Nhà đương kim vô địch Tây Ban Nha gián tiếp bị đẩy khỏi cuộc chơi sớm từ cú sút phạt đền hỏng của chuyên gia Sergio Ramos trong trận thua Croatia 1-2 ở vòng bảng. Đội Á quân Itala dừng bước từ tứ kết vì hỏng ăn tới 4 quả trên chấm phạt luân lưu, trước người Đức cũng chỉ đỡ tệ hơn một chút. Hàng loạt câu chuyện của sự khóc cười, may rủi và cả khoa học được đặt ra ở đây.
Nỗi niềm của một tội đồ
“Tôi vẫn luôn sút phạt đền theo cách này và tin chắc là mình sẽ ghi bàn”, Zaza - tuyển thủ Italia đá hỏng quả đầu tiên trong cuộc đối đầu cân não với đối thủ Đức, sau 120 phút hòa đã chia sẻ trên tờ Sport Mediaset. “Tôi đã đánh lừa được Manuel Neuer, nhưng rốt cuộc thì bóng lại đi quá cao so với khung thành”. “Pha hỏng ăn trên chấm phạt đền ở trận gặp đội tuyển Đức là pha bỏ lỡ đáng tiếc nhất trong sự nghiệp của tôi và nó sẽ đi cùng trong suốt phần còn lại của cuộc đời”.
Trớ trêu ở chỗ Zaza đã được “quảng cáo” là một chân sút phạt đền tài năng chẳng kém gì người đồng hương Mario Balotelli. Đó cũng được xem là lý do khiến HLV Antonio Conte quyết định tung anh vào sân khi hiệp phụ thứ 2 đã bước sang phút bù giờ. Rõ ràng, Zaza được tung vào sân chỉ để sút phạt đền. Nhưng rốt cuộc tiền đạo Juventus lại khiến tất cả những người kỳ vọng vào anh phải thất vọng tràn trề khi tung ra một cú sút đưa bóng đi thẳng lên khán đài. Và cái cách lấy đà của Zaza càng khiến anh bị cư dân mạng chế giễu.
Các cầu thủ Italia đã thua trong loạt “đấu súng” 11m trước người Đức.
Bi kịch như người Ý
Trận đấu với Đức tại tứ kết vừa qua chính là lần thứ bảy Italia rời cuộc chơi trong loạt đá luân lưu 11 mét ở các giải đấu lớn nhiều hơn Argentina, Anh và Mexico với cùng 6 lần.
Năm 1990, khi là chủ nhà của World Cup, những đêm huyền diệu của người Italia bị gián đoạn bởi Maradona có lẽ là nỗi đau khó nguôi ngoai nhất. Hai cú sút hỏng của Aldo Serena và Roberto Donadoni làm phá hỏng giấc mơ trên sân nhà, giống như 10 năm trước trong trận tranh hạng Ba tại EURO 1980, giải đấu là một sự nhạo báng trên chấm penalty chống lại Tiệp Khắc. Đến World Cup 1994, Italia đã đem đến Mỹ một đội hình xuất sắc và tiến vào đến trận chung kết. Chiếc Cúp vàng ở rất gần trên sân Pasadena nhưng một lần nữa những quả penalty đã phản bội tất cả niềm mong đợi. Thật trớ trêu, hai ngôi sao hàng đầu là Franco Baresi và Roberto Baggio lại góp phần mang chiếc Cúp trao cho người Brazil. Đến World Cup 1998, Luigi Di Biagio lại khiến Italia phải ôm hận với cú sút trúng xà ngang trong loạt luân lưu ở tứ kết trước chủ nhà Pháp. Bi kịch đó càng được nối dài với các thất bại cay đắng ở tứ kết EURO 2008, bán kết Confedation Cup 2013 và giờ thêm lần này nữa.
Đội tuyển Áo thiên thanh chỉ được đền đáp phần nào với chiến thắng trong trận chung kết World Cup 2006, mang về chức vô địch thế giới thứ 4 và là lần duy nhất họ có 5 cầu thủ đều thực hiện thành công trong 5 quả luân lưu đầu tiên.
Đức cũng tệ chưa từng có
Nếu không có sự xuất sắc của siêu thủ môn Newer cùng một đối thủ Italia đá luân lưu quá tệ, người Đức đã không thể có mặt ở trận bán kết EURO trên đất Pháp. Họ đã may mắn thắng với tỷ số 6-5 trong một màn đá luân lưu tệ nhất lịch sử của mình khi có tới 3 cầu thủ hỏng ăn trong 5 quả luân lưu đầu tiên gồm Thomas Muelle, Mesut Oezil và Bastian Schweinsteiger. Không phải ngẫu nhiên, sau trận đấu, huyền thoại của bóng đá Anh Gary Liniker đăng đàn chỉ trích về “sự vô dụng khó tin của các cầu thủ Đức trên chấm 11m”. Còn chính những cầu thủ Đức cũng thừa nhận, họ xứng đáng bị chỉ trích vì đã không thể hiện được “đúng như một đội bóng Đức”. Thậm chí, ngay cả các cầu thủ đá thành công cũng lộ rõ sự run rẩy và áp lực không thể che giấu khi bước lên trước chấm 11m.
Rất đáng chú ý bởi trước đó, đội tuyển Đức chưa bao giờ bỏ lỡ một quả 11 mét trong loạt luân lưu từ năm 1982. Từ đó đến nay, họ đã đá thành công 21 quả liên tiếp. Tuy nhiên, cuộc thoát hiểm “điên rồ” trước người Ý vẫn giúp cho Đức lập kỷ lục thắng 6/7 loạt “đấu súng” tại các giải đấu lớn.
Trò chơi may rủi và... khoa học
Nhà tâm lý học thể thao Greg Wood - Trường Đại học Liverpool Hope cùng các đồng nghiệp cũng đã nghiên cứu 400 tình huống sút penalty trong những năm qua. Theo Wood, penalty không chỉ là trò may rủi kiểu “đánh xổ số” như Cristiano Ronaldo từng nói, mà nó còn phụ thuộc vào tinh thần của cầu thủ thực hiện có tốt hay không.
Đơn cử tâm lý của người Ý hay người Anh kém hơn “tinh thần thép” của người Đức và đó là lý do từ năm 1982 đến nay, qua các giải đấu lớn, Đức toàn thắng trong 7 loạt phải phân định thắng thua bằng penalty, mà gần nhất là trận thắng của thầy trò Joachim Loew trước Italia. Tỷ lệ chuyển hóa bàn thắng từ chấm 11m của cầu thủ Đức lên tới 92%, còn con số của cầu thủ Anh chỉ là 67%.
Thế nhưng ở một giải đấu như EURO, hoặc đặt trong bối cảnh một trận chung kết, dưới sự hò reo điên dại của hàng vạn khán giả, vấn đề lớn nảy sinh. Đó là khi bộ não làm việc trong một không gian bức bối, bị chèn ép bởi áp lực. Quá trình hoạt động với các nhận thức kiểu như “tôi biết những gì cần phải làm” bị cạnh tranh bởi suy nghĩ tiêu cực “tôi lo lắng” hoặc “nếu không thành công, chuyện gì sẽ xảy ra”. Rất nhiều cầu thủ, kể cả các siêu sao như Messi, Ronaldo cũng không còn đúng là mình trong không ít tình huống cụ thể.
Bởi thế, trên chấm 11, khó ai có thể hay. Thành bại ở đây được quyết định bởi bản lĩnh cùng sự may rủi. Nhiều cầu thủ khẳng định có thể luyện tập được, trong khi một số khác cho rằng không thể. Việc luyện tập có thể mang tới xác suất thành công cao hơn hẳn song thực tế trong một cuộc “đấu súng” trực tiếp, cụ thể không thể nói được gì trước.