Salbutamol vốn là hoạt chất sử dụng làm thuốc điều trị cho người từ nhiều năm nay. Các thuốc thành phẩm chứa chất salbutamol được sử dụng trong ngành y tế chủ yếu trong khoa hô hấp. Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi đã sử dụng chất này phối trộn vào thức ăn gia súc, gia cầm để kích thích tăng trưởng. Trước thực trạng này, Bộ Y tế đã đề xuất đưa salbutamol vào danh mục thuốc phải kiểm soát đặc biệt nhằm hạn chế tình trạng lạm dụng chất cấm này trong chăn nuôi.
Lạm dụng salbutamol trong chăn nuôi: Nguy hại tới sức khỏe vô cùng
Ông Đỗ Văn Đông - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cho biết, tại Việt Nam, các thuốc thành phẩm chứa chất salbutamol được sử dụng trong ngành y tế chủ yếu trong khoa hô hấp với các chỉ định thăm dò chức năng hô hấp, điều trị cơn hen, ngăn cơn co thắt phế quản do gắng sức, điều trị tắc nghẽn đường dẫn khí hồi phục được, điều trị cơn hen nặng, cơn hen ác tính, viêm phế quản mạn tính, giãn phế nang. Đây là nguyên liệu rất cần thiết cho công tác điều trị.
Lực lượng chức năng kiểm tra nguyên liệu salbutamol bị sử dụng sai mục đích trong chăn nuôi.
Tuy nhiên ở Việt Nam, nhiều người chăn nuôi sử dụng salbutamol trộn vào thức ăn nhằm thúc heo, bò nhanh lớn, nhiều nạc, dễ bán, nhờ đó tăng lợi nhuận. Những năm gần đây, cơ quan chức năng liên tục phát hiện mẫu thịt lợn tồn dư chất cấm salbutamol. Chất này khi hấp thụ vào cơ thể động vật sẽ điều tiết quá trình sinh trưởng, thúc đẩy hình thành cơ bắp, phân giải mỡ nhanh. Hiện chất này bị cấm dùng trong chăn nuôi trên toàn thế giới do có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe.
Vì tính nguy hại của salbutamol, Bộ Y tế đã đề xuất bổ sung vào Luật Dược sửa đổi, theo đó đưa các nguyên liệu, các thuốc bị cấm sử dụng trong các lĩnh vực khác (ví dụ như nguyên liệu salbutamol trong ngành nông nghiệp) vào nhóm thuốc “phải kiểm soát đặc biệt”, cùng các nhóm thuốc gây nghiện, hướng tâm thần, tiền chất dùng làm thuốc và thuốc phóng xạ.
Nếu được “quản lý đặc biệt” sẽ giảm tình trạng lạm dụng salbutamol trong chăn nuôi
Theo ông Đông, các thuốc thuộc danh mục cần kiểm soát đặc biệt được quản lý chặt chẽ như sau: các cơ sở kinh doanh thuốc thuộc danh mục cần kiểm soát đặc biệt phải đáp ứng điều kiện kinh doanh quy định chung đối với thuốc, đồng thời phải đáp ứng các điều kiện về đảm bảo an ninh, đảm bảo kiểm soát không để xảy ra thất thoát hay sử dụng trái mục đích phòng bệnh, chữa bệnh. Đối với thuốc phóng xạ phải đáp ứng các điều kiện về an toàn bức xạ và phải có giấy phép về bảo đảm an toàn bức xạ. Cụ thể là điều kiện về nhân sự, cơ sở vật chất kỹ thuật, các quy trình liên quan đến hoạt động kinh doanh thuốc phải kiểm soát đặc biệt, chế độ lưu giữ hồ sơ, chứng từ, chế độ báo cáo. Qua đó, cơ quan quản lý sẽ kiểm soát được đường đi của thuốc trong hệ thống phân phối, sử dụng thuốc phải kiểm soát đặc biệt. Chính vì vậy, quy định về dự trù, duyệt dự trù và chế độ báo cáo đối với các thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc được quy định rất chặt chẽ. Bên cạnh đó các chế tài xử phạt hành chính đối với các hành vi vi phạm liên quan đến thuốc phải kiểm soát đặc biệt cũng nặng hơn rất nhiều so với thuốc thông thường.
Ông Đông khẳng định: “Nếu Luật Dược sửa đổi được thông qua với quy định đưa salbutamol vào danh mục thuốc cần kiểm soát đặc biệt, Bộ Y tế sẽ kiểm soát rất chặt chẽ từ khâu nhập khẩu, phân phối và sử dụng. Việc cấp phép nhập khẩu mới sẽ căn cứ vào báo cáo cụ thể về số lượng sản xuất, tồn kho... và sẽ giảm được tình trạng lạm dụng salbutamol trong thức ăn chăn nuôi”.
Trước đó, trong năm 2015, khi có thông tin về việc nguyên liệu salbutamol có khả năng bị sử dụng sai mục đích trong chăn nuôi, Bộ Y tế đã tích cực thực hiện các biện pháp để ngăn chặn việc lạm dụng, sử dụng sai mục đích nguyên liệu làm thuốc đặc biệt là salbutamol. Tháng 11/2015, cơ quan này cũng yêu cầu các đơn vị tạm ngừng nhập khẩu nguyên liệu salbutamol. Đồng thời tiến hành kiểm tra đột xuất các đơn vị nhập khẩu, sử dụng nguyên liệu salbutamol, phát hiện ra đơn vị sai phạm đã xử phạt nghiêm theo thẩm quyền, đồng thời chuyển hồ sơ sang Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường - Bộ Công an đề nghị điều tra, xử lý.