Đối với người đang dùng thuốc trị đái tháo đường cần hết sức chú ý nếu chỉ lơ là một ngày có thể làm cho đường huyết tăng gây nguy hiểm tới sức khỏe. Hàng năm cứ sau mỗi dịp Tết, số bệnh nhân đái tháo đường phải nhập viện đều có xu hướng gia tăng, trong đó nhiều người bị tăng đường huyết quá cao hoặc bị hạ đường huyết do bỏ thuốc, do ăn uống thất thường. Dịp Tết cũng làm cho nhịp điệu cuộc sống của chúng ta bị đảo lộn, ăn ngủ thất thường, không tập thể dục, bỏ thuốc đang điều trị. Nhiều người hết thuốc chưa kịp mua, không tiêm được insulin, không giữ được chế độ ăn thường ngày. Nhiều người lại ăn quá nhiều vì tâm lý cho rằng “no ba ngày Tết”, do phải tiếp khách đã dùng quá nhiều cà phê, chè, thuốc lá, rượu... dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Vì thế, trong ngày Tết những người có bệnh mạn tính cần gạt bỏ tâm lý “kiêng chữa bệnh”, kiêng các chế độ liên quan đến chữa bệnh, ngừng uống thuốc, mải vui quên uống thuốc, tiêm thuốc. Đường trong cơ thể vẫn luôn được tiêu hóa, hấp thụ và tạo ra từ gan, thậm chí những ngày Tết còn gia tăng nhiều hơn vì ăn uống nhiều... Ăn uống ngày Tết bao giờ cũng có nhiều thay đổi, các bữa ăn có quá nhiều thịt, nhiều chất béo. Giờ giấc ăn uống cũng cần lưu ý, nhiều khi làm cơm cúng gia tiên, ăn muộn dẫn đến hạ đường huyết. Ngày tết cần cảnh giác những thứ ăn vui miệng như hạt hướng dương, hạt bí đỏ rang nếu ăn nhiều làm tăng calo hấp thụ, dễ dẫn đến tăng đường huyết.
Người mắc bệnh mạn tính cần duy trì chế độ dùng thuốc trong những ngày Tết
Tết cũng là lúc tiết trời thay đổi, bệnh mạn tính dễ tái phát, phải dùng thuốc, trong khi các loại đồ uống có độ cồn mạnh lại nên kiêng kỵ khi đang dùng thuốc. Alcol etylic - chất có trong các đồ uống có cồn khi ở liều cao gây co thắt hạ vị, làm chậm sự tháo sạch của dạ dày, do đó làm giảm tốc độ hấp thu và giảm sự tiếp thu sinh học của các thuốc như penicilin V, diazepam (còn gọi là seduxen)... Alcol etylic còn làm thay đổi tính thấm của màng tế bào, làm thuốc dễ khuếch tán, làm tăng tác động lên hệ thần kinh trung ương, do đó làm tăng độc tính của nhiều loại thuốc như levadopa dùng cho bệnh nhân bị bệnh liệt rung (Parkinson), phenobarbital (gardenan) dùng điều trị mất ngủ do các nguyên nhân khác nhau. Đối với bệnh nhân đang dùng thuốc, tốt nhất là kiêng rượu, cà phê, nước chè trong thời gian uống thuốc. Trong cà phê, nước chè có hoạt chất là cafein, chất này có tác dụng kích thích hệ thần kinh, gây khó ngủ. Cafein còn làm thay đổi độ hấp thu của một số thuốc, do làm tăng độ acid của dạ dày. Cà phê, nước chè còn làm kết tủa và giảm hấp thu qua đường tiêu hóa của nhiều loại thuốc như aminazin (clopromazin), haloperidol... Để tránh các đồ uống kích thích có thể dùng nước đun sôi để nguội. Nước trắng có ưu điểm là giúp thuốc chóng đi tới tá tràng là nơi thuốc dễ hấp thu, tăng sự tan rã của các dạng tế bào, tăng độ tan của hoạt chất, gia tăng độ tiếp thu sinh học của thuốc. Nước trắng còn giúp thải trừ thuốc qua đường tiết niệu tốt hơn. Ngay cả các loại nước ngọt có ga, các loại nước trái cây, hoa quả cũng không thích hợp cho người đang dùng các loại thuốc kháng sinh như erythromycin, cephalexin, amoxycilin... vì các thức uống màu có độ chua gây phản ứng tương tác làm giảm hoạt tính thuốc. Vì vậy không nên dùng đồ uống có pH acid khi đang uống thuốc kháng sinh.
Trong những ngày Tết, khi tiếp khách hoặc khi dự tiệc, nên chú ý quan tâm đến người đang phải dùng các loại thuốc như thuốc chữa đau dạ dày - loét tá tràng, thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc điều trị các bệnh mạn tính khác như đau đầu, đau xương khớp... Những người này thường không tiện từ chối nếu được mời các loại thực phẩm hoặc đồ uống mà họ đang phải kiêng kỵ nhưng lại e gia chủ mếch lòng vì các phong tục của những ngày đầu năm mới. Vì vậy nên tiếp khách ngày Tết bằng các loại đồ uống trung tính kèm với các loại mứt, hoa quả ai cũng có thể dùng được. Tránh tụ tập chè chén, uống rượu bia quá đà. Nói chung không ai muốn dùng thuốc trong những ngày đầu năm mới nhưng với những người có bệnh mạn tính xin đừng mải vui mà quên mất việc dùng thuốc nhằm duy trì sức khỏe tốt để đón một cái Tết thật vui và an toàn.
ThS. Nga Anh
