Trước đó, nghệ sĩ đa tài từng đăng quang khá nhiều giải thưởng danh giá (Grammy, Oscar và Pulizer) thuộc các lĩnh vực: âm nhạc, điện ảnh và báo chí-văn học. Dẫu từ năm 1997, Bob Dylan đã có tên trong danh sách các ứng viên Nobel Văn học, song chiến thắng vừa qua của Dylan vẫn gây bất ngờ. Bà Sara Danils - đại diện Viện Hàn lâm Thụy Điển thông báo, Dylan được trao giải vì “cống hiến trong nỗ lực tạo ra cách thức mới thể hiện thi ca trong ca khúc truyền thống Mỹ”.
Suốt 54 năm Dylan không ngừng đổi mới trong sáng tác. Ngay trong tác phẩm Blonde on Blonde (album 1966), nghệ sĩ đã cho thấy minh chứng tuyệt vời của tài năng thi ca để tạo ra những đoạn điệp khúc và tư duy thiên tài - nữ đại diện Viện Hàn lâm Thụy Điển nhấn mạnh.
Dylan là tác giả không ít ca khúc được coi như tuyên ngôn của trào lưu mới, thí dụ điển hình là tuyệt tác Blowin’ in the Wind và Like a Rolling Stone.
Bob Dylan ca sĩ, nhạc sĩ, tác giả lời ca khúc, nhà văn kiêm thi sĩ đăng quang Nobel Văn học 2016.
Sinh năm 1941, nghệ sĩ cũng nổi tiếng với những ca khúc phản chiến như The Times They Are a-Changin hay Hurricane. Bob Dylan được coi là một trong những nhân vật quan trọng nhất của âm nhạc đại chúng, ông biểu diễn thành công cả những nhạc phẩm xếp vào dạng dân ca truyền thống Mỹ, nhạc đồng quê blues hay nhạc đồng quê thuần túy cũng như nhạc rock and roll, nhạc gospel và nhạc jazz.
Nobel gây tranh cãi
Không ai phủ nhận, ca từ trong sáng tác của Bob Dylan giàu chất thi ca và bản thân tác giả cũng là nhà thơ, song thực tế, số người hâm mộ ông với tư cách ca sĩ - nhạc sĩ đông hơn hẳn số người biết Dylan - thi sĩ. Thế nên việc nghệ sĩ đăng quang Nobel Văn học 2016 trở thành sự kiện gây nhiều tranh cãi. Dư luận phê phán và ủng hộ đều khá quyết liệt.
Pawel Huelle - nhà văn Ba Lan đương đại nổi tiếng (sinh năm 1957), con đẻ của đất nước đã sản sinh 4 tác giả Nobel Văn học (nhiều gấp đôi Trung Quốc và Nhật Bản) phản đối gay gắt: Với tư cách nhà văn, Bob Dylan không hề có tác phẩm xuất sắc. Việc trao Nobel Văn học cho Dylan là quyết định bất ngờ và dị thường.
Trái với quan điểm của đồng nghiệp, nhà phê bình văn học có uy tín kiêm Tổng biên tập Nhà xuất bản Znak - Jerzy Illg khẳng định: Bob Dylan không chỉ là nhạc sĩ rock tài hoa, trước hết ông là nghệ sĩ có khả năng sáng tạo phi thường, người có thể kết hợp hài hòa những trào lưu nghệ thuật rất khác nhau. Illg cũng đánh giá, việc tôn vinh Bob Dylan “là một trong những quyết định sáng suốt nhất của Viện Hàn lâm Thụy Điển”.
Kiên trì quan điểm phê phán, nhà văn Pawel Huelle nhấn mạnh, ông chưa bao giờ ngưỡng mộ những sáng tác của Dylan. “Tôi ra đời sau Dylan 16 năm và không thuộc thế hệ “trẻ bụi đời những năm 60”. Tất nhiên tôi biết Bob Dylan là ai và cũng thuộc vài bản ballad trữ tình của nghệ sĩ, nhưng tôi không phải tín đồ mê muội nhạc Dylan”, nhà văn chia sẻ. “Tương tự, tôi không phải là fan cuồng của ban nhạc Anh quốc huyền thoại The Beatles, cho dù hiện tôi rất yêu ca khúc của họ. Theo tôi, xét về phương diện chất lượng thi ca, ban nhạc Beatles xứng đáng được trao Nobel Văn học với tư cách các tác giả ca từ”, nhà văn Ba Lan lý giải. “Quyết định tôn vinh Dylan là sai lầm, cho dù người ta có thể yêu những bản ballad của tác giả, song ca từ của chúng quá giản đơn”, Huelle nói thêm.
Ủng hộ quyết định của Viện Hàn lâm Thụy Điển, nhà phê bình văn học Illg lập luận: “Bob Dylan không chỉ là nhạc sĩ, ông còn là nhà thơ lớn. Nhà thơ đóng vai trò hết sức quan trọng đối với thế hệ chúng tôi; nhà thơ đã lớn tiếng bày tỏ thái độ phản chiến của chúng tôi, thất vọng và tình yêu của chúng tôi. Dylan là người hùng của thế hệ cho dù ông né tránh thể hiện vai trò này. Như nhà phê bình Illg dẫn giải, với sự nghiệp của Dylan, chúng ta cần lưu ý không chỉ về phương diện giá trị âm nhạc của những ca khúc mà cả giá trị thi ca của tác phẩm. Trong sáng tác của Dylan có thể dễ dàng nhận ra âm hưởng của những nhà thơ vĩ đại Pháp như Rimbaud, Apollinaire cũng như các thi sĩ Mỹ tiền bối.
Bác bỏ những hoài nghi về khả năng tư duy phiến diện và tắc trách của Hội đồng xét thưởng đối với Nobel Văn học 2016, TS. Per Waestberg thuộc Viện Hàn lâm Thụy Điển khẳng định: Như các lĩnh vực khác, với việc tôn vinh giải Nobel Văn học, các chuyên gia bắt buộc phải trải qua quá trình làm việc hết sức nghiêm túc. Bob Dylan nằm trong danh sách của chúng tôi đã nhiều năm và cũng phải “chờ” đến lượt mình.