Nguyễn Thị Lý (Phú Thọ)
Naltrexone là thuốc dùng để chống tái nghiện ma túy nhóm opioid (thuốc phiện, morphin và heroin) rất hiệu quả. Tuy nhiên, trong quá trình điều trị chống tái nghiện ma túy bằng naltrexone, người ta nhận thấy thuốc này cũng có tác dụng cai rượu bằng cách làm cho bệnh nhân mất cảm giác thèm uống rượu.
Rượu sau khi được hấp thu vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành aldehyde, chất này kết hợp với protein có trong máu thành một loại morphin nội sinh, chất này tác dụng lên não khiến cho bệnh nhân thèm uống rượu. Naltrexone khi vào cơ thể sẽ ức chế chất morphin nội sinh này, khiến cho bệnh nhân không còn thèm rượu, từ đó dẫn đến giảm lượng rượu uống rồi bỏ rượu.
Cai rượu bằng naltrexone cho hiệu quả khá chậm. Cụ thể là sau 1 tháng điều trị bằng naltrexone, bệnh nhân sẽ giảm được 50% lượng rượu uống mỗi ngày (ví dụ trước đây uống mỗi ngày 1 lít rượu 40 độ cồn thì sau 1 tháng chỉ còn uống được 500ml rượu cùng loại mỗi ngày). Sau 2 tháng điều trị, bệnh nhân giảm được 70% lượng rượu uống mỗi ngày (chỉ còn uống được 300ml rượu 40 độ cồn mỗi ngày). Sau 3 tháng điều trị, bệnh nhân căn bản kiểm soát được hành vi uống rượu của mình, có thể bỏ rượu hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh nhân cần được uống thuốc điều trị củng cố tiếp tục trong ít nhất 2 năm tiếp theo. Ưu điểm của phương pháp cai rượu bằng naltrexon: Bệnh nhân không phải ngừng rượu đột ngột (uống thuốc khi bệnh nhân vẫn đang uống rượu), do đó sẽ không có hội chứng cai rượu. Do không có hội chứng cai rượu nên có thể điều trị ngoại trú. Lượng rượu uống hàng ngày giảm từ từ, bệnh nhân sẽ dễ chấp nhận hơn. Có thể uống rượu (khi bắt buộc), mà không sợ bị các phản ứng khó chịu như đối với thuốc cai rượu khác (disulfiram).
Tuy nhiên, do thời gian cai rượu kéo dài nên naltrexone không có lợi cho bệnh nhân đã có biểu hiện suy gan, thận, tăng huyết áp, các bệnh não do rượu... Khó cai rượu tuyệt đối do bệnh nhân vẫn có thể uống được một lượng rượu nhỏ, hiệu quả không cao như dùng disulfiram.
Như vậy, thuốc naltrexone chỉ nên áp dụng cai rượu cho những người lạm dụng rượu, chưa có các biến chứng cơ thể như gan, thận, tim, mạch... và rất phù hợp với bệnh nhân tự nguyện cai rượu.
Thuốc naltrexone ít tác dụng phụ, dung nạp tốt, dễ sử dụng vì mỗi ngày chỉ cần uống 1 viên vào buổi sáng là đủ. Tuy nhiên, giá thành của thuốc không hề rẻ nên chưa thể áp dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng.
PGS.TS. Bùi Quang Huy