Một cú ngã trong trận bóng... phải phẫu thuật vì gân Asin bị tổn thương nghiêm trọng
29 tuổi, ham mê đá bóng, Nguyễn Tuấn Anh ở Lạng Sơn đã gắn bó với bóng đá nghiệp dư như là môn thể thao đam mê từ thưở thiếu thời. Thế nhưng cách đây 2 tháng, trong một trận bóng giao hữu, Tuấn Anh đã bị ngã và “dính” chấn thương ở vùng chân, đặc biệt là vùng gót chân. Những cơn đau nhức dồn dập khiến Tuấn Anh không đi lại được.
“Hôm sau gia đình đưa tôi đến bệnh viện tỉnh khám, bác sĩ bảo tôi bị giập gân. Vừa uống thuốc do bác sĩ kê, vừa chườm đá, chân tôi không còn đau như hôm đầu nhưng cứ đau âm ỉ và tôi vẫn chịu được suốt hơn 1 tháng. Tuy nhiên, gần Tết cơn đau tăng lên, mỗi khi bước lên cầu thang, phần mũi đặt chân trước rất đau. Cố chịu đến ra Tết, tôi xuống BV Việt Đức thăm khám, các bác sĩ cho biết tôi bị tổn thương gân Asin và phải phẫu thuật ngay”- bệnh nhân Tuấn Anh kể lại
Gân Asin bị mủn nát, mất đoạn do tổn thương chơi thể thao nhưng đến khám muộn Ảnh: BSCC
Đến nay sau 1 tuần được TS. BS Trần Hoàng Tùng, Phó Trưởng Khoa Phẫu thuật Chi dưới, BV Việt Đức trực tiếp phẫu thuật nối gân Asin, tổn thương ở gót chân của bệnh nhân Tuấn Anh đã được giải phóng và bệnh nhân đã được ra viện mà không còn bị đau đớn như trước đó.
Theo TS. BS Trần Hoàng Tùng, Phó Trưởng Khoa Phẫu thuật Chi dưới, BV Việt Đức, trường hợp của bệnh nhân Tuấn Anh không phải là hy hữu vì số lượng bệnh nhân tổn thương gân Asin trong các hoạt động thể thao ngày càng gia tăng và ở Việt Nam hay gặp ở độ tuổi từ 20 – ngoài 40 tuổi
“Tổn thương gân Asin khi chơi thể thao có thể ban đầu chỉ là đau và mỏi nhẹ vùng trên xương gót, nghỉ ngơi vài ngày là đỡ. Điều này khiến cho mọi người chủ quan, khi thấy đỡ đau lại chơi lại thể thao ngay không dành thời gian cho gân hồi phục. Mà thời gian đó, cũng theo là từ 4 -6 tuần kể từ khi gân bị tổn thương 1 phần”- TS Trần Hoàng Tùng cho biết
Cũng theo TS Tùng, chính các vi chấn thương khiến mọi người chủ quan đó, lặp đi lặp lại khi chơi thể thao, khiến gân không kịp sửa chữa các tổn thương và dễ bị đứt tiếp các bó sợi trong các chấn thương tiếp theo. Đến khi gân Asin đứt nốt, bệnh nhân mới đến khám bác sĩ thì khi đó việc điều trị là vô cùng khó khăn
BS Trần Hoàng Tùng thăm khám cho bệnh nhân Tuấn Anh sau phẫu thuật ghép gân Asin
Tổn thương gân Asin thường gặp ở những người hay chạy, đá bóng, tenis, cầu lông...
TS Trần Hoàng Tùng cho biết, trên thực tế, gân Asin từ cơ bụng chân và cơ dép xuống bám vào xương gót lại là gân lớn nhất và khỏe nhất của con người. Với chức năng giữ cho cơ thể đứng thẳng, không bị đổ ra trước và tạo sức bật khi đi lại, chạy nhẩy, đôi khi gân Asin phải chịu sức nặng gấp 10 lần cơ thể người
Tuy nhiên gân Asin lại là gân không có bao hoạt dịch, hệ mạch máu nuôi dưỡng nghèo nàn, có 1 vùng từ 2 -6 cm tính từ trên xương gót hầu như không có mạch nuôi nên khi có chấn thương vào vùng này, thường rất khó hồi phục
Tổn thương đứt gân Asin có thể là cấp tính, đột ngột khi có vật sắc cứa vào và thường được mổ khâu nối trực tiếp hoặc theo phương pháp V - Y
Loại tổn thương thứ hai hay gặp nhất và khó điều trị nhất là tổn thương gân Asin do sang chấn tích tụ lâu ngày. Tổn thương này thường gặp ở những người hay có hoạt động thể thao như chạy, đá bóng, tenis, cầu lông... với tỷ lệ ngày càng gia tăng
“Trong những trường hợp này, gân Asin thường bị hoại tử, mủn nát, vón cục, mất đoạn trên một diện rộng, không thể khâu nối theo phương pháp thông thường. Nhiều trường hợp sau khi loại bó các phần gân mủn nát, gân mất trên 5 - 6cm chiều dài, nhiều BS phải "bó tay"”- TS Trần Hoàng Tùng nói
Gân đồng loại được ghép tái tạo gân Asin Ảnh: BSCC
100% bệnh nhân được ghép gân Asin đã sinh hoạt bình thường và chơi lại được thể thao
Có nhiều phương pháp mổ khi mất đoạn gân Asin. Các bác sĩ có thể lấy gân gấp ngón 1 bàn chân hoặc gân mác ngắn, gân cơ gan chân để làm cầu nối điều trị việc thiếu hụt gân Asin. Tuy nhiên tỷ lệ thành công không cao. Trong nhiều báo cáo cho thấy chỉ 40 - 60 % số bệnh nhân trở về hoạt động sinh hoạt bình thường. Tỷ lệ bệnh nhân chơi lại thể thao còn ít hơn nữa
TS Hoàng Tùng cũng cho biết thêm, đối với các tổn thương cơ quan vận động, ngoài việc tiếp thu các kỹ thuật từ các chuyên gia ở nước ngoài, thì việc lựa chọn phương pháp mổ cho người Việt Nam còn phải dựa vào đặc điểm dân cư từng vùng miền, nhu cầu vận động của từng bệnh nhân.
“Đơn giản như việc lấy gân gấp ngón cái để tăng cường gân Asin, đối với người nước ngoài, với thói quen đi giầy từ bé, là lựa chọn đúng đắn. Còn đối với người Việt Nam, một số vùng có thói quen đi đất khi đi làm, dùng ngón cái bấm xuống đất để giữ vững khi di chuyển, thì việc làm giảm hoặc mất chức năng của ngón cái sẽ khiến bệnh nhân vừa thoát khỏi phiền toái này đã gặp phải phiền toái khác khi vận động”- TS Tùng thông tin
Và theo TS Tùng, thực tế cơ thể người là một khối thống nhất. Việc cắt, chuyển gân từ vùng này sang vùng khác thực chất là việc chấp nhận hy sinh chức năng của vùng này để tái lập chức năng quan trọng hơn ở vùng khác chứ không phải là đưa chân bị tổn thương về nguyên vẹn như chân lành
Vậy giải pháp nào để điều trị hoại tử, mủn nát gân Asin, khi mà tổn thương do thể thao ngày càng nhiều và tiềm tàng trong cộng đồng như thế?
Phẫu thuật gép gân Achile được đặt ra như là chiếc phao cứu sinh, là giải pháp cuối cùng, là cơ hội cuối cùng trong việc giúp cho bệnh nhân trở về với cuộc sống bình thường.
Từ năm 2016, lần đầu tiên tại BV Việt Đức đã triển khai kỹ thuật mổ ghép gân đồng loại cho bệnh nhân mất đoạn gân Asin cho tỷ lệ thành công rất cao. Đến nay, trong số 14 bệnh nhân mảnh ghép liền ngay thì đầu, duy nhất 1 bệnh nhân phải mổ cắt lọc bớt gân ghép và cho đến nay 100% bệnh nhân đã trở lại sinh hoạt được bình thường và chơi lại thể thao
Sau ghép gân Asin- một bệnh nhân bị tổn thương gân Asin do chơi tenis đã hồi phục và chơi thể thao lại như trước đó Ảnh BSCC
Có thể thấy, việc thực hiện các kỹ thuật mới tại BV Việt Đức ngoài sự đồng thuận của bệnh nhân và Hội đồng khoa học còn cần sự thận trọng của các bác sĩ. Bởi theo TS Trần Hoàng Tùng: "Chúng tôi không vừa mổ xong đã vội công bố ngay. Việc điều trị cho bệnh nhân đều trải qua theo dõi trên một khoảng thời gian rất dài, ở đây là trên 3 năm, khi kết quả thật tốt, vừa có giá trị về mặt điều trị cho bệnh nhân vừa có giá trị về mặt khoa học, giảng dậy, chúng tôi mới công bố”
TS Tùng cũng khuyến cáo, khi tham gia các hoạt động thể thao nếu thấy đau vùng gân gót chân thì người chơi thể thao nên dành thời gian cho gân nghỉ từ 4 -6 tuần, sau đó mới chơi lại thể thao. Nếu đau tái phát nhiều lần thì nên đến khám các bác sĩ chuyên khoa chấn thương để kịp thời xử trí, tránh biến chứng hoại tử gân
