Giải pháp phục hồi sản xuất chế biến, xuất khẩu nông thủy sản sau giãn cách xã hội

Xuất khẩu thủy sản giảm mạnh trong thời gian giãn cách xã hội

Sáng 17/9, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tổ chức hội nghị trực tuyến bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn, phục hồi chế biến, xuất khẩu nông sản, thủy sản sau giãn cách theo Chỉ thị 16/CT-TTg ở khu vực Nam Bộ.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) - chia sẻ, vào thời điểm giữa tháng 7/2021, ít doanh nghiệp có thể đánh giá được rằng việc giãn cách có thể kéo dài đến hơn 2 tháng mà chỉ tính toán thực hiện giãn cách trong vòng 2-3 tuần nên có nhiều bị động. Vì vậy công suất ngành chế biến thủy sản giảm chỉ còn 30-35%, nhiều đơn hàng không đáp ứng được. Nhưng lo ngại nhất là nguồn nguyên liệu, từ khai thác và nuôi trồng của cá tra, tôm, đặc biệt cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long. Lượng cá tra quá cỡ, không thể khai thác, thu hoạch để đưa về. Ách tắc đó kéo theo khó khăn cho không chỉ doanh nghiệp thủy sản mà cả vấn đề xuất khẩu.

Ông Nguyễn Hoài Nam cũng thông tin chỉ có từ 30-40% doanh nghiệp có đủ năng lực để phục hồi sản xuất ngay sau khi kết thúc giãn cách xã hội. Số doanh nghiệp còn lại rất khó hoặc cần thời gian dài để khôi phục lại hoạt động sản xuất.

Theo tính toán của VASEP, trung bình để doanh nghiệp khôi phục được 50% công suất cần từ 3-6 tháng; khôi phục 70% công suất sản xuất cần từ 9 tháng đến 1 năm; khôi phục 100% công suất sản xuất cần khoảng 1,5-2 năm.

Việc phục hồi sản xuất của doanh nghiệp đang bị ảnh hưởng rất lớn bởi các nguyên nhân như: chuỗi cung ứng nguyên vật liệu bị đứt gãy, doanh nghiệp bị mất khách hàng do thời gian thực hiện giãn cách quá lâu, không đảm bảo tiến độ giao hàng. Đặc biệt là khó quy tụ lại lực lượng lao động như ban đầu do công nhân chưa được tiêm vaccine chưa thể đến cơ sở sản xuất, hoặc đã về quê, cách ly, hay đang điều trị COVID-19...

Ngoài ra, chủ trương của nhiều tỉnh, thành đang thực hiện Chỉ thị 16/CT-TTg với việc chỉ tập trung vào mục tiêu chống dịch. Nếu các địa phương tiếp tục giãn cách thì khả năng rất khó hồi phục lại sản xuất như bình thường.

Ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam - kiến nghị, cần nhanh chóng đưa ra các chính sách để thu hút lao động cho các vùng sản xuất nguyên liệu, cụm công nghiệp, khu chế xuất để kéo lao động trở lại khôi phục sản xuất kinh doanh trong tình hình mới - yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc đảm bảo cho chuỗi cung ứng không bị đứt gãy. “Đây là vấn đề rất đau đầu cho các doanh nghiệp khi người lao động đã bỏ đi, rồi việc kêu gọi họ lại là hết sức khó khăn và rất tốn kém”, ông Nguyễn Thanh Bình cho biết.

Hiến kế vực dậy sản xuất, chế biến, xuất khẩu nông thủy sản sau giãn cách

Ông Nguyễn Hoài Nam kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng phương án và cùng doanh nghiệp làm việc với địa phương khi trình phương án tổ chức sản xuất trong thời gian mở giãn cách từng phần nhằm khôi phục sản xuất để địa phương phê duyệt nhanh nhất vì thời gian của năm không còn nhiều, làm sao để nhà máy sản xuất càng tối đa công suất càng tốt.

Theo ông Nguyễn Hoài Nam, việc tổ chức sản xuất "3 tại chỗ" có sự khác nhau giữa các tỉnh. Điển hình là việc xét nghiệm cho công nhân khá bất cập, có nơi xét nghiệm 20%, có nơi 30% tổng số công nhân. Đây đang là chi phí quá lớn với doanh nghiệp. 

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần có ý kiến sớm với Bộ Y tế để có hướng dẫn về vấn đề này; trong đó, quy định rõ tỷ lệ số công nhân phải test, thời gian test lại và cụ thể cho các trường hợp: chưa tiêm vaccin, đã tiêm 1 mũi và đã tiêm 2 mũi.

Theo các địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, để tháo gỡ khó khăn, phục hồi chế biến, xuất khẩu nông thủy sản sau giãn cách xã hội, ngoài tạo thuận lợi trong vấn đề lưu thông, cần ưu tiên tiêm phòng vaccine COVID-19. Bên cạnh đó, cần giảm chi phí xét nghiệm cho lao động làm việc “3 tại chỗ”; khuyến khích nông dân trở lại sản xuất và hỗ trợ lao động trở lại làm việc tại các vùng sản xuất, nhà máy, cơ sở chế biến; tăng cường kết nối thị trường để tránh đứt gãy thêm chuỗi sản xuất. “Thời điểm hiện nay, khi các địa phương vẫn ưu tiên về chống dịch nhiều hơn thì việc mở cửa để sản xuất có thể từng phần hoặc mở thêm cho sản xuất “3 tại chỗ”, những phương án này đều phải trình duyệt cấp địa phương. Chúng tôi mong rằng Bộ NN&PTNT cần có ý kiến đối với các địa phương để việc này thực hiện nhanh hơn khi đó phục hồi sản xuất mới có thể thực hiện được”, ông Nguyễn Thanh Bình chia sẻ.

Ông Lê Văn Quang, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú kiến nghị ngành cần có giải pháp để khuyến khích bà con phục hồi sản xuất thì mới có nguyên liệu để chế biến, từ đó có thể tạo việc làm, thu nhập cho lao động tại các nhà máy.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng, vừa chống dịch vừa phục hồi sản xuất, Chính phủ cần có văn bản chỉ đạo các tỉnh, thành phố chủ động phối hợp với Bộ NN&PTNT xây dựng phương án khôi phục sản xuất nông nghiệp theo các kịch bản và phù hợp tình hình dịch COVID-19 tại các địa phương.

Theo ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, đối với 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, cần phải được nhìn nhận như 1 thực thể kinh tế chứ không phải mảnh ghép của 13 địa giới hành chính. Đã có nhiều địa phương họp để bàn giải pháp sau dịch nhưng nếu chỉ tư duy cho tỉnh mình thì sẽ không bao giờ thành công. Cần phải tư duy lại, tư duy liên vùng. Ông Lê Minh Hoan cho rằng, vấn đề quan trọng ở đây vẫn là vai trò của các địa phương. Các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và các địa phương cùng thay đổi tư duy. 2 bên cùng ngồi lại kiến tạo không gian vừa an toàn phòng chống dịch và vừa đạt hiệu quả trong sản xuất. Ông Lê Minh Hoan cũng đề nghị các địa phương cần chủ động và thống nhất xây dựng kế hoạch sản xuất trong và sau giai đoạn giãn cách nhằm đảm bảo sản xuất, cung ứng nông sản ổn định, lâu dài.

* Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ.