Gaza chật vật chống chọi với căn bệnh gây liệt hiếm gặp

Các căn bệnh gây liệt đang lan rộng ở Gaza khi lệnh phong tỏa của Israel tiếp tục ngăn chặn thuốc men và thực phẩm đến dải đất này. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kể từ tháng 6, đã có 85 trường hợp nghi ngờ mắc hội chứng Guillain-Barré (GBS) được ghi nhận. WHO cho biết đã có 8 trường hợp tử vong liên quan đến GBS ở Gaza.

Hội chứng Guillain-Barré là gì?

Hội chứng Guillain-Barré là chứng rối loạn thần kinh hiếm gặp, trong đó hệ thống miễn dịch vốn bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và các dị vật khác lại tấn công nhầm các tế bào thần kinh ngoại biên. Cụ thể hơn, bao myelin - lớp chất béo và protein bao quanh các tế bào thần kinh - bị viêm. Bao myelin tạo điều kiện để các tín hiệu đi qua dây thần kinh với tốc độ rất nhanh trong điều kiện bình thường. Nếu bao myelin bị viêm, dây thần kinh khó có thể truyền các kích thích.

Nói cách khác, người mắc hội chứng này sẽ gặp khó khăn trong nói, đi lại, nuốt, bài tiết hay thực hiện các chức năng bình thường khác của cơ thể. Tình trạng có thể ngày càng tồi tệ hơn. Do đó, các dây thần kinh ngoại biên, loại dây thần kinh phân nhánh từ não và tủy sống, sẽ bị tổn thương khiến cơ có thể trở nên yếu hoặc tê liệt. Các triệu chứng đầu tiên bao gồm cảm giác ngứa ran ở ngón tay, ngón chân, mũi; yếu ở chân lan lên phần trên cơ thể; cử động mặt khó khăn, đi không vững hoặc không thể đi lại, đau và trong trường hợp nặng có thể bị liệt.

Nguyên nhân gây ra hội chứng

Nguyên nhân chính xác của hội chứng Guillan-Barré vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, hội chứng này thường phát triển ngay sau khi một người mắc bệnh truyền nhiễm. Hội chứng Guillan-Barré (GBS), cũng có liên quan đến virus cytomegalo, virus Epstein Barr, virus Zika và thậm chí cả COVID-19.

Tại sao điều này xảy ra? Các nhà khoa học nói rằng hệ thống miễn dịch của chúng ta rất chuyên biệt để nhận ra các yếu tố lạ như virus, vi khuẩn và nấm. Nó tạo kháng thể để liên kết với cấu trúc bề mặt của mầm bệnh đồng thời hình thành phản ứng miễn dịch chống lại chúng.

Đối với những bệnh tự miễn dịch như Hội chứng Guillan-Barré, “kẻ xâm lược” tự ngụy trang bằng một bề mặt bắt chước cấu trúc của chính cơ thể. "Ví dụ, cấu trúc bề mặt của vi khuẩn Campylobacter trông rất giống với bao myelin", nhà miễn dịch học Julian Zimmermann giải thích với kênh DW (Đức).

Ngoài ra, WHO cho biết nhiễm trùng đường tiêu hóa do vi khuẩn Campylobacter jejuni gây ra là một trong những yếu tố nguy cơ phổ biến nhất của GBS. Campylobacter jejuni thường ẩn trong phân động vật.

Tờ The Independent ngày 23/8 dẫn lời bác sĩ Ahmed al-Farra, trưởng khoa Nhi tại Tổ hợp Y tế Nasser ở Khan Younis cho biết hầu hết các mẫu xét nghiệm trong phòng thí nghiệm ở Gaza đều cho kết quả dương tính với Campylobacter jejuni.

Ông Al-Farra xác nhận các mẫu xét nghiệm cũng cho kết quả dương tính với enterovirus, một nhóm virus thường lây lan sang người qua nước bị ô nhiễm. Chúng thường gây sốt, đau nhức cơ thể, đau họng và phát ban.

Bên cạnh đó, ông giải thích rằng những căn bệnh này lây lan do Israel đã phá hủy hệ thống thoát nước ở Gaza, buộc người dân phải uống nước bị ô nhiễm. Theo báo cáo của Oxfam vào tháng 7/2024, các cuộc ném bom của Israel đã phá hủy 70% tổng số máy bơm nước thải và nhà máy xử lý nước thải ở Gaza. Oxfam cũng cáo buộc Israel hạn chế việc đưa thiết bị xét nghiệm nước của tổ chức vào Gaza.

Theo Al Jazeera, đôi khi, phẫu thuật cũng có thể gây khởi phát hội chứng GBS.

Có chữa được hội chứng Guillan-Barré?

Tình trạng của bệnh nhân có xu hướng xấu đi trong 2 tuần sau khi phát bệnh. Vào tuần thứ tư, các triệu chứng ổn định, sau đó quá trình phục hồi bắt đầu. Quá trình phục hồi có thể kéo dài từ 6 đến 12 tháng và đôi khi lên đến 3 năm. Hiện tại, không có cách chữa trị đặc thù cho hội chứng Guillain-Barré. Tình trạng tê liệt không chỉ ảnh hưởng đến chân, tay mà còn ảnh hưởng đến các bộ phận quan trọng của hệ thần kinh vốn điều hòa nhịp thở, huyết áp và nhịp tim.

Để ngăn điều này xảy ra, các bác sĩ liên tục theo dõi dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân và trong trường hợp khẩn cấp, họ sẽ được thở máy. Ngoài ra còn có hai phương pháp điều trị có thể giúp phục hồi và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh. Đầu tiên là thay huyết tương. Phương pháp này nhằm mục đích loại bỏ các kháng thể đang tấn công dây thần kinh ngoại biên. Phương pháp thứ hai là tiêm kháng thể khỏe mạnh từ những người hiến máu vào tĩnh mạch. Ngoài ra, vật lý trị liệu cũng có thể hữu ích trong việc giảm đau.

Do có thể đe dọa tính mạng, bệnh nhân GBS thường phải nhập viện để theo dõi sát sao và phòng ngừa biến chứng.

Những căn bệnh gây liệt khác xuất hiện ở Gaza

GBS không phải là căn bệnh duy nhất lây lan ở Gaza gây liệt. Gaza gần đây đã ghi nhận tình trạng gia tăng đột biến của bệnh liệt mềm cấp tính (AFP) - tình trạng dẫn đến yếu cơ hoặc liệt. Cơ quan y tế tại Gaza đăng trên kênh Telegram vào ngày 4/8 xác nhận về sự gia tăng nguy hiểm các trường hợp liệt mềm cấp tính và hội chứng Guillain-Barre ở trẻ em tại Gaza, do các bệnh nhiễm trùng không điển hình và tình trạng suy dinh dưỡng cấp tính ngày càng trầm trọng.

Thông cáo báo chí cho biết: "Các xét nghiệm y tế đã phát hiện hiện diện của nhiều virus đường ruột khác ngoài bại liệt, xác nhận sự tồn tại của môi trường thuận lợi cho sự lây lan không kiểm soát của các bệnh truyền nhiễm".

Virus bại liệt, vốn đã bị xóa sổ khỏi Gaza trong 25 năm, cũng gây ra liệt. Dịch bệnh này đã tái phát ở Gaza 11 tháng sau khi xung đột Israel – Hamas bùng phát. Dịch bệnh do một loại virus đường ruột gây ra và chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em dưới 5 tuổi.

Theo thông tin Liên hợp quốc đưa ra ngày 13/8, các bệnh viện ở Gaza đang quá tải. Ông Rik Peeperkorn, đại diện của WHO tại Bờ Tây và Dải Gaza, cho biết chưa đến một nửa số bệnh viện và 38% số trung tâm y tế cơ sở tại Gaza chỉ hoạt động một phần hoặc ở mức tối thiểu.

LHQ cũng cho biết các bệnh viện lớn đều đã quá tải giường bệnh. Bệnh viện Al-Shifa ở Gaza City đang hoạt động ở mức 250%, Khu phức hợp Y tế Nasser ở Khan Younis ở mức 180%, Bệnh viện Nhi al-Rantisi ở Thành phố Gaza ở mức 210% và Bệnh viện Arag al-Ahli ở phía Nam Gaza City ở mức hơn 300%.