Khi thời tiết nắng nóng gay gắt và kéo dài, não bộ dễ bị tổn thương do cơ chế điều hòa thân nhiệt của cơ thể bị thay đổi (tăng cao hơn). Lúc này các mao mạch phải giãn nở quá mức để phản ứng lại với nhiệt độ cao từ môi trường, dễ gây tình trạng đau đầu (còn gọi là nhức đầu do giãn nở động mạch não).
Bên cạnh đó, trời nóng khiến cơ thể tiết nhiều mồ hôi, dẫn tới mất nước và điện giải. Nếu không được bổ sung nước kịp thời, máu sẽ dễ bị cô đặc, khiến quá trình lưu thông máu kém đi. Hậu quả là huyết áp tăng cao, dễ hình thành cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn tới cơn đau nhức đầu, choáng váng. Nói đơn giản hơn, nếu tiếp xúc với nắng nóng quá lâu, cơ thể mất nước, nhiệt độ tăng lên, dẫn tới tình trạng say nắng, thậm chí đột quỵ.
Dấu hiệu say nắng
Hiện nay nhiều địa phương có thời tiết nắng nóng, đặc biệt gay gắt với nhiệt độ lúc 13h phổ biến 38 - 41 độ C, có nơi trên 41 độ C. Trong khi đó cơ thể chúng ta có cơ chế điều hòa thân nhiệt với mức nhiệt độ cân bằng là 37 độ C. Thời tiết nắng nóng kéo dài làm tăng nguy cơ say nắng (sốc nhiệt) và đột quỵ não.
Say nắng thường xuất hiện ở người phải làm việc, di chuyển ngoài trời. Tiếp xúc nhiệt độ môi trường cao trong thời gian dài làm tăng nguy cơ sốc nhiệt, tổn thương thần kinh. Biểu hiện bao gồm cơ thể nóng lên kèm theo các rối loạn như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, rối loạn ý thức.
Sơ cứu một người say nắng: Người xung quanh cần nhanh chóng đưa nạn nhân vào chỗ mát, làm mát bằng quạt, nới lỏng quần áo. Nếu người bệnh còn tỉnh táo, nên cho uống nước, lau người bằng khăn mát và sử dụng các biện pháp khác để giảm thân nhiệt. Sau đó, liên hệ với cơ sở y tế gần nhất hoặc trung tâm cấp cứu 115 để được hỗ trợ kịp thời.
Khi gặp vấn đề sức khỏe do nắng nóng, cần nhanh chóng áp dụng những biện pháp xử trí phù hợp.
Khác biệt giữa đột quỵ và say nắng
Các dấu hiệu của đột quỵ não xảy ra đột ngột, không nhất thiết phải do tiếp xúc với nắng nóng. Đột quỵ não xảy ra khi một nhánh mạch máu bị tắc hoặc vỡ, dẫn đến các dấu hiệu thần kinh khu trú.
Triệu chứng điển hình của đột quỵ
- Méo miệng, mặt lệch về một bên.
- Nói khó (không nói được hoặc nói không tròn vành rõ ràng).
- Yếu liệt nửa người (mất cảm giác hoặc tê).
- Một số trường hợp còn có thể bị mờ mắt, mất thăng bằng đột ngột.
Nếu người bệnh có dấu hiệu đột quỵ, cần ngay lập tức liên hệ với cơ sở y tế gần nhất. Không cho người bệnh uống nước, sữa hay thuốc. Bệnh nhân cần được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt, nếu trong "giờ vàng" (trước 4,5 giờ) khả năng hồi phục sẽ cao hơn.
Nhiệt độ cao làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, rối loạn đông máu. Khi cơ thể mất nhiều nước qua mồ hôi, đồng thời mất khoáng và thể tích máu, máu sẽ cô đặc hơn, dễ hình thành cục máu đông – làm tăng nguy cơ nhồi máu não.
Những người có nguy cơ say nắng cao
Ai cũng có thể say nắng, nhưng 4 nhóm người sau cần đặc biệt cẩn trọng khi thời tiết nắng nóng:
- Người làm việc ngoài trời: Nông dân, công nhân, thợ điện, người đi xe đạp, xe máy ngoài đường.
- Người có bệnh mạn tính: Những người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, hẹp mạch vành, bệnh hô hấp mạn tính. Những thay đổi bất thường của thời tiết dễ làm gia tăng các biến cố sức khỏe nghiêm trọng ở họ.
- Người già: Thường khó nhận biết dấu hiệu mất nước. Nếu không bổ sung nước đầy đủ, sẽ rất dễ bị say nắng.
- Trẻ em: Trẻ chưa nhận thức được sự thay đổi của thời tiết. Nếu chơi ngoài trời quá lâu có thể bị say nắng mà không biết.
Phòng tránh sốc nhiệt và say nắng
Khi ra ngoài trời nắng cần đội mũ, mặc quần áo chống nắng, sử dụng kem chống nắng.
Duy trì độ ẩm cơ thể bằng cách uống đủ nước, luôn mang theo nước và đồ uống có đường để bổ sung kịp thời.
Hạn chế uống rượu và caffeine vì chúng làm cơ thể mất nước nhanh hơn.
Người già, trẻ em và người có bệnh nền như tăng huyết áp cần chú ý đến sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngoài trời và phòng lạnh.
Mọi người nên uống đủ nước – vì 70% cơ thể là nước. Thiếu nước dễ gây ra các rối loạn điện giải nguy hiểm cho sức khỏe. Tốt nhất bạn nên uống nước lọc, bổ sung thêm nước trái cây và nước canh để đảm bảo cơ thể được cấp nước đầy đủ.
