Giai đoạn 'cửa sổ vàng' sau sinh: Bí quyết dinh dưỡng giúp mẹ khỏe, con phát triển toàn diện

Xây dựng chế độ dinh dưỡng sau sinh đúng cách giúp mẹ khoẻ, trẻ thông minh

Giai đoạn sau sinh là thời điểm nhạy cảm nhưng cũng vô cùng quý giá đối với mẹ và trẻ sơ sinh. Đây không chỉ là lúc cơ thể mẹ cần phục hồi sau hành trình mang thai và 'vượt cạn', mà còn quyết định chất lượng dinh dưỡng mà trẻ nhận được từ sữa mẹ nguồn dưỡng chất tối ưu cho sự phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ. Thực tế, nhiều mẹ vẫn chưa nắm rõ những dưỡng chất cần thiết và cách bổ sung hợp lý để bảo vệ sức khỏe lâu dài cho cả mẹ lẫn con.

Để làm rõ vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trò chuyện trực tiếp với TS.BS. Lê Thị Hương Giang – Trưởng khoa Tiết chế dinh dưỡng, Bệnh viện 19-8, người chia sẻ những kiến thức thiết thực cùng lời khuyên khoa học, giúp các mẹ chăm sóc bản thân và nuôi dưỡng con một cách tối ưu.

Thưa bác sĩ, vì sao giai đoạn sau sinh lại được coi là "cửa sổ vàng" đối với sức khỏe của mẹ và trẻ sơ sinh?

- Bác sĩ (BS) Lê Thị Hương Giang: Giai đoạn sau sinh thực sự là một "cửa sổ vàng" cực kỳ quan trọng. Với người mẹ, đây là thời điểm cơ thể cần phục hồi sau quá trình mang thai và sinh nở, đồng thời đảm nhận vai trò sản xuất sữa cho con bú. Với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu, cung cấp đầy đủ năng lượng, protein, chất béo, DHA cùng các kháng thể và yếu tố miễn dịch. Điều này giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ ngay từ những ngày đầu đời.

Bác sĩ có thể chia sẻ tầm quan trọng của dinh dưỡng sau sinh đối với sức khỏe mẹ và sự phát triển của trẻ không?

- BS. Lê Thị Hương Giang: Các nghiên cứu quốc tế, như WHO (2023) và ACOG (2024), nhấn mạnh rằng chăm sóc dinh dưỡng sau sinh không chỉ giúp mẹ hồi phục nhanh và phòng biến chứng hậu sản, mà còn đảm bảo trẻ được nuôi dưỡng bằng nguồn sữa mẹ chất lượng. Điều này giảm nguy cơ bệnh tật trong 1.000 ngày đầu đời và đặt nền tảng cho sức khỏe lâu dài, từ chiều cao, cân nặng đến nguy cơ mắc các bệnh mạn tính sau này.

Những dưỡng chất quan trọng nhất mẹ sau sinh cần bổ sung là gì và vai trò của chúng ra sao, thưa  bác sĩ?

- BS. Lê Thị Hương Giang: Một số dưỡng chất cốt lõi mẹ cần quan tâm gồm:

· Protein: Phục hồi mô, sản xuất sữa, duy trì cơ bắp.

· Sắt: Ngừa thiếu máu, duy trì năng lượng.

· Canxi & Vitamin D: Bảo vệ xương mẹ, hỗ trợ phát triển xương và răng cho trẻ.

· Omega-3/DHA: Tốt cho não bộ và thị giác của trẻ, đồng thời giảm nguy cơ trầm cảm cho mẹ.

· Vitamin nhóm B: Duy trì năng lượng, ổn định thần kinh.

· Chất xơ, Vitamin C/E/A: Ngừa táo bón, tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa.

· Nước: Duy trì tiết sữa và cân bằng điện giải.

Bác sĩ có thể hướng dẫn cách bổ sung những dưỡng chất này một cách an toàn không?

- BS. Lê Thị Hương Giang: Ưu tiên thực phẩm tự nhiên, đa dạng trước khi dùng viên bổ sung. Nếu cần uống thêm các viên sắt, canxi, DHA…, mẹ nên theo hướng dẫn bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để tránh dư thừa hoặc tương tác thuốc. Không nên kiêng khem quá mức, đồng thời cần tránh rượu, bia, thuốc lá và hạn chế cà phê vì caffeine có thể ảnh hưởng đến trẻ qua sữa mẹ.

Lượng dinh dưỡng cần thiết cho mẹ sau sinh có khác gì so với bình thường không, thưa bác sĩ?

- BS. Lê Thị Hương Giang: Nhu cầu năng lượng của mẹ sau sinh tăng thêm khoảng 400–500 kcal/ngày so với bình thường. Đồng thời, nhu cầu protein, canxi, sắt, kẽm, vitamin D và vitamin nhóm B cũng cao hơn. Đây là mức cần thiết để cơ thể mẹ hồi phục, sản xuất sữa chất lượng và duy trì sức khỏe lâu dài.

Sữa mẹ chịu ảnh hưởng như thế nào từ chế độ ăn của mẹ?

- BS. Lê Thị Hương Giang: Thành phần sữa mẹ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chế độ ăn, đặc biệt là acid béo và các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) cùng vi chất dinh dưỡng. Nếu mẹ thiếu dinh dưỡng, trẻ có thể bị thiếu vi chất từ giai đoạn bú, ảnh hưởng đến tăng trưởng, trí tuệ và miễn dịch.

Vậy dinh dưỡng không đầy đủ ở mẹ sau sinh có thể gây ra những hậu quả gì, thưa bác sĩ?

- BS. Lê Thị Hương Giang: Nếu mẹ không được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, nguy cơ suy nhược, thiếu máu, loãng xương sớm, suy giảm miễn dịch và dễ nhiễm khuẩn hậu sản sẽ tăng cao. Hơn nữa, chất lượng sữa và sức khỏe tâm thần của mẹ cũng bị ảnh hưởng, tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh. Với trẻ, dinh dưỡng kém của mẹ có thể dẫn đến thiếu vi chất, ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng, phát triển trí tuệ và hệ miễn dịch.

Tóm lại, một chế độ ăn cân bằng cho mẹ sau sinh được tính toán theo khoa học và cá thể hóa vẫn luôn là nguồn dinh dưỡng chuẩn nhất cho bà mẹ sau sinh.

Xin chân thành cảm ơn bác sĩ Lê Thị Hương Giang đã dành thời gian chia sẻ những kiến thức quý giá, giúp các mẹ sau sinh hiểu rõ hơn về dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe cho bản thân cũng như trẻ sơ sinh.

Vì sao phải bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ và phụ nữ sau sinh?

SKĐS - Vitamin A là một trong những vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là với trẻ nhỏ và phụ nữ sau sinh. Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia nên bổ sung Vitamin A cho trẻ nhỏ và phụ nữ sau sinh định kỳ giúp tăng cường sức khỏe.