Kỳ 1: Phương pháp điều trị viêm amidan cấp
Viêm amidan là một bệnh thường gặp trong các bệnh đường hô hấp, có tỷ lệ mắc cao, bệnh gặp ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất ở trẻ em. Thời tiết thay đổi, nóng - lạnh bất thường là nguyên nhân gây bệnh. Y học hiện đại chia ra viêm amidan cấp và mạn. Theo Đông y, viêm amidan cấp tính thuộc phạm trù “phong nhiệt nhũ nga”; còn viêm amidan mạn thuộc phạm trù “hư hỏa nhũ nga”.
Bệnh do tà độc phong nhiệt theo miệng mũi xâm nhập vào phế hệ, tà độc đánh kết khô hầu hạch, làm mạch lạc bị ngăn trở, màng cơ bị thiêu đốt; hoặc ngoại tà ủng thịnh, thừa thế truyền vào lý, phế vị nhiệt thịnh, hỏa nhiệt bốc lên trên, đánh kết khô hầu hạch, màng cơ bị thiêu đốt; hoặc ăn nhiều thức ăn nướng chiên, uống quá nhiều rượu nóng, tỳ vị uẩn nhiệt, nhiệt độc công lên trên, đánh vào hầu hạch mà thành bệnh.
Biểu hiện: Cổ họng đau nhức, hầu họng sưng đỏ, hoặc có nốt mủ sắc trắng, toàn thân có triệu chứng phong nhiệt (sốt cao). Có hai thể là phong nhiệt ngoại xâm và tà nhiệt truyền lý.
Nguyên tắc điều trị: Sơ phong thanh nhiệt, giải độc tiết hỏa, lợi yết tiêu thũng.
Phương pháp điều trị:
Phong nhiệt ngoại xâm:
Vùng họng đau nhức, nuốt khó khăn, lúc nuốt rất đau, cổ họng có cảm giác khô ráo thiêu nóng, hầu hạch sưng đỏ luôn cả xung quanh vùng họng. Kèm phát sốt sợ lạnh, đau đầu, mũi nghẹt, tay chân mình mẩy mệt mỏi khó chịu, ho, đầu rìa lưỡi đỏ, rêu mỏng trắng hơi vàng, mạch phù sác là thể phong nhiệt ngoại xâm.
- Thuốc ngậm súc họng: Bạc hà 10g, ngân hoa 10g, dã cúc hoa 15g, bắc sa sâm 10g, thổ phục linh 15g, sinh cam thảo 6g. Cho 600ml nước sắc còn 300ml ngậm súc, mỗi ngày 4-6 lần.
- Thuốc sắc
Bài 1: Thanh yết lợi cách thang gia giảm: Ngưu bàng tử 12g, bạc hà 6g, ngân hoa 36g, liên kiều 20g, cát cánh 6g, cam thảo 4g, hoàng cầm 4g, mã thầy 4g, xuyên tiêu 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2: Kinh giới 10g, bạc hà 10g, ngân hoa 15g, liên kiều 10g, cát cánh 10g, ngưu bàng tử 10g, huyền sâm 15g, triết bối mẫu 10g, xích thược 10g, bạch cương tàm 10g, sơn đậu căn 10g, thiên hoa phấn 10g, tang bì 10g, cam thảo 6g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 4 lần uống.
Bài 3: Ngưu bàng tử 9g, bạc hà 6g, cương tàm 6g, sài hồ 6g, hoàng cầm 9g, hoàng liên 9g, thăng ma 6g, liên kiều 12g, bản lam căn 15g, mã thầy 6g, huyền sâm 9g, trần bì 9g, cát cánh 9g, cam thảo 3g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, phân 2 lần uống.
Bài 4: Bản lam căn 10-30g, cát căn 10-30g, bạch hoa xà thiệt thảo 10-20g, sài hồ 6-10g, liên kiều 6-15g, triết bối mẫu 3-12g, xạ can 3-10g, kinh giới 3-10g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
Tà nhiệt truyền lý:
 Hoa kim ngân. |
Vùng họng đau nhức kịch liệt, đau cả gốc tai và dưới hàm, nuốt khó khăn có cảm giác nghẹn, hoặc khàn tiếng, hầu hạch sưng đỏ, bề mặt hoặc có nốt mủ sắc trắng, dần hình thành lớp màng giả; nặng thì họng đỏ sưng, dưới hàm có hạch, ấn đau rõ, kèm sốt cao, miệng khát thích uống, ho đờm vàng đặc, miệng hôi, đại tiện bí kết, chất lưỡi đỏ, rêu vàng dày, mạch hồng đại mà sác là thể tà nhiệt truyền vào lý.
- Thuốc ngậm súc họng: Như bài thuốc ở phương pháp phong nhiệt ngoại xâm.
- Thuốc sắc:
Bài 1: Hoàng liên thanh hầu ẩm gia giảm, ngân hoa 36g, liên kiều 20g, hoàng cầm 12g, hoàng liên 4g, thổ ngưu tất 36g, sơn đậu căn 12g, xạ can 12g, xích thược 12g, huyền sâm 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2: Ngân hoa 15g, liên kiều 10g, hoàng cầm 10g, hoàng liên 6g, cát cánh 10g, huyền sâm 15g, bồ công anh 15g, đại hoàng 10g, huyền minh phấn 10g, mộc thông 6g, ngưu bàng tử 10g, cam thảo 6g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 4 lần uống.
Bài 3: Bồ công anh 30g, đại thanh diệp 15g, sinh địa 6g, cát cánh 10g, cam thảo 6g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
Bài 4: Ngân hoa 15g, liên kiều 15g, mã thầy 10g, xạ can 12g, ngưu bàng tử 12g, sơn đậu căn 6g, đại thanh diệp 20g, cát cánh 10g, sinh cam thảo 10g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống.
Bài 5: Kim ngân hoa 10g, sơn đậu căn 10g, tảo hưu 10g, thiên hoa phấn 10g, triết bối mẫu 10g, bạch chỉ 10g, phòng phong 10g, xích thược 10g, chế nhũ hương 3g, chế một dược 3g, cam thảo 3g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
Bài 6: Bồ công anh 60g, đại thanh diệp 30g, hoàng cầm 24g, đan bì 12g, xích thược 12g, cam thảo 6g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống.
Châm cứu: Châm tả các huyệt hợp cốc, nội đình, khúc trì là chủ huyệt, thiên đột, thiểu trạch, ngư tế là phối huyệt, mỗi lần chọn 3-4 huyệt, kích thích mạnh, ngày châm 1-2 lần.
Lương y Trần Hoàng Bảo