Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM cũng đã ghi nhận số bệnh nhân mắc bệnh TCM trên địa bàn thành phố trong tuần cuối tháng 3/2018 đã tăng 52% so với 4 tuần trước đó. Phần lớn trẻ mắc bệnh TCM là lành tính nhưng đây là bệnh dễ tái đi tái lại nên cha mẹ cần biết cách nhận biết và sử dụng một số loại thuốc hiệu quả cho trẻ để tránh xảy ra biến chứng nguy hiểm.
Phát hiện sớm bệnh - chìa khóa điều trị hiệu quả
Để hỗ trợ điều trị bệnh TCM cho trẻ có hiệu quả tốt, thì việc đầu tiên cần phải làm là phát hiện sớm bệnh; bởi bệnh thường dễ nhầm lẫn với một số bệnh khác như thủy đậu, sởi, sốt phát ban… nên bố mẹ cần lưu ý một số dấu hiệu nổi bật để có hướng điều trị cho trẻ.
Nhìn chung sau khoảng 2 - 4 ngày nhiễm virut, trẻ sẽ có các biểu hiện bắt đầu với sốt, có thể sốt cao 38 - 390C, kém ăn, mệt mỏi, thường đau họng. Sau 1 - 2 ngày sốt, trẻ thường xuất hiện đau ở miệng, nhìn thấy các vết đỏ rộp lên có thể gây loét. Đồng thời xuất hiện các ban đỏ ở da, không ngứa, có thể có mụn nước khu trú ở lòng bàn tay, bàn chân, đôi khi có ở mông. Sau đó, các nốt ban dần hình thành dạng phỏng nước dễ vỡ. Các nốt phỏng khi vỡ ra dễ bị nhiễm trùng, trẻ cũng có thể bị các biến chứng về hô hấp, tim mạch hoặc thần kinh khiến quá trình điều trị khó khăn hơn. Khi bé có dấu hiệu sốt cao, kèm theo li bì, ngủ khó đánh thức, hay giật mình, có cơn co giật hoặc run tay chân thì có thể trẻ đã gặp các biến chứng nguy hiểm như phù phổi cấp, viêm não, viêm màng não... và cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để điều trị. Các biến chứng này thường gây tử vong cao và diễn tiến rất nhanh có thể trong 24 giờ.
Các nốt ban phỏng nước trên da ở trẻ mắc bệnh tay - chân - miệng.
Một số thuốc dùng khi trẻ mắc bệnh
Thuốc hạ sốt: Khi trẻ sốt cao từ 380C trở lên, cha mẹ cần sử dụng hạ sốt bằng paracetamol với liều lượng 10 - 15mg/kg, sau 4 - 6 giờ có thể dùng lại nếu còn sốt cao. Nếu trẻ không uống được hoặc khó uống thuốc có thể dùng dạng viên đạn đặt hậu môn.
Bù nước và điện giải: Cha mẹ cũng nên bổ sung thêm nước và điện giải cho trẻ bằng uống dung dịch oresol hoặc hydrite…
Thuốc sát khuẩn: Khi trẻ có sốt và loét miệng cần bổ sung thêm vitamin C và kẽm, dùng dung dịch glycerin borat lau sạch miệng trước và sau ăn. Gel rơ miệng (kamistad, zyttee…) có tác dụng sát khuẩn và giảm đau giúp trẻ ăn uống dễ dàng hơn. Một số loại gel có thể cho trẻ sử dụng như: Lidocain dùng cho trẻ mọi lứa tuổi, xịt miệng benzydamin cho trẻ trên 5 tuổi, súc miệng benzydamin cho trẻ từ 12 tuổi trở lên hoặc cũng có thể sử dụng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%).
Dung dịch khử khuẩn: Ngoài việc dùng thuốc sát khuẩn, cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần rửa tay với xà phòng trước khi nấu ăn, cho trẻ ăn, sau khi tiếp xúc với trẻ và sau khi đi vệ sinh. Lau nhà và ngâm đồ chơi, quần áo của trẻ bằng dung dịch cloramin 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác. Tiệt trùng và luộc sôi các vật dụng ăn uống hàng ngày của trẻ như bình sữa, bát, thìa…
Ngoài ra, còn có những loại thuốc khác được sử dụng tùy theo tình trạng cụ thể của bệnh. Với bệnh nhi có triệu chứng não - màng não phải điều trị tại bệnh viện và sẽ được chỉ định dùng thuốc chống co giật như phenobarbital; cho kháng sinh khi trẻ bị viêm màng não do vi khuẩn và được theo dõi chặt chẽ các triệu chứng hô hấp. Với trẻ có biến chứng viêm não, kèm liệt, rối loạn tri giác, co giật phải dùng thuốc chống phù não, chống co giật và kháng sinh phòng bội nhiễm, điều chỉnh rối loạn nước, điện giải, thăng bằng kiềm toan và theo dõi sát mạch, nhiệt, huyết áp, nhịp thở, kiểu thở, tri giác... Với bệnh nhi bị suy hô hấp, trụy tim mạch cần được điều trị đặc biệt tại Khoa Hồi sức tích cực như thở ôxy, thở máy, truyền dịch chống sốc, dobutamin, kháng sinh phòng bội nhiễm, truyền tĩnh mạch lmmunoglobulin (gammaglobulin)…
Lưu ý khi dùng thuốc
Khi sử dụng thuốc điều trị bệnh TCM cho trẻ tại nhà, cha mẹ cần chú ý: Khi dùng thuốc hạ sốt không nên dùng quá liều lượng khuyến cáo của nhà sản xuất; không dùng các loại thuốc có chứa aspirin vì có thể gây hội chứng Reye rất nguy hiểm; khi dùng nước muối để sát khuẩn, súc miệng thì nên dùng đúng nồng độ 0,9%, tránh pha mặn, gây xót khiến trẻ đau đớn. Bên cạnh đó, đây là bệnh do virut gây ra nên cha mẹ không được tự ý dùng kháng sinh, vì thuốc kháng sinh không có tác dụng với virut (chỉ dùng khi có bội nhiễm vi khuẩn và có sự chỉ định của bác sĩ). Với các tổn thương trên da nếu muốn dùng thuốc bôi ngoài da thì cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại nào để tránh gây kích ứng hoặc nhiễm khuẩn.
