"Biệt động Sài Gòn" - tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt Nam về đề tài chiến tranh. Bộ phim ra mắt năm 1986 của đạo diễn Long Vân kể về cuộc chiến nổi bật của lực lượng biệt động Sài Gòn trong sự kiện Tết Mậu Thân và công cuộc kháng chiến chống Mỹ của quân giải phóng tại miền Nam Việt Nam. Ban đầu, đạo diễn Long Vân để tên tác phẩm là "Thiên thần ra trận", sau đó cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (khi ấy là Bí thư Thành ủy TP.HCM) đã góp ý đổi tên thành "Biệt động Sài Gòn" với 4 tập: Điểm hẹn, Tĩnh lặng, Cơn giông và Trả lại tên cho em.
"Biệt động Sài Gòn" là những cuộc đấu trí căng thẳng của các chiến sĩ tình báo trong đô thành Sài Gòn vào những năm 1960. Trong đó, nổi bật nhất là "trùm tình báo" Tư Chung (NSƯT Bùi Quang Thái thủ vai) là Tư lệnh trưởng Đội biệt động Sài Gòn, mật hiệu F8 và chiến sĩ tình báo Ngọc Mai mật hiệu Z20 (NSƯT Hà Xuyên thủ vai), cùng sát cánh bên nhau dưới vỏ bọc đôi vợ chồng quản lý Hãng sơn Đông Á. Một chiến sĩ khác là Huyền Trang (NSƯT Thanh Loan thủ vai) đóng giả một ni cô trong chùa để đảm bảo hoạt đông tình báo của đội, che mắt quân địch,...
Hơn bốn thập kỷ trôi qua, phim "Biệt động Sài Gòn" vẫn là một tượng đài trong lòng nhiều thế hệ yêu điện ảnh, gợi nhắc về một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc.
Những phân cảnh ấn tượng trong phim "Biệt động Sài Gòn".
Theo NSƯT Thanh Loan, năm 1984 trong một chuyến công tác vào TP.HCM, bà gặp họa sĩ thiết kế mỹ thuật Trịnh Thái của phim "Biệt động Sài Gòn". Họa sĩ Trịnh Thái cho biết, đoàn làm phim đã quay được một năm nhưng chưa tìm được diễn viên đóng vai ni cô Huyền Trang. Nghệ sĩ Thanh Loan đã chủ động xin kịch bản và cuộc gặp "định mệnh" với đạo diễn Long Vân giúp bà có được vai diễn ni cô Huyền Trang kinh điển.
Để hóa thân vào vai ni cô Huyền Trang cũng như chiến sĩ Huyền Trang của lực lượng biệt động Sài Gòn, NSƯT Thanh Loan không chỉ học kỹ năng bắn súng của người lính để mang vào các cảnh chiến đấu mà còn phải vào chùa Dược Sư một tuần ăn cơm chay và tập cách tụng kinh, gõ mõ, đánh chuông, cách đi khất thực để giống người tu.
NSƯT Thanh Loan khi vào vai ni cô Huyền Trang trong phim “Biệt động Sài Gòn”
Sự thành công của vai diễn ni cô Huyền Trang đã khiến cái tên Huyền Trang trở thành lựa chọn hàng đầu khi đặt tên con gái của nhiều ông bố bà mẹ thế hệ 8x - 9x. Trong Cine7 - Ký ức phim Việt tuần này, một sự trùng hợp thú vị khi MC Thái Trang (tên thật là Huyền Trang) cũng được đặt tên theo vai diễn của NSƯT Thanh Loan. Ngay trong chương trình, MC Thái Trang đã trực tiếp gọi về cho mẹ mình để xác nhận chi tiết này khiến NSƯT Thanh Loan cười đầy hạnh phúc.
Cũng trong chương trình tuần này, một cuộc gặp bất ngờ giữa NSƯT Thanh Loan và nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã - vợ của cố nhà văn Lê Phương (biên kịch phim "Biệt động Sài Gòn") đã diễn ra. Nhà biên kịch mang tới những bức ảnh của ekip chụp trong quá trình làm phim gợi nhớ những ký ức về một thời khó khăn nhưng nhiều kỷ niệm đẹp trong sự nghiệp làm nghề.
Phân cảnh biên kịch Lê Phương phải trực tiếp vào vai “quần chúng”.
Biên kịch Thanh Nhã cùng những tấm ảnh kỷ niệm của đoàn làm phim
Bên cạnh đó là những câu chuyện phía sau hậu trường thú vị. Ví dụ: phân cảnh ni cô Huyền Trang đi dưới mưa nhưng nước được sử dụng là nước đã bị rỉ sét do để lâu ngày trong thùng xe cứu hỏa; không ai chấp nhận đóng vai quần chúng để cho tiền khất thực ni cô Huyền Trang, không còn cách nào khác, đích thân nhà biên kịch Lê Phương đã phải vào vai.
Trong những ngày tháng 4 ý nghĩa - đặc biệt trong dịp kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước, những bộ phim điện ảnh cách mạng như "Biệt động Sài Gòn" không chỉ là ký ức sống động về một thời đấu tranh hào hùng, mà còn là ngọn lửa âm ỉ truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ hôm nay. Không chỉ xem để hiểu, mà còn để suy ngẫm: về trách nhiệm công dân, về lòng biết ơn với thế hệ cha anh, và về cách để có thể tiếp nối tinh thần ấy trong một thời đại mới – thời đại không còn bom đạn, nhưng vẫn cần bản lĩnh, lý tưởng và khát vọng cống hiến.
Ngày nay, những kỷ vật, những câu chuyện về lực lượng "có một không hai" ấy vẫn còn được lưu giữ tại một nơi đặc biệt ngay giữa trung tâm TPHCM. Đó chính là Bảo tàng Biệt động Sài Gòn - Gia Định. Trong những ngày tháng 4 lịch sử, Bảo tàng Biệt động Sài Gòn đón chào không ít các bạn trẻ - những người thuộc thế hệ sinh ra trong hòa bình nhưng vẫn luôn khao khát được chạm vào ký ức, được thấu hiểu những giá trị của một thời "hoa lửa" mà cha ông đã đi qua.
