Hồi đầu tháng 7, Chính phủ Nhật Bản tuyên bố thực thi lệnh hạn chế xuất khẩu một số vật liệu công nghệ sang Hàn Quốc. Đó là nhựa nhiệt dẻo được sử dụng trong sản xuất tấm màn hình điện thoại thông minh, chất cản màu và hydro clorua có độ tinh khiết cao được sử dụng làm khí ăn mòn trong sản xuất chất bán dẫn. Đây đều là những vật liệu mà Nhật Bản chiếm ưu thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khiến Hàn Quốc dù muốn đổi đối tác mới cũng không thể tìm được sản phẩm thay thế.
Những cuộc “đối đầu” thương mại giữa Nhật Bản và Hàn Quốc lên đến đỉnh điểm sau quyết định của Nhật Bản loại Hàn Quốc khỏi danh sách hưởng ưu đãi xuất khẩu, trong “Danh sách TRắng” kể từ ngày 28/8 đã đẩy quan hệ giữa hai nước Đông Bắc Á thêm căng thẳng, thậm chí xuất hiện cả làn sóng tẩy chay hàng hóa của nhau.
Phong trào tẩy chay hàng hóa Nhật Bản tại Hàn Quốc đang lan rộng
Nhiều vụ tẩy chay hàng hóa mang đến những câu chuyện “dở khóc dở cười” như chủ trạm xăng dầu Hàn Quốc kêu gọi các trạm xăng từ chối đổ xăng cho khách hàng dùng ô tô của Nhật, hay không sửa xe NHật. Các siêu thị không bán hàng Nhật. Thậm chí gần đây, các chuyến bay giữa hai nước , khách đi lại đã thưa thớt hơn rất nhiều sau khi Chính phủ cảnh báo công dânlưu ý việc tới và đi lại tại Hàn QUốc hôm 14/8 . Thực tế các phong trào “No Japan” trên đất Hàn Quốc đang ảnh hưởng tới chính người dân và doanh nghiệp Hàn Quốc nhiều hơn là Nhật Bản.
Tranh chấp thương mại Nhật - Hàn tác động tới chuỗi cung ứng toàn cầu. Nếu thắt chặt xuất khẩu sẽ khiến GDP của Hàn Quốc giảm 2,2%; nếu Hàn Quốc trả đũa, GDP Hàn Quốc suy giảm 3,1% và Nhật Bản giảm 1,8%. Nếu như doanh nghiệp Hàn Quốc không đảm bảo được nguồn cung cấp nguyên liệu và bị thiếu hụt tới 45% thì GDP của Hàn Quốc sẽ bị suy giảm 4,2%. Các công ty công nghệ lớn như LG, Samsung, SK đều bị ảnh hưởng.
Bế tắc trong quan hệ Nhật Hàn
Quan hệ kinh tế thương mại NHật Bản và Hàn Quốc đã biến thành một cuộc chiến chưa có hồi kết chỉ là “giọt nước tràn ly” . Bởi từ trong lịch sử, hai đồng minh thân cận của Mỹ ở khu vực Đông Bắc Á này vốn đã “cơm không lành canh không ngọt” liên tục, bắt đầu từ những tranh chấp đảo Takeshima/Dokdo chưa được giải quyết. Sau đó vụ việc Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc Moon Hee-sang hồi tháng 2/2019 nói rằng Nhật Bản nên xin lỗi những người được gọi là “phụ nữ mua vui”, khiến dư luận Nhật Bản bị sốc, kiên quyết yêu cầu ông Moon Hee-sang phải xin lỗi.
Nhật Bản Hàn Quốc “tiếp thêm” năng lượng cho “đốm lửa” Đông Bắc Á bùng lên sau vụ việc tàu chiến Hàn Quốc chĩa radar điều khiển hỏa lực vào máy bay tuần tra của Nhật Bản.
Về phần mình, Hàn Quốc cũng liên tục ra hai phán quyết buộc những doanh nghiệp Nhật Bản kế thừa các doanh nghiệp thời Chiến tranh Thế giới lần thứ hai như tập đoàn thép Nippon Sumitomo, công ty Mitsubishi Heavy Industries… phải chịu trách nhiệm bồi thường cho việc cưỡng ép lao động thời chiến mà Nhật Bản cho rằng họ đã hoàn thành nghĩa vụ đền bù từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ.
Mâu thuẫn chất chồng, không tìm thấy lời giải thỏa đáng, cả NHật Bản và Hàn Quốc “lún sâu” vào cuộc chiến thương mại mà có lẽ cả hai sẽ tổn thất nặng nề. Ngày 15/8, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cho biết nước này "sẵn lòng phối hợp" với Nhật Bản nếu quốc gia láng giềng chọn đối thoại và hợp tác để giải quyết tình trạng căng thẳng thương mại đang leo thang. Đây là một trong những lời đề nghị đối thoại rõ ràng nhất đối với Tokyo kể từ khi Nhật Bản ra quyết định hạn chế xuất khẩu 3 nguyên liệu công nghiệp quan trọng sang Hàn Quốc.
Tuy nhiên đã xuất hiện một tín hiệu le lói nhằm làm giảm căng thẳng ở khu vực đã xuất hiện, đó là vào ngày 16 và 17/8, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Takeo Akiba đại diện cho phía Nhật Bản, gặp Thứ trưởng Ngoại giao thứ nhất của Hàn Quốc Cho Sei-young dẫn đầu tham dự cuộc gặp không chính thức. Mặc dù ít hy vọng nhưng những thiệt hại đôi bên trong cuộc chiến này sẽ làm những người đứng đầu đất nước sẽ phải cân nhắc lại trước các hành động tiếp theo.
