Tỷ lệ lây nhiễm HIV ở nhóm MSM tăng hơn 5 lần
Theo Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế, hiện nay nước ta có khoảng 220.000 người nhiễm HIV còn sống. Mỗi năm, Việt Nam phát hiện khoảng 10.000 đến 12.000 người nhiễm HIV mới và khoảng 2000 người tử vong liên quan đến HIV/AIDS. Việt Nam có tỷ lệ người biết tình trạng nhiễm HIV của mình, đạt 84%.
Theo ThS.BS. Võ Hải Sơn - Trưởng Phòng Giám sát và xét nghiệm, Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế, trước năm 2015, mô hình dịch HIV tập trung ở nhóm nghiện chích ma túy và phụ nữ bán dâm thì sau năm 2015, hình thái dịch HIV đã có sự thay đổi.
ThS.BS. Võ Hải Sơn - Trưởng Phòng Giám sát và xét nghiệm, Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế.
Ở nhóm phụ nữ bán dâm, tình hình lây truyền HIV đã có sự thay đổi rõ rệt, nếu trước đây tỷ lệ lây truyền HIV ở phụ nữ bán dâm khoảng 5- 6%, đến nay chỉ còn khoảng 3%. Mặc dù tỷ lệ giảm trong nhóm này ít, nhưng có mức ổn định và vẫn giữ ở mức thấp.
Ths.BS. Võ Hải Sơn cho biết: "Nhóm nổi lên hiện nay là nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM). Năm 2012, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm này chỉ 2%, thì đến nay đã lên 13%, tức là trong 100 người MSM có 13 người nhiễm HIV".
Mức độ lây nhiễm HIV trong nhóm này tùy thuộc vào mỗi địa phương, vào các quần thể. Các tỉnh có tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM cao là ở phía Nam, thậm chí có tỉnh tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM lên tới 20%, tức là 100 người MSM có 20 người nhiễm HIV. Các tỉnh miền Bắc tỷ lệ này ít hơn.
Những người MSM trong cộng đồng rất khó nhận diện, ước tính khoảng 1% dân số nam, tức là có khoảng từ 250.000-300.000 người MSM. Với xu hướng hiện nay, khi những người MSM càng ngày càng có nhu cầu bộc lộ thì nguy cơ nhiễm HIV ngày càng cao.
Xét nghiệm HIV là biện pháp duy nhất để biết một người có nhiễm HIV hay không.
Làm thế nào để giảm số người lây nhiễm HIV trong nhóm MSM?
Nhằm hướng tới kiểm soát dịch HIV/AIDS bền vững vào năm 2030, Việt Nam đã đặt mục tiêu 95% người nhiễm HIV biết được tình trạng của mình để từ đó người bệnh được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác.
Trong khi các nhóm đối tượng như tiêm chích ma túy, gái mại dâm tỷ lệ người nhiễm HIV đang có xu hướng ổn định và giảm dần nhờ các biện pháp can thiệp giảm hại cũng như chương trình điều trị methadone… nhóm MSM lại nổi lên như một "thách thức không nhỏ" đối với hoạt động phòng chống HIV của Việt Nam.
Tư vấn cho người nhiễm HIV. Ảnh: CDC Đà Nẵng
Theo Trưởng Phòng Giám sát và xét nghiệm, Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế, xét nghiệm HIV là then chốt trong chiến lược lấy điều trị làm dự phòng. Nghĩa là khi người nhiễm HIV được xét nghiệm, phát hiện và được điều trị sớm làm cho tải lượng virus HIV ức chế thì nguy cơ lây truyền HIV cho người khác đặc biệt trong nhóm MSM sẽ giảm đi nhiều lần. Nếu đến tải lượng virus đạt được dưới ngưỡng phát hiện ngưỡng thì gần như người đó không còn nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục.
Chính vì thế, Bộ Y tế đang đẩy mạnh công tác xét nghiệm, đặc biệt nhóm MSM. "Chúng tôi đã triển khai đa dạng các mô hình xét nghiệm khác nhau. Thứ nhất là xét nghiệm tại các cơ sở y tế, khi người dân có triệu chứng hoặc có hành vi nguy cơ liên quan đến khả năng lây nhiễm HIV, chúng tôi tư vấn họ tự nguyện làm xét nghiệm HIV. Mô hình thứ 2 là xét nghiệm dựa vào các tổ chức cộng đồng, thông qua nhóm đồng đẳng viên, những người trong cùng mạng lưới xã hội của họ triển khai xét nghiệm HIV tại cộng đồng. Mô hình thứ 3 là tự xét nghiệm HIV thông qua trang web tuxetnghiem.vn, qua đó cung cấp thông tin cho những người có nhu cầu, người có nguy cơ lây nhiễm HIV đăng ký để nhận xét nghiệm HIV miễn phí. Đây là cách mà chúng tôi đang triển khai rộng", Ths.BS. Võ Hải Sơn khẳng định.
Bên cạnh đó, để chương trình phòng chống HIV/AIDS đạt hiệu quả, ngành y tế còn triển khai xét nghiệm HIV cho bạn tình, bạn chích của người nhiễm HIV – đây được coi là một giải pháp quan trọng nhằm kiểm soát mức độ lây nhiễm HIV, đặc biệt trong nhóm đang có nguy cơ cao hiện nay là nhóm MSM. Thông qua những người đã mắc HIV, những người tư vấn sẽ tuyên truyền, thuyết phục người nhiễm HIV giới thiệu những người bạn chích, bạn tình của họ đi xét nghiệm HIV, cũng như những người trong mạng lưới của họ để phát hiện bệnh sớm, giảm nguy cơ lây bệnh cho người khác.
