Ebola là một loại siêu vi lây truyền từ động vật mắc bệnh qua người, những loài vật như dơi ăn quả, khỉ, linh dương, nhím, heo rừng mang siêu vi Ebola tự nhiên, sẽ truyền qua người lành khi người lành tiếp xúc trực tiếp với chúng. Khi người đã nhiễm Ebola sẽ truyền sang người lành. Người lành bị nhiễm trong trường hợp tiếp xúc trực tiếp với máu, các chất tiết của cơ thể (phân, nước tiểu, nước bọt, tinh dịch) của người mắc bệnh. Chính các vết xước trên da hay niêm mạc (mắt, mũi, miệng, dạ dày, ruột…) của người lành là cửa ngỏ để Ebola xâm nhập vào cơ thể mình. Ebola có trong máu và các chất tiết của người nhiễm Ebola, kể cả khi các chất tiết này dính vào quần áo, drap trải giường, mền, gối, khăn mặt hay kim tiêm đã qua sử dụng của người bệnh.
Như vậy, con đường lây của siêu vi trùng Ebola qua tiếp xúc trực tiếp với máu và các dịch tiết của bệnh nhân. Khi trên da, niêm mạc của người lành có những vết trầy nhỏ mà mắt thường không nhìn thấy, siêu vi trùng Ebola sẽ xâm nhập vào các vết xước đó và vào máu của người lành rồi gây bệnh. Đường máu là con đường lây chủ yếu lây bệnh Ebola, kể cả qua đường tình dục (siêu vi có trong tinh dịch) cũng phải qua vết trầy xước trong niêm mạc cơ quan sinh dục rồi vào máu. Người ta thống kê thấy rằng những người có khả năng lây nhiễm cao nhất là các thành viên gia đình hay người tiếp xúc gần với người mắc bệnh; người đi dự tang lễ tiếp xúc trực tiếp với thi thể người chết do nhiễm virút Ebola khi tắm rửa, tẩm liệm người chết; người làm nghề có tiếp xúc với động vật bệnh hoặc chết do nhiễm Ebola trong rừng; cán bộ y tế chăm sóc và điều trị bệnh nhân mà không được trang bị quần áo bảo hộ.
Siêu vi trùng Ebola không lây truyền qua không khí, nước sinh hoạt. Điều này khác với các loại siêu vi trùng cúm, sởi, tiêu chảy… Qua trận dịch Ebola ở châu Phi, các nhà khoa học chưa tìm được bằng chứng lây nhiễm Ebola qua không khí, nước.
Để phòng bệnh Ebola, chúng ta cần rửa tay sạch sẽ thường xuyên hàng ngày bằng xà bông; ăn chín, uống sôi, tránh ăn thịt thú rừng; tránh mọi tiếp xúc với người mắc bệnh. Cán bộ y tế đi làm việc tại các vùng có dịch Ebola cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn về phòng chống nhiễm khuẩn. Nếu người dân đã từng ở những nơi có các trường hợp mắc mới được thông báo, nên theo dõi xem có thấy xuất hiện các triệu chứng của bệnh như: sốt đột ngột, mệt mỏi kéo dài, đau cơ, đau đầu, đau họng, nôn, ỉa chảy, phát ban, suy thận, suy gan, chảy máu trong nội tạng và chảy máu ngoài, thì nên đến ngay cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Nhân viên chăm sóc y tế cho người du lịch trở về từ các vùng bị ảnh hưởng nếu thấy xuất hiện các triệu chứng tương tự cần cân nhắc khả năng có thể bị mắc bệnh do siêu vi trùng Ebola, cần được cách ly theo dõi phòng lây nhiễm ra cộng đồng.
BS. NGUYỄN THÀNH ÚC
