Do cơ địa của người bệnh thần kinh yếu (tiên thiên không đầy đủ) dẫn đến công năng của các tạng phủ đặc biệt là tâm, can, tỳ, thận (tinh, khí, thần) bị rối loạn. Dưới đây là các thể lâm sàng của suy nhược thần kinh và cách điều trị theo Đông y:
Can khí uất kết
Thể này tương ứng với giai đoạn hưng phấn tăng và do sang chấn tinh thần gây nên.
Triệu chứng: Tinh thần uất ức hoặc phiền muộn, đầy tức, hay thở dài, bụng đầy trướng, ăn kém, rêu lưỡi trắng, mạch huyền.
Pháp điều trị: Sơ can, lý khí, an thần.
Bài thuốc: “Sài hồ sơ can thang gia vị”, gồm bạch thược 12g, cam thảo 4g, câu đằng 12g, đan bì 8g, đương quy 12g, hoàng cầm 8g, sài hồ 10g, chi tử 8g, thanh bì 6g, táo nhân 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Sài hồ
Trong trường hợp bệnh tiến triển, can uất hóa hỏa xuất hiện thêm các triệu chứng mặt đỏ, miệng khô đắng... dùng bài “Đan chi tiêu dao thang gia vị”, gồm sài hồ 8g, bạch truật 12g, phục linh 10g, đan bì 8g, bạch thược 12g, đại táo 12g, bạc hà 8g, đương quy 12g, sinh khương 10g, cam thảo 4g, chi tử 8g, táo nhân 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Thuốc Nam dùng bài: Câu đằng 12g, cúc hoa 8g, thảo quyết minh 12g, cam thảo dây 12g, tô ngạnh 8g, hương phụ 8g, chỉ xác 8g, hạt sen 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Can tâm thận âm hư
Thể này tương ứng với giai đoạn ức chế thần kinh giảm gồm 4 loại:
Âm hư hỏa vượng
Triệu chứng: Hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, ù tai, hay quên, hồi hộp, hay xúc động, vui buồn thất thường, ngủ ít, hay mơ, miệng khô, họng khô, trong người hay cảm thấy bừng nóng, táo bón, nước tiểu đỏ, mạch huyền, tế, sác.
Pháp điều trị: Tư âm giáng hỏa, an thần, bình can tiềm dương.
Bài thuốc 1: Kỷ cúc địa hoàng thang gia vị, gồm thục địa 16g, hoài sơn12g, sơn thù 10g, đan bì 8g, bạch linh 8g, trạch tả 8g, kỷ tử 12g, cúc hoa 8g, sa sâm 12g, mạch môn 12g, táo nhân 10g, bá tử nhân 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc 2: Thiên vương bổ tâm đan, gồm đương quy 12g, đẳng sâm 12g, huyền sâm 12g, đan sâm 12g, sinh địa 12g, phục thần 12g, viễn trí 6g, ngũ vị 8g, mạch môn 12g, thiên ma 10g, bá tử nhân 12g, táo nhân 12g, cát cánh 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc Nam: Kỷ tử 12g, dạ giao đằng 12g, cúc hoa 12g, câu đằng 8g, hoài sơn 12g, sa sâm 12g, mạch môn 12g, táo nhân 12g, lạc tiên 16g, hạt cây xấu hổ 12g, bình vôi 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Lạc Tiên
Tâm can thận âm
Triệu chứng: Lưng đau, tai ù, di tinh, ngủ ít, hồi hộp, nhức đầu, nước tiểu trong, táo bón, miệng ít khô, mạch tế.
Pháp điều trị: bổ thận âm, bổ can huyết, an thần, cố tinh.
Bài thuốc 1: Tả Quy thang gia giảm, gồm thục địa 16g, hoài sơn 12g, sơn thù 10g, kỷ tử 12g, thỏ ty tử 12g, lộc giác giao 12g, ngưu tất 12g, quy bản 8g, bá tử nhân 8g, táo nhân 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc 2: Lục Vị Quy Thược Thang gia vị, gồm thục địa 16g, hoài sơn 12g, sơn thù 10g, đan bì 8g, bạch linh 8g, trạch tả 8g, đương quy 12g, bạch thược 12g, liên nhục 12g, kim anh 12g, khiếm thực 12g, táo nhân 12g, bá tử nhân 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc Nam: Thục địa 12g, khiếm thực 8g, kỷ tử 12g, kim anh tử 8g, hà thủ ô 12g, thỏ ty tử 12g, táo nhân 12g, bá tử nhân 12g, ba kích 12g, hạt sen 16g, long nhãn 12g, hạt cây xấu hổ 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Tâm tỳ hư
Triệu chứng: Ngủ ít, dễ hoảng sợ, ăn kém, sút cân, mệt mỏi, mắt thâm quầng, hồi hộp, nhức đầu, rêu lưỡi trắng, mạch nhu, tế, hoãn.
Pháp điều trị: Kiện Tỳ, dưỡng Tâm, an thần.
Bài thuốc: Quy Tỳ thang, gồm hoàng kỳ 12g, bạch truật 12g, đảng sâm 16g, phục thần 12g, đại táo 12g, đương quy 12g, viễn chí 6g, long nhãn 12g, táo nhân đều 12g, mộc hương 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc Nam: Bạch truật 12g, đảng sâm 12g, củ mài 12g, ý dĩ 12g, hạt sen 16g, long nhãn 12g, táo nhân 12g, bá tử nhân 12g, kỷ tử 12g, đỗ đen sao 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Táo nhân
Thận âm thận dương hư
Triệu chứng: Sắc mặt trắng, tinh thần uể oải, lưng đau, gối mỏi, di tinh, liệt dương, chân tay lạnh, sợ lạnh, ngủ ít, tiểu nhiều, nước tiểu trong, dài, lưỡi trắng nhạt, mạch trầm tế không lực.
Pháp điều trị: Ôn Thận dương, bổ Thận âm, an thần, cố tinh.
Bài thuốc 1: Thận Khí thang gia vị, gồm thục địa 16g, hoài sơn12g, sơn thù 10g, đan bì 8g, bạch linh 8g, trạch tả 8g, phụ tử (chế) 4g, nhục quế 4g, kim anh 8g, ích trí nhân 6g, ngũ vị 6g, táo nhân 12g, thỏ ty tử 8g, viễn chí 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc 2: Hữu Quy thang gia giảm, gồm thục địa 16g, hoài sơn 12g, sơn thù 10g, kỷ tử 12g, thỏ ty tử 12g, lộc giác giao 12g, ngưu tất 12g, phụ tử (chế) 4g, nhục quế 4g, táo nhân 12g, đỗ trọng 12g, viễn chí 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc Nam: Thục địa 16g, ba kích 12g, kim anh 8g, khiếm thực 12g, phụ tử (chế) 4g, nhục quế 4g, thỏ ty tử 12g, tục đoạn 12g, hạt sen 12g, táo nhân 12g, lạc tiên 12g.
Suy nhược thần kinh là bệnh dễ mắc, tuy nhiên chúng ta có thể phòng ngừa suy nhược thần kinh bằng lối sống lành mạnh như: Có chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ chất; ngủ đủ giấc, thường xuyên vận động, hạn chế sử dụng rượu bia và các chất kích thích. Trong công việc, nên sắp xếp thời gian hợp lý, khoa học để tránh căng thẳng, mệt mỏi.
