Giải vô địch bóng đá châu âu vừa kết thúc và sắp tới là thế vận hội Olympic. Trong các sự kiện thể thao lớn này, vấn đề kiểm tra doping luôn được đặt lên hàng đầu!
Doping là gì?
Theo Ủy ban Olympic châu Âu: “Doping đó là việc sử dụng những chất và những phương pháp nhằm làm tăng một cách nhân tạo thành tích thể thao, làm tổn hại đến tinh thần thể thao chân chính và đến sự lành mạnh về thề chất, tâm lý, đạo đức của vận động viên”.
Theo Ủy ban Olympic Mỹ, doping: “Việc một vận động viên thi đấu uống hay dùng bất cứ chất gì lạ đối với cơ thể với ý định làm tăng một cách giả tạo và không trung thực thành tích thi đấu của vận động viên”.
Qua những nhận định trên, chúng ta có một cái nhìn khái quát về doping:
Doping là những chất hay những phương pháp bị cấm sử dụng trong thi đấu thể thao, do làm tăng thành tích thi đấu một cách gian lận.
Việc sử dụng doping sẽ gây ra những tác dụng phụ, đưa đến tác hại về sức khỏe, thậm chí là tính mạng người sử dụng!
Phân loại doping
Doping có 3 dạng thông dụng:
Doping máu: sử dụng các hoóc-môn sản xuất hồng cầu như erythropoietin, giúp tăng cường vận chuyển oxy qua hồng cầu.
Doping cơ: sử dụng các chất steroid đồng hóa, giúp tăng cường sức mạnh của cơ do sản sinh hoóc-môn androgen.
Doping thần kinh: sử dụng các chất kích thích thần kinh như amphetamin, cocain… ngăn chặn điều khiển và phản hồi cơ bắp tới hệ thần kinh, kích thích sự hoạt dộng của cơ thể.
Các chất và các phương pháp bị cấm sử dụng
Các chất bị cấm sử dụng:
- Các chất thuộc nhóm kích thích: gồm có amphetamin, ephedrin, pseudoephedrin, cocain...
- Các chất thuộc nhóm giảm đau gây nghiện: morphin, methadone, heroin…
- Các chất thuộc nhóm steroid đồng hóa: nandrolone, clostebol, stanizolol...
- Các chất thuộc nhóm chẹn beta: propanolol, atenolol…
- Các chất thuộc nhóm lợi tiểu: furosemide, hydrochlorothiazide, acetazolamide…
- Các hoóc-môn peptit và chất tương tự.
Các phương pháp doping bị cấm:
- Doping máu (Blood doping);
- Biến đổi nước tiểu về dược lý học (pharmacological), về hóa học (chemical), hoặc vật lý (physical).
Các chất hạn chế sử dụng:
- Rượu (alcohol).
- Cần sa (marijuana).
- Các chất gây tê tại chỗ (local anesthetics).
- Các corticosteroid.
Tác hại của việc sử dụng doping
Việc sử dụng các chất thuộc nhóm kích thích như amphetamin làm tăng sự tỉnh táo, tập trung, hưng phấn thần kinh… Tuy nhiên, việc lạm dụng amphetamin trong thi đấu thể thao sẽ gây ra những tác hại:
- Gây nghiện thuốc.
- Mệt mỏi, xáo trộn giấc ngủ.
- Trầm cảm hay hoang tưởng.
- Tổn thương não, thận.
- Suy tim.
- Đột quỵ.
Việc sử dụng các chất thuộc nhóm steroid đồng hóa sẽ làm tăng khối lượng cơ bắp của vận động viên. Tuy nhiên việc sử dụng lâu dài các chất này sẽ gây ra các tác hại nguy hiểm: đối với phụ nữ sẽ gây ra hiện tượng nam hóa (giọng nói trầm, nổi mụn, mọc lông, râu, rối loạn kinh nguyệt…). Đối với nam giới: teo tinh hoàn, suy giảm tinh dịch, liệt dương.
Với các chất chẹn beta, khi sử dụng lâu dài sẽ gây ra tác hại:
- Làm hạ huyết áp.
- Rối loạn giấc ngủ.
- Gây suy tim.
- Liệt dương…
Với các chất lợi tiểu sẽ làm mất cân bằng điện giải, hạ huyết áp, trụy tim mạch và có thể dẫn đến tử vong.
Trong phương pháp doping máu, việc truyền máu sẽ gia tăng nguy cơ lây nhiễm HIV và các bệnh viêm gan siêu vi.
Vì vậy, việc sử dụng doping trong thi đấu thể thao không những gây ra những tác hại về mặt sức khỏe và tính mạng vận động viên, mà còn gây ra những hậu quả đáng tiếc về mặt đạo đức của vận động viên và danh dự quốc gia khi phải chịu án phạt cấm thi đấu của Ủy ban Olympic quốc tế!
DS. MAI XUÂN DŨNG