Quá liều thuốc giảm đau kê đơn do sự chuyển hóa thuốc ở từng cá nhân
Theo CDC, các loại opioid được kê đơn phổ biến nhất bao gồm: Hydrocodone, oxycodone, oxymorphone, morphine, codeine, fentanyl, hydromorphone, tapentadol và methadone.
Một số opioid này cần phải có enzyme để được chuyển hóa thành các chất giảm đau. Ví dụ hydrocodone cần chuyển hóa qua enzyme CYP2D6. Cấu tạo gene của một cá nhân xác định sự trao đổi chất CYP2D6 của chính họ. Tuy nhiên, tùy từng người, enzyme này có thể là chất chuyển hóa kém, bình thường hoặc cực nhanh.
Thuốc giảm đau opioid dù được dùng theo đơn vẫn có nguy cơ ngộ độc.
Với các chất chuyển hóa kém hoặc trung bình, opioid có thể không được hoạt hóa hoàn toàn trong cơ thể và không có tác dụng giảm đau. Những người này có thể cần phải dùng liều lượng opioid cao hơn. Nhưng điều này sẽ không thay đổi sự chuyển hóa CYP2D6 và opioid sẽ tiếp tục di chuyển trong cơ thể mà không được kích hoạt hoàn toàn. Ngoài việc hạn chế hoặc không giảm được đau, dùng liều cao hơn opioid có thể dẫn đến các tác dụng phụ tồi tệ hơn, tăng nguy cơ ngộ độc và thậm chí là dùng quá liều không chủ ý.
Chất chuyển hóa cực nhanh cũng có thể gặp các tác dụng phụ liên quan đến tương tác gene opioid. Chất chuyển hóa cực nhanh khiến thuốc hoạt động mạnh hơn, do đó có thể gặp phải nguy cơ độc tính cao ở ngay liều thuốc trung bình.
Ngoài gene, opioid có thể tương tác với các loại thuốc khác. Ví dụ, khi một người có chất chuyển hóa CYP2D6 bình thường, nhưng nếu dùng opioid với một số loại thuốc khác, thì CYP2D6 có thể hoạt động kém.
Một số loại thuốc trong nghiên cứu ảnh hưởng đến sự chuyển hóa CYP2D6 với opioid
- Orphenadrine, terbinafine và amiodarone, ngăn chặn sự chuyển hóa CYP2D6 với opioid, từ đó làm mất tác dụng giảm đau.
- Bupropion, fluoxetine và aripiprazole, làm tăng chuyển hóa CYP2D6, khiến opioid tương tác mạnh với CYP2D6 có nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ cao hơn.
Cá nhân hóa liều dùng thuốc giúp giảm tác dụng phụ
Các nhà khoa học cho rằng, việc sử dụng thuốc theo một liều tính chung, có thể khiến cá nhân dễ bị ảnh hưởng bởi những tương tác này. Vì thế, khi liệu pháp dược chính xác được cá nhân hóa có thể cải thiện nguy cơ rủi ro và ngăn ngừa tác hại liên quan đến thuốc.
Liệu pháp dược chính xác giúp bác sĩ kê toa cho từng cá nhân an toàn hơn.
Theo đó, liệu pháp dược chính xác được tính toán qua thử nghiệm dược lý học (PGx) và các công cụ hỗ trợ cung cấp các phân tích nhiều loại thuốc. Thử nghiệm PGx xác định kiểu gene của một cá nhân, từ đó cung cấp thông tin chi tiết về cách phản ứng với một số loại thuốc dựa trên gene của họ.
Liệu pháp dược chính xác có thể làm sáng tỏ các tương tác giữa nhiều loại thuốc và gene. Từ đó xem xét chế độ dùng thuốc của một cá nhân nói chung. Phân tích toàn diện này cũng cung cấp cho các dược sĩ cái nhìn sâu sắc hơn về nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ của thuốc và cách phòng ngừa chúng.
Bằng cách này, dược sĩ không chỉ đánh giá cách bệnh nhân có thể chuyển hóa opioid theo kiểu gene của họ mà còn có thể kiểm tra xem các loại thuốc khác có thể tác động thêm đến quá trình chuyển hóa này như thế nào. Với thông tin chi tiết, dược sĩ có thể cảnh báo bác sĩ kê đơn về nguy cơ tiềm ẩn trước khi bệnh nhân dùng thuốc mới.
Nghiên cứu này mới được công bố trên Tạp chí Y học cá nhân hóa.
Mời độc giả xem thêm video:
Bộ Y tế cảnh báo dịch sốt xuất huyết có thể bùng phát vào tháng 11,12
