TS.BS Nguyễn Vũ, Phó trưởng khoa Ngoại thần kinh, Cột sống và Chấn thương chỉnh hình, BV Đại học Y Hà Nội cho biết: Qua thăm khám ban đầu, bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt tuy nhiên có biểu hiện mệt mỏi, lo lắng, thường xuyên mất ngủ, đau đầu nhiều. Bệnh nhân tiếp tục được tiến hành các chỉ định cận lâm sàng.
Kết quả điện não đồ có sóng bất thường, không có liệt khu trú, chỉ có đau đầu. Chụp CT 128 dãy dựng mạch não thấy: Một khối dị dạng lớn, mặc dù chưa vỡ nhưng sát vỏ não.
Khối dị dạng động mạch não chính là nguyên ngân gây động kinh. Sau khi giải thích tình hình cụ thể và được sự đồng ý của gia đình, các bác sĩ quyết định phẫu thuật lấy bỏ khối dị dạng.
Sau mổ 6 ngày, bệnh nhân hồi phục tốt và được xuất viện. Một tháng sau bệnh nhân đến khám lại, chụp phim kiểm tra thấy khối dị dạng đã được lấy bỏ hoàn toàn, kết quả điện não đồ bình thường, các chỉ số phục hồi tích cực.
Bệnh nhân sẽ được điều trị thuốc chống động kinh sau 3 tháng, ngoài ra không cần dùng thêm bất kỳ loại thuốc nào.
Khối dị dạng mạch não của bệnh nhân được lấy bỏ.
Triệu chứng mơ hồ, khó phát hiện
Theo TS. Vũ, dị dạng động tĩnh mạch não là một đám rối mạch máu bất thường trong não, hình thành trong thời kỳ bào thai, nối thông động mạch và tĩnh mạch não, không cấp máu cho nhu mô não, khi vỡ gây đột quỵ chảy máu não. Đây là loại dị dạng mạch máu bẩm sinh nguy hiểm nhất.
“Dị dạng động tĩnh mạch não phát triển theo thời gian, tồn tại không triệu chứng trong nhiều năm và được phát hiện chủ yếu ở độ tuổi 10-40. Các biểu hiện lâm sàng điển hình nằm ở một trong 4 nhóm sau: Chảy máu não (50-60%); Đau đầu, động kinh (40-45%); Tình cờ (5-10%); Dấu hiệu thần kinh khu trú”- TS. Vũ cho biết thêm.
Cũng theo TS. Vũ, khi chưa vỡ, bệnh nhân có biểu hiện đau đầu mạn tính, điều trị nội khoa không khỏi, có những cơn co giật kiểu động kinh. Những trường hợp kích thước tổn thương dị dạng lớn có thể gây chèn ép não và thiếu máu não gây yếu liệt tay chân… Cũng có thể không có triệu chứng gì, được phát hiện tình cờ khi chụp cắt lớp, cộng hưởng từ hoặc chụp mạch vì bệnh khác.
Khi bị vỡ gây chảy máu não, thường chảy máu trong nhu mô não, có thể chảy máu não thất hoặc kết hợp, rất hiếm khi chảy máu dưới nhện. Triệu chứng đột ngột, cấp tính với mức độ nặng nhẹ khác nhau với các biểu hiện: đau đầu dữ dội, nôn, buồn nôn, tăng huyết áp, ý thức có thể bình thường, hoặc lơ mơ, thậm chí hôn mê, yếu liệt nửa người, khó nói hoặc không nói được…
TS. Vũ cho hay, trẻ em dường như ít có nguy cơ chảy máu hơn so với người lớn. Kích thước, vị trí, và các hình ảnh mạch máu trong dị dạng động tĩnh mạch (AVM) ảnh hưởng đến biểu hiện lâm sàng. Bệnh nhân có AVM được dẫn lưu ở nông có nhiều khả năng gây động kinh hơn.
Tỉ lệ trung bình chảy máu hàng năm của bệnh nhân dị dạng thông động tĩnh mạch không được điều trị thay đổi từ 2,8-4,6%. Các yếu tố tăng nguy cơ chảy máu: độ tuổi tăng lên, khối dị dạng được dẫn lưu vào hệ thống tĩnh mạch sâu, và các dị dạng nằm sâu trong tổ chức não, các túi phình mạch não đi kèm và hồi lưu vào hệ tĩnh mạch sâu.
Điều trị thế nào?
Theo các chuyên gia, hiện nay các các phương pháp điều trị dị dạng mạch não là phẫu thuật mở: mở hộp sọ, kẹp và cắt các mạch máu dị dạng. Thường áp dụng khi khối dị dạng vỡ gây máu tụ nội sọ hoặc khối dị dạng lớn gây dấu hiệu thần kinh khu trú.
Thứ 2 là, phẫu thuật tia xạ: không mổ, dùng chùm tia xạ chiếu từ ngoài làm tổn thương các tế bào thành mạch bệnh lý, làm hẹp dần và tắc các mạch dị dạng.
Thứ 3 là can thiệp nội mạch: không mổ, dùng ống thông nhỏ đi qua động mạch đùi lên não, sử dụng chất gây tắc là keo (glue) hoặc Onyx để bơm tắc dị dạng động tĩnh mạch qua ống thông (nút mạch).
Thông thường những dị dạng nhỏ dưới 3cm và cấu trúc đơn giản, có thể được điều trị triệt để bằng phương pháp nút mạch. Những dị dạng lớn hơn và cấu trúc phức tạp thường được điều trị phối hợp các phương pháp. Với các trường hợp này, các bác sĩ thường nút mạch trước để làm giảm bớt kích thước dị dạng, sau đó phẫu thuật mở hoặc phẫu thuật tia xạ.
Tùy tình trạng toàn thân và tổn thương của mỗi bệnh nhân, phương pháp và kế hoạch điều trị sẽ được lựa chọn một cách phù hợp nhất.
Để phát hiện sớm và xử trí kịp thời dị dạng mạch não, TS. Vũ khuyến cáo, những người thường xuyên có dđau đầu, đặc biệt khi lao động gắng sức có những cơn vắng ý thức, run chân tay hoặc co giật chân tay… cần đi đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
