Dự án 7 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025 được triển khai tại 5 huyện miền núi, dân tộc thiểu số trọng điểm gồm Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế và Lạng Giang (tỉnh Bắc Giang cũ) nơi tập trung đông đồng bào dân tộc như Dao, Nùng, Tày, H’Mông… Mục tiêu của dự án là cải thiện sức khỏe bà mẹ, trẻ em tại vùng sâu, vùng xa, nơi có tỷ lệ hộ nghèo cao và điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế.
Nhờ sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền và ngành y tế, nhiều mô hình can thiệp thiết thực đã được triển khai, tập trung truyền thông về chăm sóc thai kỳ an toàn, nuôi con bằng sữa mẹ, dinh dưỡng hợp lý và phòng ngừa bệnh tật ở trẻ nhỏ.
Theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh, đến hết tháng 4/2025, các chỉ tiêu cơ bản đều đạt tiến độ: Tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm còn 10%, thể thấp còi còn 18,6%. Tỷ lệ xã khu vực III triển khai mô hình chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời đạt 42,8%. 97% phụ nữ có thai tại các xã khu vực III được cấp sản phẩm dinh dưỡng (3% từ chối nhận do tự bổ sung vi chất). Tỷ số tử vong mẹ/100.000 trẻ đẻ sống là 22, tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi là 9‰. 90,1% phụ nữ mang thai được khám ít nhất 4 lần, 99,9% phụ nữ sinh tại cơ sở y tế hoặc có nhân viên y tế hỗ trợ.
Kiểm tra sức khỏe cho trẻ dưới 5 tuổi tại xã Sa Lý, Bắc Ninh. Ảnh: Sỹ Quyết.
Dự án cũng hỗ trợ nâng cấp cơ sở vật chất trạm y tế xã, duy trì hoạt động y tế thôn bản – lực lượng then chốt trong tư vấn, truyền thông sức khỏe cộng đồng. Nhiều địa phương triển khai mô hình “y tế đến bản”, định kỳ thăm khám, theo dõi sức khỏe mẹ và trẻ nhỏ tại các thôn bản xa trung tâm.
Các hoạt động chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em còn được lồng ghép với chương trình tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe sinh sản, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế ban đầu, tạo niềm tin cho người dân vùng cao.
Tuy nhiên, công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em vùng dân tộc thiểu số vẫn còn khó khăn do địa hình phức tạp, giao thông cách trở. Một bộ phận người dân vẫn duy trì tập quán sinh con tại nhà, tự chữa bệnh bằng phương pháp dân gian.
Để nâng cao hiệu quả và tính bền vững, ngành y tế đề xuất nhiều giải pháp: tăng cường đào tạo, bổ sung nhân lực y tế cơ sở, ưu tiên tuyển dụng cán bộ là người dân tộc thiểu số; mở rộng mô hình y tế lưu động, tổ chức khám, tư vấn ngay tại thôn bản; đổi mới hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe, hướng đến phụ nữ mang thai, bà mẹ có con nhỏ và người có uy tín trong cộng đồng; đồng thời, tăng cường cơ chế tự chủ tài chính cho trạm y tế xã để chủ động triển khai các hoạt động thiết yếu.
Nhiều địa phương triển khai mô hình “y tế đến bản”, định kỳ thăm khám, theo dõi sức khỏe mẹ và trẻ nhỏ tại các thôn bản xa trung tâm. Ảnh minh hoạ.
Trong giai đoạn tới, tỉnh Bắc Ninh đặt mục tiêu tiếp tục nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc và tuổi thọ của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi. Tỉnh sẽ đẩy mạnh xây dựng, phát triển mạng lưới y tế cơ sở, tạo điều kiện để người dân vùng cao được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc hiện đại; đồng thời kiểm soát, tiến tới loại bỏ dịch bệnh.
Công tác chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng bà mẹ – trẻ em tiếp tục được chú trọng, hướng tới giảm tử vong mẹ, tử vong trẻ em, nâng cao tầm vóc, thể lực của trẻ em dân tộc thiểu số; duy trì và nhân rộng mô hình dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng làm mẹ an toàn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ – trẻ em cho đội ngũ cán bộ y tế, qua đó thực hiện hiệu quả các gói dịch vụ can thiệp thiết yếu.
