Trên thế giới đã có nhiều báo cáo trẻ con nghe thuốc là kẹo (nhiều phụ huynh gọi như thế nghĩ là trẻ sẽ dễ uống thuốc hơn) lén đánh cắp thuốc dùng và bị ngộ độc. Đối với thuốc, không nên dùng từ “kẹo” để gọi mà tốt nhất cứ gọi đúng tên là “thuốc”. Thật đau xót khi đọc tin như sau: “Khoa Cấp cứu - BV. Nhi Đồng 1 TP.HCM vừa cứu sống bé trai N.V.H, 3 tuổi, ngụ tại TP.HCM, bị ngộ độc thuốc chống dị ứng. Do người nhà để lọ thuốc gần tầm tay nên khi đang chơi, bé H. đã tưởng nhầm lọ thuốc promethazine là “kẹo” và cho những viên thuốc vào miệng”.
Thuốc viên ngậm là gì?
Thuốc viên ngậm là thuốc người dùng không nuốt mà thuốc được giữ trong khoang miệng hoặc đặt dưới lưỡi cho tan nhằm để hoạt chất phóng thích và hấp thu qua niêm mạc miệng, dưới lưỡi để vào máu hoặc cho tác dụng tại chỗ. Đây cũng là dạng thuốc dùng thích hợp trong các trường hợp người bệnh gặp khó khăn trong việc uống thuốc viên (như: bị nôn ói, hoặc bị viêm loét dạ dày tá tràng…).
Trước đây. ngành dược có bào chế thuốc viên bao đường (nay gần như rất ít dùng dạng thuốc này), khi uống thấy có vị ngọt nên nhiều người nghĩ thuốc viên uống có thể ngậm như kẹo. Thật ra, chỉ có thuốc viên được ghi rõ là dùng bằng cách ngậm thì mới ngậm chứ các loại thuốc viên khác là không được ngậm. Có thuốc nếu ngậm, không chỉ làm giảm chất lượng điều trị của thuốc mà còn có thể bị tai biến do thuốc. Như viên nén bao tan ở ruột Aspirin pH8, nếu ngậm thuốc viên bao tan ở ruột sẽ làm hỏng lớp bao, dược chất aspirin phóng thích ở dạ dày, gây hại cho niêm mạc dạ dày. Hiện nay, có thuốc viên ngậm dùng nhiều là thuốc viên ngậm trị ho nhưng được tiếp thị gọi là kẹo ngậm ho.
Thuốc viên ngậm trị ho thường chứa các hoạt chất giúp giảm ho như các hoạt chất: tinh dầu bạc hà (menthol), tinh dầu tràm (eucalyptol), hoặc chứa dược chất ức chế phản xạ ho như dextromethorphan… Có cả thuốc viên ngậm đông y như: Bổ phế ngậm. Thuốc viên ngậm có vị ngọt là nhờ có tá dược làm ngọt là đường mía (saccharose) hoặc chất làm ngọt nhân tạo (như aspartam) dành cho người kiêng đường hay người bệnh đái tháo đường.
Dùng thuốc viên ngậm trị ho
Ho là triệu chứng thường gặp. Riêng ở trẻ con rất dễ bị ho do dễ bị viêm nhiễm đường hô hấp, dễ bị các bệnh tai mũi họng đưa đến cơ quan thụ cảm ho bị kích thích. Ho là một phản xạ sinh lý có tính bảo vệ cơ thể. Chính nhờ ho biểu hiện bằng sự thở ra rất mạnh giúp làm sạch đường thở, tống xuất đàm, dịch tiết hoặc vật lạ lọt vào đường hô hấp, giúp nhung mao hô hấp hoạt động tốt. Có một số trường hợp như: bị hen phế quản, viêm phế quản cấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần ho để tống xuất đàm nhớt mà lại dùng thuốc ức chế phản xạ ho là không có lợi, chỉ có hại.
Cảm lạnh vào mùa mưa dễ khiến người lớn và trẻ bị ho. Một số chuyên gia khuyên chỉ cần giữ ấm, dinh dưỡng đầy đủ chất, uống nước nhiều hơn, đặc biệt là nước cam hoặc nước chanh để tăng sức đề kháng thì có khả năng tự khỏi sau một vài ngày và không cần dùng thuốc. Lúc này cũng có thể dùng thuốc viên ngậm trị ho (chỉ dùng cho người lớn và trẻ tương đối lớn).
Dùng thuốc viên ngậm trị ho, lưu ý thực hiện các động tác mà ngậm kẹo thông thường không làm: trước và sau khi đưa thuốc vào miệng, cần rửa tay sạch sẽ; ngậm cho thuốc tan từ từ, tránh nhai viên thuốc. Đối với trẻ, cho trẻ dùng thuốc viên ngậm trị ho dăm ba ngày mà không thấy đỡ thì nên đưa trẻ đi khám; nếu nghi ngờ trẻ bị viêm nhiễm tức có sự nhiễm khuẩn dẫn đến ho, nhất thiết phải đưa trẻ đi khám bệnh ở bác sĩ, chứ không cho trẻ ngậm “kẹo” trị ho.
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC
