Đừng biến thể thao thành “cuộc đua sinh tử”

Tập thể dục mang lại sức khỏe, nhưng nếu vận động quá mức, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng nóng, cơ thể mất nước hoặc có sẵn bệnh nền tim mạch, thì nguy cơ đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Nhiều trường hợp đột quỵ khi đang chơi bóng đá, chạy marathon hoặc tập gym cường độ cao đã được ghi nhận tại Việt Nam và trên thế giới, là lời cảnh tỉnh về việc tập luyện cần đúng cách, không nên vượt quá giới hạn bản thân.

Đột quỵ có thể xảy ra ở người trẻ, khỏe mạnh

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu toàn cầu, trong đó 15–20% ca đột quỵ xảy ra khi đang chơi thể thao hoặc ngay sau khi vận động mạnh. Dù trước đây đột quỵ thường gặp ở người trung niên và cao tuổi, song hiện nay, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ (dưới 45 tuổi) đang tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm thường xuyên tập luyện nặng mà không kiểm soát thể trạng.

Vì sao chơi thể thao quá sức có thể gây đột quỵ?

Theo các chuyên gia tim mạch, đột quỵ (stroke) xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, gây thiếu oxy và tổn thương tế bào thần kinh. Có hai dạng chính:

Đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não): chiếm khoảng 80% trường hợp, xảy ra khi cục máu đông làm tắc mạch máu não.

Đột quỵ xuất huyết não: khi mạch máu não bị vỡ, gây chảy máu trong não.

Khi chơi thể thao với cường độ quá cao, đặc biệt trong thời tiết oi bức, cơ thể có thể rơi vào tình trạng mất nước, tăng thân nhiệt, tăng huyết áp đột ngột, khiến tim phải làm việc gấp đôi. Áp lực dòng máu tăng lên làm mạch máu não yếu dễ vỡ, hoặc hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn.

Một số yếu tố nguy cơ khác gồm:

• Tập khi cơ thể đang mệt, chưa hồi phục sau ốm hoặc thiếu ngủ.
• Uống nhiều cà phê, nước tăng lực, thuốc kích thích trước khi tập.
• Không khởi động hoặc giãn cơ đầy đủ.
• Người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu nhưng không kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ khi đang chơi thể thao

Đột quỵ thường đến rất nhanh và bất ngờ, nhưng nếu để ý kỹ, vẫn có những dấu hiệu cảnh báo sớm:

• Đột ngột choáng váng, mất thăng bằng, chóng mặt, nhìn mờ.
• Tê yếu một bên mặt, tay hoặc chân.
• Nói khó, nói lắp, méo miệng.
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân, kèm buồn nôn hoặc nôn.
• Ngất xỉu hoặc lơ mơ, phản ứng chậm.
• Nếu thấy người tập cùng có biểu hiện trên, cần dừng ngay vận động, gọi cấp cứu (115) và đưa đến cơ sở y tế gần nhất trong "giờ vàng" (3–5 giờ đầu) để can thiệp kịp thời.

Tập thể thao an toàn với nguyên tắc "vừa sức, đều đặn, đúng cách"

Các chuyên gia khuyến cáo, để phòng ngừa đột quỵ khi tập thể thao, người dân cần tuân thủ nguyên tắc 3 đúng:

Tập vừa sức

• Tăng dần cường độ, không tập quá 70–80% khả năng tối đa.
• Người mới bắt đầu nên tập từ 20–30 phút mỗi buổi, 3–4 buổi/tuần, rồi nâng dần thời lượng.
• Ngừng ngay khi thấy chóng mặt, đau ngực, khó thở hoặc tim đập nhanh bất thường.

Tập đều đặn, tránh "dồn" sức

• Cơ thể cần thời gian thích nghi, vì vậy việc tập đều đặn hàng ngày hiệu quả hơn so với tập quá sức một vài buổi.
• Sau mỗi buổi tập nặng, nên có ngày nghỉ phục hồi. Không nên tập liên tục khi đang cảm, mệt, thiếu ngủ.

Tập đúng cách và phù hợp thời tiết

• Khởi động kỹ 10–15 phút, giãn cơ sau khi tập.
• Tránh tập dưới trời nắng gắt hoặc trong phòng kín không thông gió.
• Bổ sung nước đều đặn, không để khát mới uống.
• Với người trên 40 tuổi hoặc có bệnh nền, nên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, kiểm tra tim mạch, huyết áp, mỡ máu, đường huyết trước khi tham gia các môn cường độ cao.

Phòng đột quỵ từ thói quen nhỏ

Ngoài việc tập luyện đúng mức, mỗi người nên duy trì lối sống lành mạnh:

• Ăn uống khoa học, hạn chế mỡ động vật, rượu bia, thuốc lá.
• Ngủ đủ giấc, giảm stress, tránh thức khuya.
• Kiểm tra huyết áp, đường máu, mỡ máu định kỳ.
• Các bác sĩ cho rằng, nếu tập luyện hợp lý kết hợp kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, 90% trường hợp đột quỵ có thể phòng tránh được.
• Đổ mồ hôi trên sân tập là điều tốt, nhưng đừng để giọt mồ hôi cuối cùng đánh đổi bằng sức khỏe và mạng sống.

Hãy tập thể thao một cách thông minh: vừa sức, đúng cách và lắng nghe cơ thể mình, bởi phòng ngừa luôn là "bài tập" quan trọng nhất trong hành trình sống khỏe.

[LIVE] Thiếu máu não có gây đột quỵ không?

SKĐS - Tình trạng thiếu máu não có thể gây ra nhiều ảnh hưởng cho cơ thể nếu không kịp thời điều trị. Tuy nhiên, không phải ai cũng phát hiện ra bởi nhiều triệu chứng bệnh khá mơ hồ, không rõ ràng, từ đó dẫn đến trường hợp đột quỵ và tử vong rất đáng tiếc.