Vì sao nên nỗi?
Nguyên nhân gây bệnh hiện vẫn chưa được xác định rõ. Người ta thấy rằng những người sinh đôi cùng trứng thì đồng thời bị bệnh này, điều đó gợi ý về yếu tố di truyền. Cũng như biểu hiện khác của viêm da cơ địa hay còn gọi là eczema, bệnh tổ đỉa là bệnh da dị ứng. Theo một số nghiên cứu cho thấy, trên 50% bệnh nhân tổ đỉa có yếu tố tiền sử cá nhân hoặc gia đình dị ứng (các bệnh dị ứng như hen, viêm mũi dị ứng, mày đay...). Như vậy, bệnh có căn nguyên là cơ địa dị ứng, đồng thời có thể có dị nguyên như hóa chất, xà phòng, nước hoa, các chất có trong mỹ phẩm, đồ ăn, thức uống, đồ mạ nickel, cobalt, crôm... Một số trường hợp mắc bệnh tổ đỉa do dị ứng tiếp xúc với dép nhựa và sau khi không sử dụng nữa thì bệnh tự khỏi. Sang chấn tinh thần - stress cũng có thể gây bệnh này. Một số người bệnh có liên quan đến bệnh như aspirin, thuốc tránh thai và hút thuốc lá.
 |
Đặc điểm của bệnh tổ đỉa là hay tái phát. Thông thường, bệnh có thể tự khỏi sau 2 - 3 tuần. Bệnh tái phát trong vài tuần hoặc nhiều tháng. Tuy nhiên, nhiều trường hợp bệnh tự khỏi.
Triệu chứng khi mắc bệnh
Bệnh có thể xảy ra ở các lứa tuổi, nhưng thường xảy ra trước 40 tuổi. Biểu hiện đầu tiên là xuất hiện đột ngột mụn nước trong, giống như hạt trân châu, không có ban đỏ, người bệnh có cảm giác đau, nóng ở bàn tay, bàn chân trước khi nổi mụn nước. Có 80% bệnh tổ đỉa bị ở bàn tay, bàn chân chỉ khoảng 10%. Do ngứa, gãi, chà xát nhiều và điều trị không đúng có thể gây bội nhiễm vi khuẩn, gây chàm hóa. Cảm giác ngứa dữ dội cũng hay gặp trước khi thấy mụn nước xuất hiện. Các mụn nước kết tụ với nhau thành bọng nước lớn, đặc biệt ở lòng bàn chân. Hầu hết người bệnh khỏi sau 2 - 3 tuần, các mụn nước khô và bong vẩy da. Các trường hợp nhẹ, chỉ thấy mụn nước ở cạnh ngón, nhưng trường hợp điển hình thì mụn nước đối xứng ở hai lòng bàn tay, bàn chân. Nếu tái phát nhiều, bệnh dai dẳng ở các ngón có thể gây loạn dưỡng móng, móng bị hỏng, mất độ bóng, sần sùi, dầy, đổi màu. Tổn thương móng sẽ diễn biến dai dẳng làm cho người bệnh buồn phiền. Và nhiều trường hợp người bệnh tìm đến bác sĩ vì móng tay bị hỏng.
Tổ đỉa có thể bội nhiễm vi khuẩn gây ra các mụn mủ, vẩy tiết, nặng hơn có thể bị viêm mô tế bào, viêm hạch bạch huyết sưng đau.
 Trong bệnh tổ đỉa, các mụn nước liên kết nhau thành bọng nước lớn. 80% bệnh tổ đỉa gặp ở bàn tay. |
Bệnh khó điều trị
Điều trị có thể dùng nước muối sinh lý đắp hoặc dung dịch jarish, các mụn nước lớn có thể chọc cho dịch chảy ra nhưng không nên làm vỡ mụn nước. Những thương tổn có thể bôi kem corticoid rồi băng bịt cả đêm, có thể bôi trong 1 - 2 tuần. Trường hợp đám mụn tổ đỉa nhỏ, khu trú có thể tiêm triamcinolon trong thương tổn. Nếu thương tổn nhiều, nặng, có thể uống cortocoid liều giảm dần nếu không có chống chỉ định dùng thuốc này. Nếu bội nhiễm vi khuẩn, có thể dùng kháng sinh uống. Phương pháp điều trị PUVA có thể dùng cho các bệnh nhân bị bệnh nặng, hay tái phát.
PGS.TS. Nguyễn Duy Hưng