Estrogen là một hormon quan trọng trong cơ thể phụ nữ, được tiết ra từ buồng trứng, mà mọi người vẫn quen gọi là nội tiết tố nữ. Nó là yếu tố quy định các đặc điểm hình thể, sinh lý, chức năng đặc trưng cho phái nữ và tham gia quá trình chuyển hóa của cơ thể. Khi việc sản sinh estrogen không đủ, dẫn đến thiếu hụt, sẽ gây ra những mất cân bằng nghiêm trọng trong cơ thể người phụ nữ.
Kỳ 1: Nhận biết sự thiếu hụt nội tiết tố nữ
Ở một phụ nữ khỏe mạnh, trẻ trung (dưới 30 tuổi), cơ thể sản sinh đủ lượng nội tiết tố nữ (estrogen) cần thiết. Nội tiết tố nữ giúp chị em có thân hình mềm mại, ngực nở, eo thon. Estrogen giữ nước và mỡ ở dưới da nên làm cho da dẻ mịn màng và tươi nhuận. Hơn nữa, estrogen quyết định, chi phối sự phát triển những đặc điểm sinh dục nữ như: mọc lông mu, phát triển vú, tăng sinh các ống sữa và phát triển các mô mỡ nên làm cho vú to và chắc; làm tử cung, âm đạo, bộ phận sinh dục ngoài phát triển, niêm mạc âm đạo phát triển, tăng tiết dịch nhờn âm đạo, môi trường âm đạo luôn ở trạng thái axít, vì vậy chống được nhiễm khuẩn. Estrogen làm niêm mạc tử cung phát triển và phối hợp với progesteron tạo thành kinh nguyệt, giúp điều hòa kinh nguyệt. Một vai trò quan trọng của nội tiết tố nữ là duy trì ham muốn và khả năng tình dục. Khi nồng độ estrogen đầy đủ thì việc đạt được khoái cảm rất dễ dàng và giúp phụ nữ dễ thụ thai hơn.
Ngoài các vai trò trong hoạt động sinh lý của phái nữ, estrogen còn có tác dụng bảo vệ tim mạch, ngăn cản quá trình ôxy hóa, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, giãn động mạch vành, tăng lưu lượng máu động mạch vành, ổn định huyết áp. Estrogen giúp gắn kết canxi vào khung xương, đồng thời lưu giữ canxi trong xương, góp phần chống tiêu xương và mất xương, có vai trò trong việc giúp cơ thể phụ nữ không bị loãng xương...
Thiếu hụt nội tiết tố nữ, vì sao?
Cùng với thời gian, tuổi tác cao dần, cơ thể bắt đầu lão hóa dần, các cơ quan trong cơ thể bắt đầu suy giảm các chức năng. Sau tuổi 35, buồng trứng bắt đầu giảm tiết estrogen. Lượng estrogen của cơ thể càng hao hụt khi tuổi càng cao. Một lý do khiến thiếu hụt estrogen là xuất phát từ các yếu tố bệnh lý như: trải qua các cuộc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, điều trị tia xạ buồng trứng... dẫn tới suy giảm estrogen nghiêm trọng. Tình trạng thiếu hụt estrogen cũng thường gặp ở phụ nữ mang thai và cho con bú, tiền mãn kinh, mãn kinh. Sự mất cân bằng nội tiết tố nữ estrogen sẽ làm người phụ nữ thay đổi nhiều về tâm sinh lý: nám da, dáng vẻ bên ngoài xấu hơn, hay cáu gắt, khó chịu, giảm ham muốn tình dục... Sức xuân và nhựa sống của chị em vì thế mà cũng giảm sút, làm ảnh hưởng đến cuộc sống và hạnh phúc gia đình.
Dấu hiệu nhận biết khi suy giảm estrogen
Khi nồng độ estrogen bị suy giảm sẽ gây ra các triệu chứng khác nhau trên cơ thể phụ nữ như:
Về ngoại hình: Giảm tổ chức mỡ dưới da, da trở nên khô. Do không còn giữ được sự đàn hồi, không đủ độ trơn mịn, nên da bắt đầu xuất hiện các nếp nhăn và chảy sệ. Bên cạnh đó, vết nám, sạm da, đồi mồi, tàn nhang xuất hiện ngày càng nhiều. Cũng do mất lớp mỡ dưới da và mô đệm nên vòng 1 của chị em không còn săn chắc, mỡ tập trung nhiều vùng bụng, đùi, vì vậy cơ thể dễ bị sồ sề và tăng cân. Các tuyến mồ hôi, tuyến bã giảm chức năng nên tóc khô giòn, giảm độ bóng, bị xơ và dễ gãy.
Thay đổi ở cơ quan sinh sản và tình dục: Cơ quan sinh sản như buồng trứng, tử cung, âm đạo teo nhỏ dần. Giảm khả năng tiết dịch nhờn âm đạo, âm đạo khô, dễ viêm nhiễm, có cảm giác đau và khô rát khi quan hệ, khó đạt khoái cảm... Sự suy giảm lượng estrogen cũng dẫn đến những thay đổi về kinh nguyệt: kinh mau, kinh thưa, thiểu kinh, vòng kinh ngắn dần, lượng kinh ít dần rồi ngừng hẳn.
Ảnh hưởng tới tâm thần kinh: Tim đập nhanh, lo lắng hồi hộp, hay quên, giảm độ tập trung, tính tình dễ cáu gắt, giận dỗi. Dấu hiệu rối loạn tiền đình như chóng mặt, nhức đầu do rối loạn thăng bằng, có cảm giác như say tàu xe...
Các cơn bốc hỏa: Ở thời kỳ tiền mãn kinh, mãn kinh, nồng độ estrogen giảm mạnh nên gây ra các cơn bốc hỏa - là hiện tượng nóng bừng ở phần trên của cơ thể, lan lên cổ, lên mặt, làm người nóng bừng, mặt đỏ bừng, đổ mồ hôi đêm, người lúc nóng, lúc lạnh, mất ngủ, tiểu đêm. Độ lặp lại và mức độ nặng nhẹ phụ thuộc vào sự thiếu hụt estrogen và cơ địa mỗi người.
Ngoài ra, sự thiếu hụt estrogen còn tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch, tăng nguy cơ huyết khối; bị loãng xương, xốp xương, các triệu chứng của thoái hóa xương khớp phát triển: đau mỏi các khớp, cột sống thắt lưng...; gia tăng viêm nhiễm đường tiết niệu, dễ són tiểu...
BS. Thanh An
