Khô, teo âm đạo và đau khi “yêu”
Đây là hai vấn đề phụ nữ thường gặp phải khi bước vào tuổi tiền mãn kinh - mãn kinh. Một nghiên cứu trên 371 phụ nữ Trung Quốc độ tuổi 40 - 60, cho kết quả, 77,2% phụ nữ có ít nhất một vấn đề về suy giảm chức năng tình dục như: không còn hứng thú với tình dục, không thấy kích thích trong khi giao hợp, âm đạo không tiết nhầy, không đạt được khoái cảm hay đau trong lúc giao hợp.
Cụ thể, 22,4% phụ nữ mãn kinh tự nhiên, 39,6% phụ nữ mãn kinh do phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hai bên thừa nhận giảm sự hứng thú với các cử chỉ thân mật, giảm tần suất yêu. Âm đạo khô khi giao hợp (42,9%) là sự suy giảm chức năng thường gặp nhất ở phụ nữ sau mãn kinh.
Ngay cả ở các nước phát triển, không hiếm phụ nữ thừa nhận so với 6 tháng trước đó, họ gặp khó khăn trong việc đạt cực khoái, khô và đau âm đạo khi quan hệ.
Trong thời kỳ này, phụ nữ sẽ gặp hàng loạt các thay đổi, suy giảm nội tiết, đặc biệt là nội tiết tố sinh dục, ảnh hưởng đến sự tiết của các tuyến và chất nhầy ở âm đạo nên dẫn đến teo, khô âm đạo và đau khi yêu. Bên cạnh đó, các nội tiết tố này được chứng minh có tương tác với các chất dẫn truyền thần kinh khác nhau để điều hòa ham muốn tình dục.Hơn thế nữa, chức năng tình dục ở nữ giới còn là sự tương tác vô cùng phức tạp giữa các yếu tố tâm sinh lý, quan hệ xã hội.
Các yếu tố xã hội như trục trặc gia đình, áp lực tài chính hay áp lực công việc và các vấn đề trong cuộc sống hôn nhân là những nguyên nhân thường gặp nhất ảnh hưởng đến ham muốn tình dục ở phụ nữ.Các yếu tố khác như căng thẳng mãn kinh, trầm cảm và các yếu tố văn hóa vùng miền… cũng là những nguyên nhân tâm lý làm giảm ham muốn tình dục ở người phụ nữ.Trong đó, trầm cảm ảnh hưởng đến 70 - 90% phụ nữ và có tác động qua lại với suy giảm chức năng tình dục. Những nguyên nhân này gián tiếp ức chế các chất dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng đến con đường hưng phấn tình dục.
Ảnh minh họa
Xác định tình trạng giảm ham muốn
Để chẩn đoán các rối loạn ham muốn tình dục, những suy giảm này phải kéo dài từ 6 tháng trở lên. Bao gồm:
- Giảm/mất hứng thú trong hoạt động tình dục.
- Giảm/mất suy nghĩ, tưởng tượng về tình dục.
- Không/giảm hoạt động tình dục và thường không chấp nhận nỗ lực bắt đầu quan hệ của đối tác.
- Giảm/mất vui vẻ, phấn khích trong khi giao hợp với > 75% số lần giao hợp.
- Giảm/mất hứng thú, phấn khích tình dục khi đáp ứng với bất kỳ tín hiệu tình dục bên trong hoặc bên ngoài như bằng lời nói, chữ viết hay kích thích lên thị giác.
- Giảm/mất cảm giác ở bộ phận sinh dục hoặc ngoài bộ phận sinh dục trong khi hoạt động tình dục > 75% số lần giao hợp.
Vì đây là chẩn đoán loại trừ, sau khi loại bỏ các tình trạng rối loạn tâm thần không tình dục hoặc tình trạng đau khổ bởi mối quan hệ không tốt đẹp (như bạn tình bạo hành) hoặc những stress nặng khác và không phải do tác động của một chất hay thuốc khác.
Liệu pháp tâm lý điều trị giảm ham muốn tình dục
Giảm ham muốn tình dục là một trong những than phiền thường gặp nhất và ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của người phụ nữ sau mãn kinh. Tình trạng giảm ham muốn tình dục ở phụ nữ không chỉ đơn thuần do sự thiếu hụt nội tiết tố mà còn có sự tác động của yếu tố tâm lý và xã hội. Do đó, để đạt được hiệu quả tốt nhất, lấy lại sự tự tin cho người phụ nữ, nên kết hợp điều trị nội khoa và liệu pháp tâm lý.
Các liệu pháp tư vấn tâm lý tình dục, liệu pháp dựa trên hành vi nhận thức và sự quan tâm hay giáo dục nhận thức bản thân dường như có lợi cho những phụ nữ giảm ham muốn tình dục.
Liệu pháp gồm 3 bước:
- Cung cấp thông tin về chức năng tình dục bình thường có thể bao gồm mô tả về ham muốn tình dục của bản thân và ham muốn tình dục đáp ứng, vai trò của động lực trong ham muốn tình dục, ảnh hưởng của những trải nghiệm tình dục hưng phấn, tuổi tác và các mối quan hệ lên hoạt động tình dục.
- Giáo dục bệnh nhân về các yếu tố trong tiền căn bệnh tật, rối loạn khí sắc, sự thỏa mãn trong quan hệ hay hình ảnh cơ thể.
- Đánh giá về động lực điều trị và đưa ra nhiều lựa chọn, như điều trị cả cho bạn tình của bệnh nhân.
Hy vọng trong tương lai, cơ chế về con đường sinh học - thần kinh của suy giảm ham muốn tình dục được hiểu rõ hơn để có thêm các liệu pháp điều trị trúng đích, cũng như có nhiều hơn các bằng chứng về tính hiệu quả, độ an toàn của các liệu pháp để có thể điều trị tốt nhất cho phụ nữ mãn kinh với suy giảm ham muốn tình dục.
