Vai trò của tuyên truyền trong công tác dân số
Đối với nhiều lĩnh vực, trong đó có công tác dân số, tuyên truyền đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Thông qua tuyền truyền, người dân đã được tiếp cận với các chính sách về dân số của Đảng và Nhà nước, được nâng cao nhận thức, dần thay đổi hành vi, hướng tới nâng cao chất lượng dân số.
Nhiều hình thức tuyên truyền phong phú, dễ hiểu, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng như truyền thông lưu động, xây dựng pano, khẩu hiệu, băng video, câu lạc bộ (như câu lạc bộ tiền hôn nhân hay không sinh con thứ ba…), lồng ghép đưa dịch vụ kế hoạch hóa gia đình về cơ sở… đã được áp dụng trên hầu khắp các địa phương trên cả nước, từ thành thị, nông thôn đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, tiếp cận với mọi đối tượng, từ người Kinh đến người dân tộc thiểu số. Đặc biệt, với hình thức tuyên truyền hai chiều như tư vấn đối thoại trực tiếp đã giúp người dân được giải đáp trực tiếp những thắc mắc cụ thể của mình về kế hoạch hóa gia đình, nuôi con khỏe…
Cũng nhờ có tuyên truyền mà người dân được nhận thức đúng về vấn đề dân số sẽ giúp họ thay đổi suy nghĩ và dần thay đổi hành vi. Chẳng hạn, theo Viện dinh dưỡng quốc gia, tuyên truyền về vai trò của dinh dưỡng với bà con dân tộc thiểu số sẽ giúp họ hiểu hơn về cách chăm sóc con trong 1000 ngày vàng, lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu… từ đó bỏ thói quen cho trẻ ăn sớm, khi trẻ mới được 2-3 tháng như hiện nay.
Bên cạnh đó còn rất nhiều vấn đề khác nhưng theo đánh giá của Tổng cục Dân số- Kế hoạch hóa gia đình, nội dung truyền thông về dân số còn tập trung nhiều về kế hoạch hóa gia đình, chưa thật sự đi vào chiều sâu, mới tập trung vào các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, các vùng đông dân cư và kinh tế phát triển mà chưa quan tâm triển khai tới vùng sâu, vùng xa, nơi trình độ dân trí còn thấp và cơ sở hạ tầng còn thiếu thốn.
Nhằm định hướng nội dung cũng như đạt mục tiêu nâng cao chất lượng dân số, Nghị quyết số 21-NQ/TW đã đề ra giải pháp đổi mới nội dung tuyên truyền, một trong những giải pháp quan trọng, then chốt cho công tác dân số trong tình hình mới.
Công tác truyền thông đẩy mạnh sang nội dung dân số và phát triển.
Nội dung cụ thể trong công tác tuyên truyền được thay đổi thế nào?
Trong Nghị quyết số 21-NQ/TW, Ban chấp hành Trung ương yêu cầu công tác tuyên truyền, truyền thông, giáo dục phải chuyển mạnh sang chính sách dân số và phát triển. Tuy nhiên, vẫn tiếp tục thực hiện cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có 2 con, bảo đảm quyền và trách nhiệm trong việc sinh con và nuôi dạy con tốt. Tập trung vận động sinh ít con hơn ở vùng, đối tượng có mức sinh cao; duy trì kết quả ở những nơi đã đạt mức sinh thay thế; sinh đủ 2 con ở những nơi có mức sinh thấp.
Nâng cao nhận thức, thực hành về bình đẳng giới; đẩy mạnh truyền thông giáo dục chuyển đổi hành vi nhằm giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Tạo chuyển biến rõ nét ở những vùng có tỉ số giới tính khi sinh cao.
Nâng cao nhận thức, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về cư trú, về cấm tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Ngoài ra, cần đổi mới toàn diện nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục dân số, sức khỏe sinh sản trong và ngoài nhà trường. Hình thành kiến thức và kỹ năng về dân số, sức khỏe sinh sản đúng đắn, có hệ thống ở thế hệ trẻ.
Ngoài ra, công tác tuyên truyền cần đẩy mạnh, tập trung vận động, khơi dậy phong trào mọi người dân thường xuyên luyện tập thể dục, thể thao, có lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý để nâng cao sức khỏe tầm vóc, thể lực người Việt Nam nhằm đạt mục tiêu chiều cao người Việt Nam đạt 168,5 cm đối với nam, 157,5 cm đối với nữ khi đủ 18 tuổi, chỉ số Phát triển con người (HDI) nằm trong nhóm 4 nước hàng đầu khu vực Đông Nam Á.
