Chọn nơi đẻ an toàn là điều cần thiết và rất quan trọng đối với tất cả các bà mẹ sắp đến kỳ sinh đẻ. Nơi đẻ an toàn và yên tâm nhất là đẻ tại cơ sở y tế. Tuy nhiên, tập quán của bà con ở một số địa phương là khi sinh nở người phụ nữ phải tự “vượt cạn” một mình, đẻ ngồi, hay phải đẻ ở lán, không được ở trong nhà. Bên cạnh đó, trong điều kiện miền núi, vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn, không đến được cơ sở y tế thì thai phụ và gia đình cần chuẩn bị những gì để “vượt cạn” được an toàn?
Đẻ tại cơ sở y tế - Nhiều ích lợi đối với bà mẹ và trẻ sơ sinh
Dù có nơi còn hạn chế nhưng nhìn chung các cơ sở y tế được xây dựng và trang bị theo quy chuẩn thống nhất và khi cần có đủ thuốc và phương tiện cấp cứu để xử trí kịp thời. Đối với những bà mẹ mang thai “có yếu tố nguy cơ” (phát hiện qua các đợt khám thai) thì nhất thiết phải đến đẻ tại cơ sở y tế.
Ngoài ra những trường hợp chưa phát hiện “có nguy cơ” cũng vẫn nên đến đẻ tại các cơ sở y tế vì ngay trong lúc chuyển dạ đẻ và sau đẻ cũng vẫn có thể xuất hiện nguy cơ không thể lường trước được.
 Cần khám thai định kỳ, biết ngày dự kiến sinh để phòng đẻ rơi. Ảnh: N. Thuận |
Cần chuẩn bị những gì khi đẻ tại nhà? Trong những trường hợp không có nhà hộ sinh, khó khăn về giao thông... hoặc đẻ quá nhanh không đến cơ sở y tế được cần phải tổ chức đẻ tại nhà. Bà mẹ và gia đình cần phải chuẩn bị các việc sau: Liên hệ trước với người được mời đỡ đẻ. Nên mời cán bộ y tế của trạm y tế xã hoặc các cán bộ y tế đã nghỉ hưu... hoặc bà đỡ dân gian (còn gọi là mụ vườn) đã được đào tạo về đỡ đẻ sạch, có kinh nghiệm giúp đỡ. Chọn nơi sẽ đẻ trong nhà đảm bảo: Thoáng, sạch, không có gió lùa.Làm vệ sinh sạch sẽ nhà trước khi đẻ một tuần. Phân công cụ thể những người trong gia đình ai sẽ làm việc gì, chuyển dạ có thể xảy ra bất cứ lúc nào, kể cả ban đêm. Nếu có trẻ nhỏ phải bố trí người trông nom. Chuẩn bị giường đẻ sạch sẽ, tấm nilon trải được đủ rộng để tránh máu và nước chảy ra nền nhà, xô hoặc chậu hứng, một bàn con để dụng cụ đỡ đẻ, đồ vải cần thiết cho bà mẹ và con, nước đun sôi để nguội để người đỡ đẻ rửa tay, bàn chải, xà phòng rửa tay, nguồn ánh sáng, khăn vệ sinh và phương tiện sưởi ấm khi trời lạnh. Trong trường hợp đẻ tại nhà nếu có được “gói đỡ đẻ sạch” dùng một lần để sử dụng cho bà mẹ và trẻ sơ sinh thì rất tốt để phòng uốn ván sơ sinh. Có những người do đẻ quá nhanh, không dự tính được ngày sinh: vì không nhớ ngày kinh cuối, không đi khám thai nên có thể bị đẻ rơi. Đẻ rơi chủ yếu ở nơi không có chuẩn bị vì thế không có người biết đỡ đẻ (trừ trường hợp chuyển viện có hộ sinh đi hộ tống). Nguy cơ cho bé là ngạt và nhiễm khuẩn rốn, uốn ván rốn. Nguy cơ cho mẹ là sót rau, băng huyết, nhiễm khuẩn vì nơi đẻ rất đa dạng (trên tàu xe, ngoài đồng ruộng, nương rẫy hoặc trong nhà vệ sinh...).