Quả và hạt ớt có nhiều sinh tố C, PP, caroten, protein, carbohydrate, Ca, P, Fe, capsaicin, capsanthin, capsicon... Các nghiên cứu cho thấy: các hợp chất capsaicin, capsanthin có tác dụng chống tích mỡ, giảm béo.
Theo Đông y, quả ớt vị cay tính nóng; vào tâm tỳ. Lá ớt vị ngọt đắng tính hàn. Tác dụng ôn trung, tán hàn, khai vị, tiêu thực, trừ thấp. Dùng làm gia vị, khai vị trợ tiêu hóa trong các trường hợp ăn kém chậm tiêu, đau bụng do tỳ vị hư hàn, kiết lỵ tiêu chảy, phong thấp đau nhức gân xương, sốt rét, sởi đậu ban chẩn. Lá ớt có tác dụng thanh nhiệt giải độc, sát trùng lợi niệu, nấu canh có vị ngon. Rễ ớt theo kinh nghiệm dân gian có tác dụng trị phong thấp. Ngày dùng: 1 - 4g khô, 10 - 60g tươi trong thực phẩm.
Một số bài thuốc và dược thiện từ cây ớt:
Chữa đau bụng kinh niên: rễ ớt 10g, rễ chanh 10g, rễ xuyên tiêu 10g. Sao vàng sắc uống. Dùng nhiều ngày.
Chữa eczema: lá ớt tươi 30g, chua me 20g. Giã nát, đắp vào chỗ đau. Làm 5 - 10 ngày.
Trị mụn nhọt, đinh độc: lá ớt 10 - 20g, lá na 10 - 20g, lá bồ công anh 10 - 20g, lá tử vi 10 - 20g, lá táo 10 - 20g. Giã nát, thêm ít muối. Đắp chỗ đau.
Dược thiện từ quả ớt:
Thịt lợn xào mướp đắng ớt xanh: thịt lợn ba chỉ 80 - 100g, ớt xanh 60g, mướp đắng 1 quả. Thịt lợn thái miếng, ớt xanh thái lát, mướp bỏ hột thái lát, thêm gia vị, chút đường đỏ, xào to lửa, ăn nóng. Dùng tốt cho người bị sốt, đau đầu chóng mặt, buồn nôn khi trời nắng nóng, làm việc ở các lò rèn, lò gang thép vã mồ hôi, khát nước.
Thịt bò xào cần tây ớt đỏ: thịt bò nạc 300g, cần tây 120g, ớt đỏ 5g, gừng tươi 5g, trứng gà 1 quả. Thịt bò thái lát, cần tây, ớt đỏ, gừng thái mảnh, xào cho vừa chín, thêm gia vị và đập trứng vào, đảo đều. Dùng tốt cho người ù tai, đau đầu chóng mặt, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch.
Thịt dê hầm rễ ớt: rễ ớt (lạp tiêu căn) 60g, thịt dê 100 - 150g. Rễ ớt rửa sạch chặt khúc cùng thịt dê thái lát trộn đều; hầm chín, thêm bột gia vị. Chia ăn 1 - 2 lần trong ngày. Dùng cho người phong thấp đau sưng khớp.
Canh cá lá ớt: cá lóc, cá trê hoặc cá chép 200 - 400g, lá ớt 1 bó (200 - 250 lá). Cá làm sạch, lá ớt rửa sạch, nấu canh, thêm gia vị, ăn. Dùng tốt cho người bị mụn nhọt, viêm đường tiết niệu, phù nề.
Cháo ớt: ớt quả 20 - 50g, gạo tẻ 80 - 100g vo sạch, nấu cháo với ớt; ăn nóng. Dùng tốt cho người bị cảm cúm sốt nóng, rét run vào mùa thu.
Nước đường gừng ớt: ớt đỏ chín tươi 10 - 15g, gừng tươi 12 - 15g, đường vừa đủ. Nấu nước uống. Dùng tốt cho người ăn kém chậm tiêu, đau bụng do lạnh.
Kiêng kỵ: Đau mắt, âm hư hỏa vượng, mụn nhọt sưng tấy mưng mủ nên hạn chế.