Mãn kinh (Menopause) LÀ thuật ngữ chuyên môn mô tả quá trình lão hóa bình thường diễn ra trong cơ thể phụ nữ. Tuy nhiên, kiến thức cơ bản về mãn kinh cũng không rõ ràng, có cả những ngộ nhận sai lệch, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống của người trong cuộc.
Giải thiết 1: mãn kinh gây bất ổn sức khỏe phụ nữ?
Sự thật: thời kỳ mãn kinh đã gây ra hàng loạt thay đổi về thể chất, hành vi trong cơ thể người phụ nữ, lý do là vì nội tiết tố (hoóc-môn) thay đổi đột biến. Điều này không có nghĩa giai đoạn mãn kinh sẽ làm cho cuộc đời còn lại của phụ nữ bất ổn. Nếu nắm được quy luật, người trong cuộc có thể kiểm soát được hành vi của mình, tự điều chỉnh cân bằng và thích nghi với tình thế, đặc biệt là áp dụng kỹ thuật thư giãn, ăn uống cân bằng khoa học, năng luyện tập để sớm “bình ổn” nhưng thay đổi này, nhất là tâm tính do sự dao động về hoóc-môn gây ra.
Giải thiết 2: mãn kinh làm mất trí nhớ?
Sự thật: hoàn toàn không đúng vì hai hiện tượng này không liên quan gì với nhau. Rất có thể nó xảy ra trùng với thời gian do tuổi tác tăng nên nhiều người cho rằng mãn kinh gây suy giảm trí nhớ. Và cho dù bất kỳ hoàn cảnh nào thì mãn kinh không làm tăng việc suy giảm trí nhớ của con người. Thực tế, ngay từ khi còn trẻ có người đã lú lẫn, mắc tật hay quên nên người ta tình nghi là có yếu tố di truyền, tuy nhiên khi hàm lượng hoóc-môn estrogen giảm thì nhận thức của con người cũng chậm lại chứ trí nhớ thì không bị ảnh hưởng.
Giải thiết 3: mãn kinh làm tăng cân và tăng bệnh trầm cảm?
Sự thật: nhiều phụ nữ có quan niệm cho rằng khi mãn kinh cơ thể nặng nề làm cho họ chậm chạp và bắt đầu chuyển sang già nua. Từ đây phát sinh ra những ý nghĩ tiêu cực, thậm chí còn cho rằng bản thân trở nên xấu xí. Theo nghiên cứu, tất cả phụ nữ giai đoạn mãn kinh không tăng cân, vẫn hoạt động bình thường, thậm chí còn là tấm gương giảm béo cho những chị em trẻ noi theo.
Giải thiết 4: mãn kinh làm cho phụ nữ xấu xí, kém hấp dẫn?
Sự thật: mãn kinh tạo ra một số thay đổi cả về thể chất lẫn tinh thần. Trước tiên, nó làm thay đổi da mặt, giảm độ mềm mại của da, tóc bạc vân vân... Điều này làm cho phụ nữ phải có thêm thời gian để chăm sóc sức khỏe bản thân. Ngược lại, nhất là những phụ nữ mắc bệnh trầm cảm, bỏ mặc cơ thể phát triển tự nhiên thì sắc đẹp sẽ nhanh xuống cấp nhanh. Thực tế, nhiều phụ nữ tuổi “đầu 5, đầu 6” vẫn hấp dẫn, đây chính là bí quyết chăm sóc sắc đẹp của mỗi người chứ không nên ỷ lại và đổ lỗi là do mãn kinh gây ra.
Giải thiết 5: mãn kinh cản trở hiệu quả công việc
Sự thật: đúng, khi phụ nữ mãn kinh thì hiệu quả công việc không bằng các đồng nghiệp trẻ ở tuổi 30, 40 nhưng đổi lại kinh nghiệm của họ lại phong phú hơn, thận trọng hơn nên rủi ro sẽ giảm theo. Thậm chí có nhiều phụ nữ có lòng say mê nghề nghiệp, yêu nghề cộng với tính cách chịu khó nên hiệu quả công việc vẫn đạt mức cao. Ví dụ, các CEO nữ, năng suất của họ không kém gì các đấng mày râu, thậm chí họ còn biết xử lý tình huống tốt, nhất là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế kéo dài như hiện nay.
Giải thiết 6: mãn kinh tăng trầm cảm?
Sự thật: không phải tất cả phụ nữ mãn kinh đều mắc bệnh trầm cảm mà qua nghiên cứu và thống kê cho thấy chỉ có 10 - 15% phụ nữ mãn kinh có dấu hiệu này. Nó thể hiện qua cách thay đổi tâm trạng và phản ứng mạnh với các tình huống trong cuộc sống. Đứng trên bình diện khoa học thì nguyên do của hiện tượng này là do hàm lượng estrogen suy giảm nên làm tăng bệnh trầm cảm, nhưng chỉ diễn ra một cách thoáng qua và nhờ các liệu pháp tích cực như ăn uống, luyện tập sẽ giảm dần theo năm tháng.
Giải thiết 7: liệu pháp HRT có thể ngăn ngừa trầm cảm sau mãn kinh?
Sự thật: liệu pháp thay thế hoóc-môn (HRT) không có khả năng ngăn ngừa được bệnh trầm cảm sau mãn kinh. Nếu phát hiện thấy bệnh cần đi khám sớm và điều trị theo khuyến cáo của bác sĩ. Liệu pháp này chỉ có tác dụng ngăn ngừa triệu chứng trầm cảm phát sinh do thiếu niềm tin, không có tác dụng ngăn ngừa trầm cảm do mãn kinh và bản thân liệu pháp trên hiện đang cũng còn nhiều tranh cãi, nhất là phản ứng phụ mà người ta chưa lường hết.
Giải thiết 8: trầm cảm sau mãn kinh chỉ xuất hiện ở phụ nữ?
Sự thật: đúng, tuy nhiên hiện tượng này vẫn còn chứa đựng rất nhiều bí ẩn nên khoa học chưa giải mã đầy đủ, mặc dù đàn ông cũng có giai đoạn mãn kinh nhưng tần suất nhẹ hơn (thường ở giữa tuổi 50 và đầu 60).
Giải thiết 9: stress làm gia tăng bệnh trầm cảm mãn kinh ở phụ nữ?
Sự thật: nhất là stress ác tính được xem là thủ phạm gây trầm cảm rất mạnh. Và mãn kinh ở phụ nữ lại rơi vào giai đoạn con người tuổi cao nên người trong cuộc phải giải quyết nhiều vấn đề cấp bách liên quan đến bản thân, xã hội, gia đình nên stress càng cao và hậu quả trầm cảm lại càng lớn. Bản thân mãn kinh vốn là một yếu tố tiêu cực nhưng có thêm stress thì ảnh hưởng của nó đến sức khỏe lại càng lớn. Vì vậy, cần nhận biết sớm để có những biện pháp ngăn ngừa kịp thời thông qua ăn uống cân bằng, khoa học, tăng cường cuộc sống vận động, hạn chế tĩnh tại, nằm nhiều, ngồi nhiều.