Ít, lại còn dễ “đụng hàng”
Hãng phim Hoạt hình VN cùng với Xưởng hoạt hình thuộc Trung tâm Sản xuất phim hoạt hình - Đài Truyền hình Việt Nam (VFC) là hai đơn vị duy nhất duy trì được sản lượng phim sản xuất hàng năm, với chưa đầy 400 phút/năm. Hãng phim Hoạt hình VN với đề án “Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa và tinh thần yêu nước cho thiếu niên nhi đồng qua phim hoạt hình” trong vòng 10 năm, được phê duyệt từ cuối năm ngoái. Theo đó, mỗi năm, hãng sản xuất khoảng 5-6 phim hoạt hình về đề tài lịch sử (6-10 phút/phim), bên cạnh kế hoạch sản xuất phim hàng năm, khoảng 10 phim (10 phút/phim).
Tuy nhiên, từ thực tế các đề tài được phim hoạt hình lịch sử khai thác thời gian qua đã nảy sinh không ít băn khoăn. Câu chuyện lịch sử khai sinh ra nước Việt Nam, rồi quá trình dựng nước và giữ nước của cha ông nhuốm màu huyền thoại đã được VFC khai thác với dự án Giáo dục lịch sử bằng phim hoạt hình, gồm 100 tập phim, triển khai từ mấy năm nay. Với các nhân vật quen thuộc Âu Cơ - Lạc Long Quân, Sơn Tinh Thủy Tinh, An Dương Vương… hay những câu chuyện Bánh chưng - bánh dày, Thánh Gióng, xây Loa Thành... đậm màu huyền sử, ngót nửa số tập phim của dự án đã lên sóng. Dù mỗi phim có thể có cách khai thác riêng và trong thế giới phim hoạt hình thì sức tưởng tượng phong phú của mỗi êkíp góp phần thổi các yếu tố mới vào câu chuyện cũ, nhưng bám vào lịch sử với những motive nhân vật và câu chuyện quen thuộc đang khiến phim hoạt hình VN vốn đã ít ỏi lại càng dễ… đụng hàng.
 |
Sức hấp dẫn giảm sút
Chẳng so sánh đâu xa, sức hấp dẫn của loạt phim hoạt hình lịch sử đang phát sóng khó bằng với các phim hoạt hình trước đó đều do VFC sản xuất, như Cuộc phiêu lưu của ong vàng, Tít và Mít, Hiệp sĩ trán dô... Khi những bộ phim này lên sóng, các nhà làm phim vui mừng cho biết, không ít khán giả nhí đã gửi thư hay gọi điện về VTV đề nghị phát sóng lại. Đi gần hết chặng đường, dẫu không được chăm chút như các serie phim trước đây về lịch phát sóng, quảng bá…, nhưng có thể thấy rõ các câu chuyện phim lịch sử lần này không đem lại nhiều bất ngờ và hấp dẫn bằng những phim trước, dù các nhà làm phim đã nhiều cố gắng tái tạo nhân vật, bối cảnh.
Mong muốn giáo dục các em về lịch sử nước nhà bằng phim hoạt hình là ý tưởng tốt nhưng việc phim hoạt hình thể hiện các nhân vật lịch sử cũng phần nào giới hạn sự sáng tạo ở chừng mực nhất định. Trong khi đó, với các em thiếu nhi, nếu phim không bất ngờ, không đẩy nhanh tiết tấu…, thì có chuyển tải thông điệp quý giá đến mấy mà không hấp dẫn thì các em cũng không quan tâm. Phải chăng cứ bám vào những câu chuyện lịch sử với những motive quen thuộc đã khai thác dày đặc từ sách đến phim mới giáo dục được lòng yêu nước và hiểu biết dân tộc?
“Ngủ đông” đến bao giờ?
Dự án phim lịch sử của VFC dường như tạo nên sự hẫng hụt đầy tiếc nuối, sau những hiệu ứng tốt từ các bộ phim trước mang lại.
Sau thành công của bộ phim Cuộc phiêu lưu của ong vàng, số lượng họa sĩ đầu quân về VFC ngày càng nhiều hơn, tiếp sức cho các dự án tiếp theo. Nhưng tình trạng phát triển của phim hoạt hình ở đây diễn ra giống nhiều chương trình khác: sau màn mở đầu ấn tượng thì ngày càng đuối dần. Đến giờ, bộ phim đầu tiên vẫn được coi là sản phẩm có sự chăm sóc kỹ lưỡng nhất về hình họa. Về nhân lực, số người gắn bó thường xuyên ở Xưởng hoạt hình chỉ còn thưa thớt.
 Hình ảnh trong phim Khu đầm có cánh(ảnh do đạo diễn Huỳnh Vĩnh Sơn cung cấp). |
Nếu như VFC có đầu ra là các kênh sóng của VTV thì các phim của Hãng phim Hoạt hình vẫn chưa tìm được lời giải đáp cho vấn đề này. Phim hoạt hình vẫn chưa thoát khỏi những bó buộc của các hãng phim Nhà nước hiện nay khi khâu phát hành vẫn còn mảng yếu. Trong khi đó, công tác phát hành phim hoạt hình không còn đơn thuần dừng lại ở việc mua bán bản quyền với các rạp và hãng băng đĩa mà bao gồm cả việc khai thác bản quyền tạo hình nhân vật trong phim bằng các logo gắn trên sản phẩm thương mại cho trẻ em như đồ chơi, quần áo, dụng cụ học tập, bao bì thực phẩm…
“Giấc ngủ đông không có hồi kết có thể được coi là hình ảnh cho hoạt hình VN hiện tại”, đạo diễn Huỳnh Vĩnh Sơn thốt lên như vậy. Anh cho rằng, hiện tại nếu nhìn vào phim sản xuất ra dễ dàng nhận thấy đa số là của các hãng phim Nhà nước, nhưng thực chất các hãng phim tư nhân lại đang có bước thay đổi mạnh mẽ hơn để phù hợp với đòi hỏi của cuộc sống. Những bước chuyển mình trong những năm gần đây có lẽ vẫn chưa đủ sức tạo nên được một diện mạo tươi mới hơn cho phim hoạt hình. Vậy nên mỗi khi trông thấy cảnh các khán giả nhí nước mình lũ lượt xếp hàng xem phim ngoại, chưa nói đến mỗi khi mở các kênh truyền hình thiếu nhi đều thấy phim hoạt hình nước ngoài phát sóng, lại thấy buồn và mong sao phim hoạt hinh VN sẽ sớm… cất cánh.
Chi Mai