Nằm cách thành phố Nha Trang khoảng 45km, với diện tích khoảng 400 ha - làng muối Hòn Khói được xem là một trong những cánh đồng muối lớn Việt Nam. Không chỉ mang lại nguồn thu nhập cho bà con, Hòn Khói còn được xem là một địa điểm du lịch hấp dẫn với những cánh đồng muối trắng tinh, tạo nên vẻ đẹp đặc trưng cho vùng đất miền biển này.
Hình ảnh thu hoạch muối của các diêm dân trong nắng sớm ban mai tạo nên một bức tranh thật đẹp
Ở Hòn Khói, mùa làm muối sẽ bắt đầu từ tháng 1 đến tháng 7 dương lịch, tuy nhiên để có những hạt muối trắng to, đậm vị và săn chắc thì đẹp nhất là từ tháng 4 đến tháng 6 vào những ngày nắng gắt. Giờ làm muối thường vào khung giờ 2 buổi: sáng sớm tinh mơ (từ 4 - 8h) và buổi chiều muộn (từ 15h30 - 18h).
Nụ cười của diêm dân yêu nghề làm muối tạo nên nét đặc thù của Hòn Khói, khiến vùng đất ven biển này càng trở nên duyên dáng
Đặc thù của công việc làm muối đòi hỏi các diêm dân phải dùng găng tay cao su dày và ủng để tránh tác hại của nước biển với nồng độ mặn cao. Nếu có dịp đến thăm cánh đồng muối rộng mênh mông và quan sát diêm dân lao động, bạn sẽ thấy trân trọng, nâng niu hơn những hạt muối trắng. Bắt đầu từ việc ngâm cát cùng nước biển, cát san đều, rắc muối mồi… rồi chờ nắng gắt lên lại đào, cào, vun, gánh... Những ụ muối ngày càng cao cũng là lúc mồ hôi của các diêm dân đổ xuống ngày càng nhiều.
Những đôi bao tay, ủng cao su giúp người dân tránh được “bệnh nghề nghiệp” từ “gánh quà của biển”
Vài năm trở lại đây, với mục đích sản xuất muối có chất lượng cao để cung cấp cho thị trường trong nước, những người làm muối ở Hòn Khói đã sản xuất thêm hai loại muối mới là muối phủ bạt và muối tinh Nhật Bản.
Ngày nay,“gánh quà của biển” được người dân Hòn khói vận chuyển bằng đôi tay khéo léo trên những chiếc xe đẩy thay cho đôi quang gánh tre
Muối phủ bạt được làm từ những ruộng muối lớn, có diện tích khoảng 1ha sau đó được phủ bạt và để khoảng 5 tháng sau sẽ thu hoạch. Mỗi ruộng muối phủ bạt ước tính thu về khoảng 500 tấn muối mỗi năm. Còn đối với muối tinh Nhật Bản, quy trình sản xuất cầu kỳ hơn: ruộng muối phải được lát gạch, đổ nước biển vào và phơi nắng từ 7 - 8 ngày mới thu hoạch, sau đó mang đi xay mịn, rồi lại tiếp tục đem phơi nắng mới cho ra được thành phẩm cuối cùng.
Hàng năm, Hòn Khói cung cấp cho thị trường trong nước khoảng 30.000 tấn muối các loại. Đến với Hòn Khói vào mùa làm muối, chúng ta rất dễ bắt gặp những “núi” muối trắng tinh được gom từ các ruộng muối chờ mang đi tiêu thụ.
Khi mặt trời nắng gắt cũng là lúc diêm dân hoàn thành công việc khó nhọc với những giọt mồ hôi mặn chát vị biển