Vụ việc diễn ra trong ngày 9–10/9, khi chiếc F-35A thuộc Phi đội 313 đã bắn hạ một máy bay không người lái (UAV) được cho là có nguồn gốc từ Nga, sau khi khoảng 23 UAV xâm nhập không phận Ba Lan.
Tên lửa không đối không AIM-120C được phóng từ tiêm kích F-35. (Nguồn: MW)
Trong chiến dịch đánh chặn, F-35A của Hà Lan phối hợp với lực lượng phòng không Ba Lan, bao gồm các tiêm kích F-16. Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Ruben Brekelmans, trong chuyến thăm phi đội chiến đấu tại Ba Lan, nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của đội ngũ kỹ thuật mặt đất. Ông lưu ý rằng việc duy trì tình trạng sẵn sàng chiến đấu cho F-35 luôn là thách thức, bởi dòng máy bay này đòi hỏi bảo dưỡng phức tạp và từng gặp nhiều vấn đề với hệ thống hậu cần ALIS.
Trước đây, giới quan sát cho rằng F-35 ở châu Âu chủ yếu đóng vai trò hỗ trợ bằng cách sử dụng hệ thống cảm biến hiện đại để chia sẻ dữ liệu mục tiêu cho các chiến đấu cơ khác, đặc biệt là F-16 Ba Lan – vốn sử dụng radar quét cơ học cũ kỹ, kém tiên tiến hơn. Do đó, lần khai hỏa trực tiếp này cho thấy F-35 đang từng bước chứng minh năng lực tác chiến thực tế.
Trên thế giới, trước Hà Lan, chỉ có Không quân Israel và Hải quân Mỹ từng dùng F-35 trong tác chiến phòng không. Israel đã bắn hạ UAV của Iran và Yemen xâm phạm lãnh thổ, trong khi Hải quân Mỹ hạ UAV của Yemen trên bầu trời Trung Đông.
Ở chiều ngược lại, dù chỉ biên chế số lượng hạn chế tiêm kích thế hệ năm Su-57, Nga lại sử dụng chúng khá thường xuyên trong chiến sự Ukraine. Su-57 không chỉ tham gia không chiến mà còn đảm nhiệm các nhiệm vụ tấn công chính xác và chế áp phòng không, qua đó được xem là loại máy bay thế hệ năm có kinh nghiệm tác chiến đa dạng nhất hiện nay.
Về phần mình, F-35A được kỳ vọng sẽ nâng cao đáng kể năng lực không chiến khi bước vào giai đoạn nâng cấp Block 4. Tuy nhiên, chương trình này bị chậm trễ nghiêm trọng, dự kiến chỉ hoàn tất vào đầu những năm 2030, muộn hơn kế hoạch khoảng 5 năm. Các nâng cấp bao gồm: hệ thống tác chiến điện tử thế hệ mới, tăng số lượng tên lửa không đối không mang theo từ 4 lên 6 quả, cùng với radar tiên tiến AN/APG-85.
