Sau một thời gian dài lắng xuống, tình trạng tái trồng cây thuốc phiện trong thời gian gần đây đã nóng trở lại khi các cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện và triệt phá hàng ngàn diện tích trồng loại cây chết người này. Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm nay, cả nước đã phát hiện và triệt phá 37,8ha cây có chứa chất ma túy, tăng 14% so với cùng kỳ. Đáng lo ngại là tình trạng tái trồng cây thuốc phiện diễn biến rất phức tạp và tinh vi hơn khi xuất hiện việc người dân xâm canh sang Lào để trồng cây thuốc phiện với diện tích lớn.
Cuộc chiến gian nan
Sau nhiều năm thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chuyển đổi cơ cấu vật nuôi cây trồng, xóa bỏ cây thuốc phiện khỏi đời sống xã hội, với sự nỗ lực tuyên truyền vận động của các cấp các ngành, những tưởng đồng bào các dân tộc tại một số địa phương đã đoạn tuyệt với cây thuốc phiện. Thế nhưng, sau nhiều năm biến mất, cây thuốc phiện xuất hiện trở lại với nhiều diễn biến phức tạp hơn.
Tại Nghệ An, đầu tháng 4/2012, Đồn biên phòng 519 - Bộ đội biên phòng Nghệ An (đóng tại địa bàn huyện Quế Phong) đã phát hiện và tổ chức triệt phá 3 rẫy thuốc phiện tại xã Tri Lễ với tổng diện tích hơn 1.600m2 - đợt truy quét, triệt phá thứ tư trong năm 2012. Trước đó 1 tháng, lực lượng biên phòng đã phát hiện nhiều đám rẫy trồng cây thuốc phiện xen lẫn với cây rau cải hoặc trồng riêng rẽ với diện tích gần 7.000m2. Sau 4 đợt truy quét, 1,3ha cây thuốc phiện đã bị lực lượng biên phòng phát hiện và triệt phá. Tại Điện Biên, đầu tháng 2/2012, Đồn biên phòng Nà Hỳ phối hợp với chính quyền địa phương đã tổ chức phá nhổ 5 nương thuốc phiện tại khu vực bản Nậm Chua 2, xã Nà Hỳ với tổng diện tích hơn 1ha. Cũng dịp này, Đồn biên phòng Nà Bủng phối hợp với lực lượng bảo vệ biên giới tỉnh Phong Sa Lỳ (Lào) tuần tra phát hiện tại khu vực mốc 48, cách đường biên giới về phía Lào khoảng 3km, đã xuất hiện một số đối tượng sang xâm canh trồng 4.500m2 cây thuốc phiện; tại khu vực mốc 50, xâm canh trồng 5.000m2 cây thuốc phiện; tại khu vực mốc 47, tiếp tục phát hiện 3.200m2.
Theo một cán bộ đại diện Bộ đội biên phòng tỉnh Sơn La cho biết, bộ đội biên phòng đến tận nhà vận động, 100% hộ gia đình đã ký cam kết không trồng cây thuốc phiện nhưng sau đó, trong vườn nhà các hộ dân, cây thuốc phiện vẫn xuất hiện. Tuyên truyền vận động đã khó, việc kiểm tra, giám sát cũng cực kỳ gian nan, nguy hiểm. Không ít lần đoàn công tác đã bị các đối tượng ném đất đá, đặt bẫy hoặc dùng cả súng kíp hăm dọa.
Cần xử lý quyết liệt
Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm, cả nước đã phát hiện và triệt phá 37,8ha cây có chứa chất ma túy, tăng 14% so với cùng kỳ, trong đó diện tích trồng cây thuốc phiện là 34ha. Trước tình hình này, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc - Chủ tịch Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm đã yêu cầu Bộ Công an chỉ đạo quyết liệt việc giảm cầu, chặn cung, triệt nguồn, xóa bỏ tình trạng tái trồng cây có chứa chất ma túy. Bộ Y tế triển khai tập huấn cho đội ngũ y tế cấp xã về phác đồ điều trị cắt cơn, cai nghiện tại gia đình và cộng đồng. Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cần đổi mới công tác cai nghiện, quản lý sau cai, dạy nghề, hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai bảo đảm hiệu quả; chủ trì, nghiên cứu, đánh giá hiệu quả các bài thuốc, loại thuốc đang được sử dụng hỗ trợ điều trị cắt cơn, cai nghiện, đưa vào Đề án đổi mới công tác cai nghiện.
Bên cạnh đó, Bộ Công an phải thường xuyên tổ chức các đợt tấn công trấn áp tội phạm ma túy, đặc biệt là tội phạm sản xuất, vận chuyển, mua bán ma túy tổng hợp, đồng thời phối hợp với các bộ, ngành và chính quyền địa phương phát hiện, ngăn chặn, quản lý chặt chẽ số người nghiện ma túy, kiềm chế sự gia tăng trên một số địa bàn trọng điểm.
Vấn đề tái trồng cây thuốc phiện thời gian gần đây đang trở nên đáng báo động, việc tuyên truyền, vận động bà con mới chỉ là bước đầu tiên trong quy trình phòng chống tái trồng cây thuốc phiện. Để xóa bỏ được loài hoa độc này, thiết nghĩ rất cần sự phối hợp của nhiều bộ ngành liên quan với những giải pháp đồng bộ, thiết thực.
Nguyễn Thủy