Cụm từ “đúng quy trình” vốn là một mực thước tin cậy bỗng trở thành sự mất niềm tin trong dân khi mà cụm từ này đã trở thành lá chắn trong những lời giải thích của không ít quan chức trước một vụ việc lình xình xảy ra.
Rất nhiều quan tham bị lộ sáng lúc được bổ nhiệm đều đúng quy trình. Trước khi ông Dương Chí Dũng bị phát lệnh truy nã không lâu đã được bổ nhiệm chức vụ Cục trưởng Cục Hàng hải rất đúng quy trình. Một nguyên Bí thư Tỉnh ủy được phong tặng danh hiệu Anh hùng cũng rất đúng quy trình nhưng chỉ đến khi Ban Kiểm tra Trung ương vào cuộc mới hay thành tích để được phong danh hiệu trên là gian dối.
Gần đây hơn là việc xả lũ tại nhiều đập thủy điện ở miền Trung cũng được nhiều vị có trách nhiệm khẳng định đúng quy trình nhưng không biết quy trình cụ thể ra sao mà đồng bào hạ du miền Trung lãnh đủ với những thiệt hại không nhỏ về hoa màu, tài sản, ảnh hưởng cuộc sống chưa kể cầu, đường bị hư hỏng phải tu bổ hoặc làm lại.
Kinh hoàng hơn, gần đây nhất là vụ lọt 600 bánh ma túy qua cửa khẩu Cảng hàng không Tân Sơn Nhất, leo được lên máy bay sang tới tận Đài Loan mới bị phát hiện. Ông Trần Mã Thông - Phó Cục trưởng Cục Hải quan thành phố nói rằng hải quan kiểm tra đúng quy trình nên không thể kỷ luật được ai và phải đợi kết luận của cơ quan điều tra. Lý sự cứ như là bao giờ bị lộ mới nhận còn chưa chứng minh được thì vô can vì... đúng quy trình!
Quy trình đầu tiên mà Hải quan TP.HCM nói là hệ thống máy tính được lập trình, nếu đơn vị mở tờ khai chấp hành pháp luật về thuế, các quy định của ngành hải quan tốt thì mặc định vào luồng xanh, Công ty TNHH Giao nhận và Vận tải Long Vân được ghi nhận chấp hành tốt, do đó, lô hàng được phân vào luồng xanh và cứ như thế vào cửa an ninh để lên máy bay vận chuyển đi. Dư luận bàng hoàng khi lượng ma túy khổng lồ qua được hải quan chỉ vì chủ hàng chấp hành tốt và hệ thống máy tính được lập trình xếp vào luồng xanh. Hóa ra tội phạm để lọt hàng cấm là cái hệ thống máy tính được lập trình cần phải bắt giam ngay lập tức! Hú hồn, nếu không phải là ma túy mà là bom thì sẽ ra sao nhỉ?
Vì “đúng quy trình” nên hải quan thành phố trút trách nhiệm cho an ninh là khâu kiểm tra cuối cùng trước khi hàng lên máy bay. Nếu an ninh cũng lý sự rằng tôi chỉ lo kiểm tra khâu an toàn bay là phát hiện bom, mìn, chất nổ còn hàng hóa thì không có kinh nghiệm, vậy trách nhiệm thuộc về ai? Tội phạm thứ hai xuất hiện là cái máy soi hiện đại trị giá 1,2 triệu USD bỗng lăn ra “ốm” chắc cũng cần bị bắt giam, điều tra và khởi tố! Đến cái máy thay thế dù kém hiện đại hơn nhưng với lượng ma túy lớn như thế mà cũng mù thì cũng cần bị tạm giam lập tức.
Tóm lại cần phải truy tố máy còn người thì vô can vì đã làm đúng quy trình. Hải quan tin vào hệ thống máy tính được lập trình, an ninh quan tâm chuyện an toàn bay chứ không tìm hàng. Cơ quan mua máy soi hiện đại chắc cũng mua bán, bảo dưỡng đúng quy trình. Chỉ có danh dự quốc gia bị thương tổn là... sai quy trình!
Mọi quy trình được ban hành luôn là thước đo nhằm phát triển xã hội và gìn giữ sự bình yên của cuộc sống. Vấn đề là người thực hiện quy trình. Núp sau quy trình, mượn quy trình làm mộc đỡ để tiêu cực, làm khổ dân, kéo đất nước tụt hậu là một tội ác. Dư luận mong Nhà nước, cơ quan pháp luật lôi tất cả những làm bậy “đúng quy trình” ra ánh sáng, có vậy đất nước mới có thể vươn lên tầm cao mới.
Lê Quý Hiền