Phong ôn là loại bệnh ôn nhiệt do cảm nhiễm bệnh độc phong nhiệt gây ra, phát sinh vào mùa đông và mùa xuân. Sức khỏe & Đời sống xin cung cấp một số bài thuốc điều trị bệnh phong ôn để bạn đọc tham khảo.
 Cây, hoa và củ cát cánh. |
Tà ở phần vệ:
Triệu chứng: Sốt, sợ gió lạnh, không có mồ hôi hoặc ít mồ hôi, nhức đầu, ho, khát nước, rêu lưỡi trắng mỏng. Mạch phù sác.
- Triệu chứng của phong ôn mới phát gần giống như ngoại cảm phong hàn. Nhưng ngoại cảm phong hàn ở biểu, phát sốt nhẹ, sợ gió lạnh tương đối nhiều, không khát nước, mạch phù hoặc phù khẩn. Còn phong ôn ở biểu thì phát sốt tương đối nặng, sợ gió lạnh ít, hơi khát nước. Mạch phù sác.
Phương pháp điều trị: Tân lương giải biểu.
Bài thuốc:“Ngân kiều tán”: Kim ngân hoa 12g, liên kiều 8g, cát cánh 10g, bạc hà (tươi) 16g, trúc diệp (tươi) 16g, sinh cam thảo 8g, kinh giới tuệ 12g, đạm đậu sị 36g, ngưu bàng tử 12g.
Cách dùng: Đạm đậu sị cho vào túi vải túm lại. Gồm 7 vị: kim ngân hoa, liên kiều, cát cánh, cam thảo, kinh giới, ngưu bàng tử, đạm đậu sị 1.500ml nước sắc còn 800ml cho bạc hà và trúc diệp vào sắc lọc bỏ bã lấy 250ml. Chia đều uống 4 lần, ngày uống 3 lần, tối uống 1 lần.
Nhiệt tà ở phần khí:
Nhiệt uất ở ngực và cách mô:
Triệu chứng: Sốt, bực dọc, bứt rứt, nằm ngồi không yên, rêu lưỡi vàng.
Phương pháp điều trị: Thanh tuyên thấu nhiệt, đạt tà ngoại xuất.
Bài thuốc: Chi tử sị thang: Chi tử 32g, hương sị 48g.
Cách bào chế: Chi tử 700ml nước, sắc còn 500ml cho đậu sị vào sắc lọc bỏ bã lấy 120ml. Uống ấm, chia đều 2 lần, nếu nôn được thì thôi. Nếu chưa nôn được sau 3 giờ uống phần còn lại.
Nhiệt tà ở dương minh:
- Vô hình nhiệt thịnh:
Triệu chứng: Sốt, mắt đỏ, sợ nóng, bực dọc, ra nhiều mồ hôi, rêu lưỡi vàng khô, khát muốn uống nước mát. Mạch hồng đại.
Phương pháp điều trị: Thanh dương minh khí phận trừ nhiệt tà.
Bài thuốc: Bạch hổ thang: Thạch cao 36g, tri mẫu 24g, cam thảo 12g, ngạnh mễ 32g. Thạch cao đập nát, 3 vị trên (trừ ngạnh mễ) 1.400ml sắc còn 450ml cho ngạnh mễ vào đun vừa chín, lọc bỏ bã canh lại lấy 200ml. Uống ấm, chia đều ngày uống 3 lần.
- Hữu hình nhiệt kết:
Triệu chứng: Sốt cơn vào buổi chiều, có lúc nói lảm nhảm, táo bón hoặc đại tiện toàn nước, ấn vào bụng đau, rêu lưỡi vàng khô. Mạch trầm.
Phương pháp điều trị: Thanh lý tiết nhiệt.
Bài thuốc: Điều vị thừa khí thang: Đại hoàng 16g, mang tiêu 10g, cam thảo 4g. Đại hoàng tẩy rượu, cam thảo chích. Hai vị trên 900ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 80ml cho mang tiêu vào đun sôi quấy vừa tan đem dùng. Uống ấm chia đều 2 lần. Bệnh nhân bị táo bón uống 1 lần mà đại tiện được thì thôi không dùng nữa; nếu sau 2 giờ chưa đại tiện được thì dùng tiếp lần 2. Đối với bệnh nhân bị đại tiện lỏng toàn nước uống lần đầu mà bệnh nhân đại tiện được 1 lần sau 3 giờ hết tiêu chảy không dùng nữa. Nếu vẫn tiêu chảy toàn nước cho uống tiếp lần 2.
Nhiệt vào phần dinh:
Nhiệt đốt dinh âm:
Triệu chứng: Sốt, đêm sốt nặng hơn, bực dọc, vật vã, có khi nói nhảm, ban chẩn lờ mờ, không khát, lưỡi đỏ thẫm, không có rêu. Mạch tế sác.
Phương pháp điều trị: Thanh dinh tiết nhiệt.
Bài thuốc: Thanh dinh thang: Tê giác 2g, sinh địa 24g, huyền sâm 16g, trúc diệp 8g, mạch môn đông 12g, đan sâm 12g, hoàng liên 4g, kim ngân hoa 12g, liên kiều 8g. Mạch môn bỏ lõi, tê giác 20ml nước mài tan. 8 vị trên 1.500ml nước sắc lọc bỏ bã lấy 200ml hòa với nước tê giác quấy đều. Chia đều 4 lần, ngày uống 3 lần, tối uống 1 lần.
Phế nhiệt phát chẩn:
Triệu chứng: Sốt, ho, tức ngực, mọc chẩn đỏ.
Phương pháp điều trị: Tuyên phế nhiệt lương dinh thấu tiết.
Bài thuốc: Gia giảm ngân kiều tán: Kim ngân hoa 12g, liên kiều 8g, cát cánh 12g, bạc hà (tươi) 12g, trúc diệp (tươi) 12g, cam thảo 6g, ngưu bàng 12g, sinh địa 16g, đan bì 12g, đại thanh diệp 6g, huyền sâm 16g, khổ thanh diệp 6g. 10 vị trên (trừ bạc hà và trúc diệp) 1.700ml nước sắc còn 600ml cho bạc hà và trúc diệp sắc lọc bỏ bã lấy 250ml. Chia đều 5 lần, ngày uống 4 lần, tối uống 1 lần.
 Ngưu bàng tử. |
Nhiệt hãm tâm bào:
- Triệu chứng: Sốt cao, mê man, nói nhảm hoặc nói ngọng, chân tay lạnh.
Phương pháp điều trị: Thanh tâm dưỡng âm hóa đàm.
Bài thuốc: Thanh cung thang: Huyền sâm 36g, liên tâm 24g, mạch môn đông 36g, trúc diệp 20g, liên kiều 10g, tê giác 2g. Mạch môn bỏ lõi, tê giác mài với 20ml nước tan hết. 5 vị trên 1.500ml nước sắc lọc bỏ bã lấy 200ml hòa với nước tê giác quấy đều. Uống ấm, chia đều 3 lần, ngày uống 3 lần.
Nhiệt thịnh làm động phong:
Triệu chứng: Sốt cao, đầu váng, chân tay buồn, giật hoặc run giật, cuồng loạn, kinh quyết, lưỡi đỏ, rêu khô. Mạch huyền sác.
Phương pháp điều trị: Lương can trừ phong.
Bài thuốc: Linh dương câu đằng thang: Linh dương giác 16g, tang diệp (tươi) 12g, xuyên bối mẫu 8g, sinh địa 24g, câu đằng 12g, cúc hoa 12g, phục thần 16g, bạch thược 16g, cam thảo 4g, trúc nhự 8g. Linh dương giác và trúc nhự 1.700ml nước sắc còn 700ml, cho các vị còn lại vào sắc lọc bỏ bã lấy 250ml. Uống ấm chia đều 5 lần, ngày uống 4 lần, tối uống 1 lần.
Nhiệt đốt chân âm (dương nhiệt thịnh âm hư):
Triệu chứng: Sốt, bực dọc nằm không yên, lưỡi đỏ, rêu vàng. Mạch tế sác.
Phương pháp điều trị: Thanh nhiệt tư âm.
Bài thuốc: Hoàng liên a giao thang: Hoàng liên 12g, bạch thược 24g, a giao 24g, hoàng cầm 12g, kê tử hoàng 2quả. 3 vị hoàng liên, hoàng cầm, thược dược 1.600ml nước sắc lọc bỏ bã lấy150ml, đun sôi cho a giao quấy đều vừa tan hết, tắt lửa cho lòng đỏ trứng gà quấy đều (nhiệt độ 60oC - 70oC). Uống ấm, chia đều ngày uống 3 lần.