Vào 20h tối nay (10/12/2025), Lễ trao Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS sẽ chính thức diễn ra. Năm nay, hơn 1.200 tác phẩm từ khắp các vùng miền đã được gửi về, tạo nên một bức tranh truyền thông phong phú và đầy sức nặng về hành trình ứng phó HIV/AIDS ở Việt Nam.
Những bài viết, phóng sự và sản phẩm đa phương tiện không chỉ thể hiện trách nhiệm xã hội của báo chí mà còn cho thấy chiều sâu nhân văn trong cách tiếp cận từng câu chuyện. Ban Tổ chức cho biết, lượng tác phẩm gửi về năm nay không chỉ lớn về số lượng mà còn phong phú ở hình thức thể hiện: Từ điều tra phóng sự, chân dung nhân vật, bài phân tích chuyên đề đến longform, podcast hay sản phẩm đa phương tiện, các tác phẩm cho thấy báo chí đang ngày càng linh hoạt trong cách kể chuyện. Nhờ đó, thông tin về HIV/AIDS được chuyển tải sinh động, dễ hiểu và tiếp cận được nhiều nhóm độc giả hơn.
Trong bức tranh đầy thử thách của cuộc chiến phòng chống HIV/AIDS, có những con người chọn cách âm thầm dấn thân, không phô trương, không đòi hỏi sự ghi nhận. Họ bước vào những vùng tối của nỗi sợ, của định kiến, của đau đớn để mang lại ánh sáng, sự sẻ chia và cơ hội sống cho người khác. Đó là người phụ nữ từng bị trao nhầm "án tử", là người mẹ nhân ái dành cả thanh xuân chăm sóc trẻ nhiễm HIV, là những cán bộ tuyến đầu miệt mài giữ bình yên cho cộng đồng. Những câu chuyện mang màu sắc khác nhau nhưng cùng chung một điểm giao: họ tin rằng bất kỳ ai, dù ở hoàn cảnh nào cũng xứng đáng được yêu thương, được bảo vệ và được sống như một con người đúng nghĩa.
Sống lại sau kết quả nhầm lẫn – và trở thành điểm tựa cho những người mang nỗi sợ giống mình
Nhiều năm trước, chị Thoa (51 tuổi, trú tại phường Vĩnh Hưng, TP. Hà Nội) nhận kết quả HIV dương tính từ một cơ sở y tế nhỏ. Khoảnh khắc ấy như khiến mọi thứ trong chị sụp đổ. Chị sống gần như tách biệt với thế giới, không dám chạm vào ai, không dám mơ ước điều gì. Nỗi lo sợ, sự hoang mang và cảm giác tự ti đeo bám chị suốt 5 năm. 5 năm như sống trong tăm tối.
Chỉ đến khi được xét nghiệm lại tại bệnh viện tuyến trên, chị mới biết mình… âm tính. Khoảnh khắc ấy vừa là sự giải thoát, vừa là một vết cắt không dễ lãng quên. Thay vì quay lưng với những ký ức đầy ám ảnh, chị chọn biến nó thành động lực để đồng hành với những người thực sự sống chung với HIV.
Nhiều năm trước, chị Thoa (51 tuổi, trú tại phường Vĩnh Hưng, TP. Hà Nội) nhận kết quả HIV dương tính từ một cơ sở y tế nhỏ. (Ảnh: Hồng Thuỷ - Bảo Loan)
Từ đó, chị trở thành tư vấn viên cộng đồng. Chị kiên nhẫn lắng nghe những cuộc gọi lúc nửa đêm. Chị ôm lấy những người mới nhận kết quả, nói với họ những điều chị từng mong có ai nói với mình: "Không ai bị bỏ lại. Chị đây".
Nhờ chị, nhiều người đã bình tĩnh bước vào điều trị, nhiều đứa trẻ được cứu khỏi vòng xoáy tuyệt vọng, nhiều gia đình tìm lại niềm tin. Và chính chị - người từng bị nhầm lẫn lại trở thành điểm tựa thật sự cho hàng trăm phận đời khác.
Hai thập kỷ làm mẹ – trao hơi ấm và sự sống cho những đứa trẻ mang vết thương vô hình
Ở một mái ấm dành cho trẻ em bị bỏ rơi vì HIV, có một người phụ nữ được gọi bằng cái tên giản dị: mẹ Nhung (Phó Trưởng phòng Chăm sóc đặc biệt, Trung tâm bảo trợ xã hội I - Hà Nội). Gần 20 năm qua, chị đã gắn bó với nơi này như gắn với một gia đình thật sự – dù những đứa trẻ chị chăm sóc đều không mang huyết thống, và nhiều đứa còn không biết mặt cha mẹ ruột.
Chị chăm các em từ bữa ăn, giấc ngủ, đến từng viên thuốc uống đúng giờ. Nhưng điều chị trao cho các em không chỉ là sự chăm sóc mà là tình thương. Chị dạy các em cách mỉm cười, cách bước ra sân chơi, cách đối diện ánh nhìn của người khác mà không cúi đầu.
Chị Đỗ Thị Nhung - Phó Trưởng phòng Chăm sóc đặc biệt, Trung tâm bảo trợ xã hội I - Hà Nội (Ảnh: Phương Thuận - Thu Hà)
Những đứa trẻ ngày đầu đến mái ấm thường xanh xao, lầm lũi, ánh mắt chứa đầy sợ hãi. Rồi vài tháng trôi qua, chúng chạy nhảy, cười đùa, đến lớp, dần hòa nhập như những đứa trẻ bình thường khác.
"Mẹ Nhung" bảo rằng điều lớn nhất trẻ cần không phải là lòng thương hại mà là sự tôn trọng, là niềm tin rằng các em có thể lớn lên, trưởng thành và sống tự lập. Và với chị, mỗi đứa trẻ khỏe mạnh thêm một chút, tự tin thêm một chút là một chiến thắng nhỏ trong cuộc chiến đầy kiên trì này.
Những người giữ bình yên thầm lặng, nơi mà ít ai nhìn thấy
Ở phía sau những câu chuyện được vinh danh là công việc âm thầm của những cán bộ tuyến đầu – những người chấp nhận rủi ro để bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ HIV/AIDS mỗi ngày. Không có hào quang, họ chỉ có trách nhiệm và sự bền bỉ làm "kim chỉ nam".
Họ làm việc trong trại giam, cơ sở cai nghiện, những khu vực luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm. Ở đó, họ tư vấn, xét nghiệm, theo dõi sức khỏe, đồng hành cùng những người đang ở giai đoạn khó khăn nhất của cuộc đời, những nơi mà lòng kiên nhẫn đôi khi quan trọng không kém kiến thức chuyên môn.
Không tiếng vỗ tay, không ánh đèn sân khấu, hành trang của họ chỉ là vài bộ hồ sơ, hộp dụng cụ y tế và những lời dặn dò quen thuộc. Vậy nhưng, chính họ là "tuyến phòng thủ" quan trọng giúp kiềm chế dịch bệnh, giúp người bệnh tiếp cận điều trị và giữ an toàn cho cộng đồng.
Và hơn hết, họ hiểu rằng đôi khi chỉ một lời giải thích đúng lúc, một bàn tay đưa ra đúng chỗ… cũng đủ thay đổi cả cuộc đời một con người. Đó là lý do họ tiếp tục đứng đó: lặng lẽ, bền bỉ, nhưng đầy nhân ái.
Ở phía sau những câu chuyện được vinh danh là công việc âm thầm của những cán bộ tuyến đầu – những người chấp nhận rủi ro để bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ HIV/AIDS mỗi ngày. Không có hào quang, họ chỉ có trách nhiệm và sự bền bỉ làm "kim chỉ nam". (Ảnh: Bảo An)
Trong mạch chuyển động ấy, Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS hiện lên không chỉ như một sân chơi chuyên môn của người làm báo. Giải thưởng trở thành nơi gửi gắm những giá trị nhân văn, nơi tiếng nói vì cộng đồng được cất lên mạnh mẽ. Ở đó, từng người viết không dừng lại ở việc thu thập dữ kiện, mà họ bước vào câu chuyện của nhân vật, thấu hiểu và truyền đi hy vọng để mỗi tác phẩm có thể góp phần tạo nên một thay đổi tốt đẹp cho xã hội.
Sự lan tỏa của giải thưởng một lần nữa khẳng định niềm tin rằng bằng báo chí, bằng hình ảnh chân thực và bằng tiếng nói từ chính những người trong cuộc, Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì những bước tiến quan trọng và tiến gần hơn tới mục tiêu "không kỳ thị, không AIDS" vào năm 2030.
Dù mùa giải năm nay sắp khép lại, giá trị mà các tác phẩm mang đến vẫn sẽ còn dư âm. Những số phận được kể lại sẽ tiếp tục chạm tới trái tim người đọc; những nỗ lực âm thầm của đội ngũ y tế, của các nhà báo và của hàng triệu người đang sống cùng HIV sẽ vẫn là nguồn năng lượng bền bỉ, tiếp tục nuôi dưỡng hành trình hy vọng và nhân văn trong cuộc chiến chống HIV/AIDS.
'Lễ trao giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS' - sự kiện do Bộ Y tế chủ trì, Cục Phòng bệnh phối hợp cùng Báo Sức khỏe & Đời sống tổ chức sẽ chính thức diễn ra tại Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt Xô vào lúc 20h00 ngày 10/12/2025.
Ba nhóm giải chính gồm tác phẩm viết, tác phẩm ảnh và tác phẩm truyền hình - đa phương tiện, với tổng cộng 12 giải thưởng được trao: 3 Giải Nhất, 3 Giải Nhì, 3 Giải Ba và 3 Giải Khuyến khích.
Ngoài ra, 5 giải "Ruy băng đỏ" còn được dành riêng để tôn vinh những tác phẩm mang tinh thần nhân văn mạnh mẽ, lan tỏa sự sẻ chia và quyết tâm đẩy lùi HIV/AIDS trong cộng đồng.
Chương trình được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV9 và các nền tảng số của Báo Sức khỏe & Đời sống.
