinh là do sự suy yếu hệ thống van tĩnh mạch, dẫn đến trào ngược máu từ hệ thống tĩnh mạch chủ vào hệ thống tĩnh mạch tinh, làm giãn thành búi các đám rối tĩnh mạch tinh ở vùng bẹn và bìu. Đám rối tĩnh mạch tinh giãn, gây ứ trệ máu làm tăng nhiệt độ ở tinh hoàn dẫn đến sự hủy hoại tinh trùng.
2. Triệu chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh
Bệnh giãn tĩnh mạch thừng tinh không có những triệu chứng rõ rệt nên rất khó phát hiện. Thường người bệnh sẽ đi khám và được chẩn đoán bị giãn tĩnh mạch thừng tinh khi:
- Tinh hoàn bị đau tức, khó chịu. Thi thoảng, ở bìu sẽ có cảm giác nóng hoặc khó chịu nhưng rất mơ hồ.
- Khi đứng, người bệnh tự sờ thấy búi tĩnh mạch bị giãn to giống như một búi giun.
- Hai bên tinh hoàn to nhỏ khác nhau.
- Hiếm muộn và đi khám vô sinh.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh phân loại theo Dubin (1970) được chia làm 3 mức độ theo thăm khám lâm sàng như sau:
- Độ 1: Sờ thấy búi tĩnh mạch giãn khi khi làm nghiệm pháp Valsalva.
- Độ 2: Sờ thấy búi tĩnh mạch giãn khi nghỉ ngơi nhưng không nhìn thấy.
- Độ 3: Búi tĩnh mạch giãn có thể sờ và nhìn thấy khi nghỉ ngơi.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể gây ra nhiều hệ lụy, vô sinh là biến chứng nghiêm trọng nhất có thể xảy ra. Nó có thể xảy ra do lượng máu tăng lên trong khu vực làm tăng nhiệt độ của tinh hoàn, làm tinh trùng yếu.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể gây ra nhiều hệ lụy, vô sinh là biến chứng nghiêm trọng nhất có thể xảy ra.
Từ 35 - 44% nam giới bị vô sinh nguyên phát bị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Vô sinh nguyên phát là khi một cặp vợ chồng không có thai thành công sau 12 tháng cố gắng.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh ảnh hưởng đến 45- 81% nam giới bị vô sinh thứ phát. Đây là trường hợp một cặp vợ chồng đã có thể có thai ít nhất một lần nhưng không còn khả năng nữa.
Những người bị giãn tĩnh mạch thừng tinh cũng có chất lượng tinh dịch kém hơn.
Tinh hoàn teo nhỏ. Các ống sản xuất tinh trùng tạo nên phần lớn của tinh hoàn, nếu chúng bị tổn thương, tinh hoàn có thể trở nên nhỏ hơn và mềm hơn.
Sự mất cân bằng hormone: Khi các tế bào phản ứng với sự gia tăng áp lực, có thể dẫn đến sự thay đổi các hormone. Có thể có lượng hormone hoàng thể hóa (LH) cao hơn.
3. Giãn tĩnh mạch thừng tinh có lây không?
Giãn tĩnh mạch tinh là do không có van hoặc thiểu năng hệ thống van, vì vậy có trào ngược máu từ tĩnh mạch thận vào đám rối tĩnh mạch tinh làm tĩnh mạch dần dần giãn rộng. Hiện nay, có rất nhiều giả thuyết xung quanh nguyên nhân đưa đến giãn tĩnh mạch thừng tinh nhưng cơ chế giãn tĩnh mạch thừng tinh là do không có van hoặc thiểu năng hệ thống van… không phải là bệnh lây nhiễm nên không lây nhiễm.
4. Phòng ngừa giãn tĩnh mạch thừng tinh
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là một bệnh lý thường gặp ở nam giới và có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe sinh sản nếu không được phòng ngừa đúng cách. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, nam giới nên chú ý đến các biện pháp sau:
Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục đều đặn và chọn các bài tập nhẹ nhàng, tránh các hoạt động gây áp lực lớn lên vùng bụng.
Hạn chế mang vác nặng: Giảm thiểu những hoạt động tạo áp lực lên vùng bụng, đặc biệt khi cần nâng vật nặng, để hạn chế nguy cơ phát triển bệnh.
Theo dõi sức khỏe định kỳ: Thăm khám sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm và kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Một lối sống cân bằng và theo dõi sức khỏe định kỳ là cách phòng tránh hiệu quả các bệnh lý liên quan đến tĩnh mạch.
5. Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh
Phương pháp điều trị phổ biến nhất cho giãn tĩnh mạch thừng tinh là phẫu thuật, đặc biệt là khi bệnh nhân gặp đau ở vùng bìu, tĩnh mạch bị giãn gây mất thẩm mỹ, hoặc khi vợ chồng gặp khó khăn trong vấn đề sinh sản.
Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật hoặc thủ thuật điều trị để cải thiện tình trạng này. Khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ thắt tĩnh mạch thừng tinh giãn tại vị trí trên hoặc xung quanh tinh hoàn.
Đây là một loại phẫu thuật trong ngày, thường hoàn tất trong chưa đầy một giờ. Bệnh nhân sẽ được gây mê để đảm bảo không có cảm giác đau, có thể là gây tê tủy sống hoặc gây mê toàn thân. Một vết rạch nhỏ dài 2-3 cm sẽ được thực hiện ở vùng bụng dưới hoặc nếp bẹn để tiến hành phẫu thuật, và sau khoảng 2-3 giờ, bệnh nhân có thể xuất viện.
Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch thừng tinh đều cần phẫu thuật. Nếu không gặp đau đớn hay không gặp trở ngại nào về sinh sản, bác sĩ có thể khuyên bạn theo dõi thêm một thời gian. Nếu tĩnh mạch giãn không đáng kể và không gây khó chịu, bạn có thể không cần điều trị thêm.
