Phù tay sau điều trị ung thư vú là biến chứng thường gặp chiếm 8 - 56% bệnh nhân. Nguyên nhân, sau phẫu thuật, có thể kết hợp xạ trị, đã làm tổn thương các đường dẫn bạch huyết tại vùng nách, do đó lượng bạch huyết từ cánh tay không thể lưu thông được, lâu ngày tích lũy và gây phù tay.
Bệnh nhân T. H, 41 tuổi, bị ung thư vú trái, đã phẫu thuật - xạ trị xong vào tháng 4/2014. Sau xạ trị bệnh nhân có biểu hiện phù tay trái tăng dần kèm đau, hạn chế sinh hoạt, đã điều trị bảo tồn không hiệu quả. Tháng 1/2015, BS. Nguyễn Triệu Vũ, Trưởng khoa Ung bướu - Ngoại tổng quát (BV. Quận Thủ Đức) cùng ê kíp bác sĩ thực hiện tái tạo tuyến vú thì 2 bằng cách ghép vạt cơ thẳng bụng và ghép hạch bạch huyết cùng lúc. Hạch bạch huyết này được lấy từ vùng bẹn và ghép vào vùng nách. Sau thời gian 2,5 tháng hiện tại mô vú tái tạo lành tốt, cánh tay trái giảm phù nhiều, chu vi cánh tay giảm trung bình 1 - 1,5cm so với trước mổ, bệnh nhân giảm đau, cải thiện vận động.
BS. Nguyễn Triệu Vũ cho biết, biến chứng của phù bạch mạch gây đau kéo dài, hạn chế vận động, dễ bị loét nhiễm trùng, giảm chất lượng sống. Khi tình trạng phù kéo dài nặng nề có thể gây ung thư hóa. Phương pháp điều trị tùy vào mức độ phù. Nếu phù ít có thể điều trị bảo tồn bao gồm hạn chế mang vật nặng, nâng cao tay bị phù, băng ép, massage tại chỗ, giữ vệ sinh sạch sẽ…Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không đáp ứng hoặc phù nặng kéo dài phải can thiệp phẫu thuật.
Trước đây, phù bạch huyết là biến chứng rất khó chịu và không có cách điều trị triệt để. Hiện tại có nhiều cách can thiệp phẫu thuật cho bệnh nhân, trong đó phổ biến nhất là nối tĩnh mạch- bạch mạch (tạo đường thoát từ bạch mạch sang tĩnh mạnh) hoặc ghép hạch bạch huyết (tạo lại đường dẫu lưu bạch huyết). Ghép hạch bạch huyết nhằm kích thích tăng sinh hệ thống bạch huyết, kết nối với hạch từ đó tạo lập lại dẫn lưu bạch huyết Khoa hiện nay có thể thực hiện cả 2 phẫu thuật này. Tùy vào từng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ thực hiện 1 hoặc cả 2 phẫu thuật trên. Đặc biệt việc phối hợp tái tạo tuyến vú với ghép hạch bạch huyết vừa trả lại dáng vóc bình thường cho bệnh nhân vừa giải quyết được tình trạng phù tay.
Bệnh nhân trước mổ.
Bệnh nhân sau mổ tái tạo.
Đo chu vi cho thấy sau mổ đã giảm 1 - 1,5cm
Phương Khánh
