Dự phòng tái phát rối loạn lo âu - Làm sao để giữ vững kết quả điều trị?

Rối loạn lo âu là gì?

Rối loạn lo âu bao gồm nhiều dạng: rối loạn lo âu tổng quát (GAD), rối loạn hoảng sợ (panic disorder), rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), rối loạn sợ xã hội (social anxiety)… Các triệu chứng có thể là lo lắng quá mức, khó ngủ, bồn chồn, căng cơ, đau đầu hoặc khó thở.

Rối loạn lo âu có thể tái phát không?

Câu trả lời là: Có thể. Ở một số người, sau khi ngưng điều trị quá sớm hoặc khi gặp yếu tố stress lớn, các triệu chứng có thể quay trở lại. Tuy nhiên, mức độ và tần suất tái phát rất khác nhau giữa từng người - phụ thuộc vào loại rối loạn, thời gian điều trị, tuân thủ điều trị, tiền sử bệnh và các yếu tố cá nhân khác.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát

• Ngưng thuốc hoặc điều trị không đầy đủ

Rất nhiều trường hợp người bệnh không tuân thủ đúng phác đồ điều trị rối loạn lo âu. Điển hình là tình trạng ngưng sử dụng thuốc hoặc dừng trị liệu tâm lý khi tự nhận thấy bản thân đã dần cải thiện các triệu chứng. Các chuyên gia cho biết rằng, đây cũng chính là nguyên nhân làm gia tăng tỉ lệ tái phát rối loạn lo âu. Bên cạnh đó, một trường hợp bệnh nhân có thể tái phát khi gặp phải những yếu tố tác động như thay đổi hormone, môi trường, tính cách, sức khỏe,…

• Căng thẳng trong cuộc sống (công việc, gia đình, tài chính,..)

• Tiền sử có nhiều giai đoạn lo âu trước đó

• Tiền sử gia đình có người mắc lo âu hoặc rối loạn tâm thần khác

• Mắc các bệnh tâm thần hoặc thể chất phối hợp

• Lạm dụng rượu, thuốc lá hoặc chất kích thích

Cách phòng ngừa và quản lý để giảm nguy cơ tái phát

Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ

Nếu bác sĩ kê thuốc hoặc chỉ định liệu pháp tâm lý, hãy hỏi cụ thể về thời gian duy trì điều trị và lịch tái khám. Nhiều hướng dẫn chuyên môn khuyên duy trì thuốc, ít nhất trong 6–12 tháng sau khi ổn định, và dài hơn nếu có nhiều đợt tái phát trước đó.

Tiếp tục hoặc bắt đầu liệu pháp tâm lý (ví dụ: CBT)

Các liệu pháp như liệu pháp hành vi – nhận thức (CBT) không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn dạy kỹ năng đối phó, giảm nguy cơ tái phát.

Quản lý stress và lối sống lành mạnh

• Tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn (ít nhất 30 phút/ngày hoặc 3–5 lần/tuần).

Việc thường xuyên nâng cao sức khỏe cũng góp phần ngăn chặn được nguy cơ tái phát của bệnh rối loạn lo âu. Do đó, người bệnh cần thường xuyên vận động, tập luyện các bài tập đơn giản, nhẹ nhàng phù hợp với lứa tuổi để giúp nâng cao sức đề kháng, cần bằng cảm xúc hiệu quả. Mỗi ngày bạn có thể dành ra khoảng 30 phút để chạy bộ, tập yoga, ngồi thiền, bơi lội,…

• Ngủ đủ giấc, cố gắng duy trì thói quen đi ngủ đều đặn.

• Ăn uống cân bằng, hạn chế thức ăn nhiều gia vị, đồ chế biến sẵn.

Một thực đơn ăn uống lành mạnh sẽ giúp cho bạn có được một sức khỏe tốt nhất. Người bệnh nên chú ý bổ sung các thực phẩm chứa nhiều vitamin, protein, khoáng chất cần thiết cho sức khỏe giúp ngăn ngừa các bệnh lý cơ thể và tâm thần

• Hạn chế rượu, thuốc lá và các chất kích thích.

Rượu bia là một trong những yếu tố có thể gây nên tình trạng tái phát của bệnh rối loạn lo âu. Do đó, sau quá trình chữa bệnh, các bệnh nhân tuyệt đối không được lạm dụng quá nhiều bia rượu, thuốc lá, các chất kích thích.

Học kỹ năng kiểm soát lo lắng

Các kỹ thuật thở, thư giãn cơ, thiền chánh niệm và ghi nhật ký suy nghĩ có thể giúp phát hiện sớm dấu hiệu tái phát và kịp can thiệp.

Suy nghĩ tích cực: Để phòng ngừa tình trạng tái phát rối loạn lo âu, các bệnh nhân nên học cách suy nghĩ tích cực, nhìn nhận mọi sự việc, sự vật xảy ra xung quanh theo hướng khách quan nhất. Đây cũng là một trong các cách giúp cho tinh thần của con người được thư giãn và thoải mái.

Xây dựng mạng lưới hỗ trợ

Chia sẻ với người thân, bạn bè hoặc nhóm hỗ trợ giúp giảm cô đơn và tăng cơ hội nhận trợ giúp sớm.

Tái khám định kỳ

Tái khám giúp bác sĩ theo dõi tiến triển, điều chỉnh thuốc hoặc đề xuất liệu pháp phù hợp khi cần.

Khi nào cần tìm trợ giúp khẩn cấp?

Bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ hoặc dịch vụ cấp cứu nếu có:

• Ý nghĩ làm hại bản thân hoặc người khác

• Suy giảm chức năng nặng khiến không thể làm việc/ chăm sóc bản thân

• Triệu chứng rối loạn tâm thần nặng (ví dụ hoang tưởng, ảo giác, mất khả năng suy nghĩ rõ ràng)

Nếu bạn cần trợ giúp ngay: liên hệ cơ sở y tế địa phương hoặc bạn có thể liên hệ Bệnh viện Tâm thần Hà Nội để được tư vấn chuyên môn (địa chỉ: Số 30 Ngõ 467 Nguyễn Văn Linh, Phường Phúc Lợi, Hà Nội — Hotline: 0967301616. Website: benhvientamthanhanoi.com).

Việc phòng tái phát cần kế hoạch dài hạn: tuân thủ điều trị, chăm sóc lối sống, và tìm sự hỗ trợ kịp thời. Bạn không phải đối mặt một mình — xin hãy tìm sự giúp đỡ khi cần.

Bệnh viện Tâm thần Hà Nội