Gia tăng số ca nhiễm HIV trong nhóm MSM
MSM là nhóm thiểu số về giới tính và tình dục đang bị xã hội kỳ thị và phân biệt đối xử khá nặng nề, làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
Những năm gần đây, mặc dù dịch HIV tại Việt Nam đang có xu hướng giảm, tuy nhiên, tình hình lây nhiễm HIV trong nhóm MSM lại có xu hướng tăng. Theo kết quả của một số nghiên cứu, nguy cơ nhiễm HIV của nhóm MSM cao gấp 19 lần. Theo Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), ước tính toàn quốc có khoảng hơn 300.000 MSM. Tuy nhiên, số người MSM được tiếp cận với chương trình dự phòng HIV mới đạt 37% năm 2016, tỷ lệ khám điều trị các bệnh lây truyền qua tình dục (STI) thấp. Do đó, còn tỷ lệ lớn MSM chưa đủ kiến thức và vật dụng dự phòng lây nhiễm HIV. Thống kê cho thấy, trong số 20% MSM đi làm xét nghiệm HIV thì có tới 7% trong số đó có kết quả dương tính với căn bệnh thế kỷ này. Đó là chưa kể đến số đông MSM chưa được quản lý và tiếp cận với các chương trình can thiệp giảm tác hại lây nhiễm HIV.
Test nhanh HIV.
Khó khăn khi triển khai các nhóm MSM
Hiện nay, trên toàn quốc đã có chương trình hỗ trợ, các nhóm, câu lạc bộ hỗ trợ, tư vấn cho MSM với các hoạt động chủ yếu: phát bao cao su, chất bôi trơn miễn phí, test nhanh HIV. Các đồng đẳng viên thuộc các nhóm này đóng vai trò tuyên truyền, nâng cao hiểu biết của những đối tượng thuộc nhóm MSM về cách quan hệ tình dục an toàn, phòng ngừa lây nhiễm HIV. Đồng thời, các đồng đẳng viên cũng làm các test nhanh HIV, tư vấn, giới thiệu những đối tượng có nguy cơ cao đi xét nghiệm HIV định kỳ.
Tuy nhiên, các nhóm này hoạt động chủ yếu dựa trên sự tài trợ của các tổ chức nước ngoài. Cho đến nay, các dự án can thiệp này đều đã kết thúc. Vì thế, việc tiếp cận MSM để tuyên truyền và cung cấp các hoạt động phòng chống vô cùng khó khăn và nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS trong nhóm này càng lớn hơn.
Bên cạnh đó, sự kỳ thị, thậm chí cả kỳ thị kép (kỳ thị với cộng đồng và kỳ thị cả chính mình) đang đẩy nhóm MSM xa rời với việc tiếp cận với y tế. Sự kỳ thị làm cho các MSM thường lẩn tránh gây khó khăn cho việc điều tra và thống kê. Chính sự kỳ thị và phân biệt đối xử này dẫn đến việc thiếu thông tin, thiếu kiến thức về chăm sóc sức khỏe, tiếp cận các dịch vụ y tế và dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS. Điều này làm lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV trong nhóm MSM càng gia tăng.
Các biện pháp can thiệp dự phòng
Trước thực trạng này, các hoạt động can thiệp nhằm kiểm soát tốc độ gia tăng lây nhiễm HIV, dự phòng, điều trị, chăm sóc và hỗ trợ cho nhóm MSM đã được triển khai, đẩy mạnh ở một số tỉnh, thành trọng điểm trong cả nước. Hiện đã có nhiều hoạt động và mô hình can thiệp cho nhóm này từ truyền thông, tiếp cận cộng đồng, tư vấn xét nghiệm dựa vào cộng đồng, cấp phát bao cao su và chất bôi trơn và thí điểm điều trị trước phơi nhiễm (PREP) cho nam giới có quan hệ tình dục đồng giới. Theo thống kê của Cục Phòng chống HIV/AIDS, đến nay đã có hơn 1.000 người đang sử dụng PrEP mà đối tượng là MSM, TGW (nhóm chuyển giới nữ) và cặp bạn tình dị nhiễm. Kết quả ban đầu này cho thấy: Tỷ lệ tuân thủ điều trị PrEP khá cao, từ khoảng 94,7 - 100% tùy theo nhóm. Cao nhất ở nhóm cặp bạn tình dị nhiễm, thấp hơn ở nhóm MSM và TGW.
Trong thời gian tới, để giảm thiểu số ca lây nhiễm HIV trong nhóm MSM, cần phải có những biện pháp tích cực hơn nữa: Tăng cường truyền thông trực tiếp cho nhóm MSM thông qua các nhóm đồng đẳng viên về dự phòng lây nhiễm HIV, xóa bỏ sự kỳ thị và phát triển các dịch vụ cung cấp bao cao su, dịch bôi trơn và bơm kim tiêm để thực hiện việc can thiệp giảm tác hại phòng, chống HIV/AIDS trong cộng đồng... Như thế, chúng ta mới có thể hoàn thiện mục tiêu phòng, chống HIV/AIDS trong Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020.
