 Cấu trúc phân tử virut viêm gan B. |
Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ của nhiễm virut viêm gan B mạn tính với tỉ lệ mang HBsAg trung bình 15% (khoảng 12 triệu người mang HBsAg mạn tính, trong đó có đến hơn 6 triệu người là nữ giới và hơn 2 triệu phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ). Nếu theo đúng các quy trình phòng lây nhiễm HBV từ mẹ sang con, hằng năm vẫn có đến 300.000 trẻ sinh ra được phòng bệnh đúng nhưng vẫn trở thành người mang HbsAg mạn tính.
Thuốc có ảnh hưởng đến sức khỏe bà mẹ, thai nhi và trong khi sinh nở. Đặc biệt đối với các bà mẹ mang thai có nhiễm virut viêm gan B cần phải cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ khi dùng thuốc. Trên thực tế phần lớn thuốc từ máu mẹ có thể thấm qua nhau thai vào máu thai gây hại cho thai trong tất cả các giai đoạn nhưng nguy hiểm nhất là 3 tháng đầu và sau đó 3 tháng cuối của thai kỳ. Do vậy khi mang thai tốt nhất là không dùng thuốc khi không cần thiết (kể cả những thuốc bổ gan).
Một số phụ nữ trong lứa tuổi sinh đẻ biết mình bị nhiễm virut viêm gan B, trước hết cần đến gặp thầy thuốc chuyên khoa để được tư vấn, thông báo, theo dõi về tình trạng nhiễm virut của mình, các nguy cơ có thể xảy ra và đặc biệt tư vấn cho họ để phòng bệnh tích cực ngay sau khi sinh (tiêm phòng vaccin viêm gan mũi đầu ngay trong vòng 12 giờ sau sinh và đủ 4 mũi trong năm đầu, phối hợp với gammaglobuline miễn dịch đặc hiệu chống virut viêm gan (Hbig) ngay sau sinh). Nếu không thì khả năng lây cho con cao và trẻ trở thành người mang HBsAg mạn tính là trên 90%, trong khi người lớn nếu bị nhiễm HBV thì trên 90% trường hợp cơ thể sẽ tự tiêu diệt sạch virust sau giai đoạn cấp tính (trong vòng 6 tháng). Việc chăm sóc người mẹ mang thai nhiễm viêm gan B trong giai đoạn này không có gì đặc biệt. Hàng quý phải theo dõi men gan (AST - ALT). Về thai cần theo dõi sự tiến triển của thai nghén và sự phát triển của thai nhi. Khi vì điều kiện bắt buộc phải dùng thuốc, kể cả với thuốc không nằm trong chế độ bắt buộc kê đơn cũng phải có sự chỉ định của thầy thuốc, không nên tự ý dùng. Ví dụ khi có thai bị sốt, nhức đầu không nên dùng thuốc hạ sốt, giảm đau như paracetamol sẽ không tốt cho gan. Có thể dùng phương pháp chườm lạnh, uống nhiều nước và tham khảo ý kiến của thầy thuốc. Trong trường hợp khi xét nghiệm men gan tăng cần nghỉ ngơi, tránh hoạt động mạnh, chế độ ăn uống tăng hoa quả, tăng đạm, hạn chế mỡ. Đặc biệt cần khám, trao đổi với thầy thuốc chuyên khoa gan mật, chuyên khoa sản để có sự theo dõi, điều trị thích hợp phòng tránh các biến chứng xảy ra trong quá trình mang thai hoặc khi sinh.
BS. Trần Thị Minh Phương