15 năm kể từ khi một luật sư nước Ý khởi kiện Tổng công ty Hàng không Vietnam Airlines (VNA) với mức bồi thường hơn 5 triệu euro, ngày 2/4 tới đây sẽ là phiên xem xét cuối cùng tại Ý.
Vì sao lại có vụ kiện phức tạp và kéo dài đến như vậy? Trong cuộc họp báo mới đây, Tổng giám đốc VNA Phạm Ngọc Minh cho biết, năm 1991, VNA ký hợp đồng với Công ty Falcomar của Ý về chỉ định đại lý và làm đại lý cho VNA theo mẫu hợp đồng của Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế.
Trong hợp đồng ghi rõ rằng Công ty Falcomar chỉ bán vé cho VNA, VNA không chịu trách nhiệm đối với các thỏa thuận hoặc hợp đồng khác do Falcomar ký kết. Đột nhiên, năm 1994, VNA nhận được giấy triệu tập của Tòa sơ thẩm Roma về việc ông Liberati khởi kiện buộc VNA và Công ty Falcomar bồi thường hàng triệu euro với lý do ông ta đã thực hiện một số công việc cho Falcomar với tư cách là đại diện cho VNA. Thực tế thì VNA không hề có bất cứ hợp đồng, thỏa thuận hoặc ủy quyền nào cho ông Liberati. Thế nhưng năm 1995, Tòa sơ thẩm Roma vẫn ra bản án buộc VNA bồi thường cho ông Liberati gần 5 tỷ lia (tiền Ý), chưa kể các chi phí khác. Năm 2002, VNA nhận được thư đòi tiền của ông Liberati kèm theo phần trích bản án 8395 của Tòa sơ thẩm Roma. VNA không chấp nhận phán quyết vô lý của Tòa Roma, vụ kiện tiếp tục kéo dài. Năm 2004, Ủy ban đòi nợ và tịch biên Pháp thông báo phong tỏa số tiền hơn 1,3 triệu euro tại BSP Pháp của VNA với lý do bảo đảm cho việc thi hành bản án của Tòa Roma. Sau nhiều năm tìm hiểu, làm việc với Cơ quan lưu trữ của tòa Roma và Đại sứ quán Ý tại Việt Nam để thu thập các tài liệu liên quan đến vụ việc, VNA đã phát hiện thấy có sự dàn xếp, ngụy tạo giữa ông Liberati và luật sư của Công ty Falcomar (theo nội dung 2 bức thư giữa luật sư của Falcomar và ông Liberati) nhằm trục lợi, gây hại cho VNA. Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, VNA đã thuê Văn phòng luật sư Studio Legale Guerreri ở Roma tư vấn và đại diện cho VNA tại Ý. Năm 2005, VNA gửi đơn đặc biệt tới Tòa sơ thẩm Roma đề nghị hủy bản án sơ thẩm. Qua 5 phiên xem xét sơ thẩm và 7 phiên xem xét phúc thẩm, Tòa phúc thẩm Roma vẫn phán quyết không chấp nhận đơn kháng án của VNA với lý do theo luật pháp của Ý thì năm 2002 là thời điểm đã hết thời hạn kháng án.
Có thể thấy rằng vụ kiện này đã có kịch bản ngay từ khi VNA ký kết hợp đồng đại lý với Công ty Falcomar. Bằng chứng là Falcomar đã đơn phương hợp tác với ông luật sư Liberati, trái với hợp đồng đã ký với VNA. Và sau khi ông Liberati khởi kiện, thay vì phải phối hợp để bảo vệ quyền lợi của hai bên theo đúng hợp đồng thì Công ty Fancomar tự tuyên bố giải thể. Ở đây, họ đã dùng luật pháp của nước họ để cô lập, o ép một doanh nghiệp nhà nước của nước ngoài và trục lợi một cách trắng trợn.
Trường hợp nói trên chỉ là một trong nhiều nguy cơ từ bên ngoài biên giới đối với các doanh nghiệp nói riêng và cộng đồng người Việt nói chung. Còn không ít nguy cơ trong các lĩnh vực: đó là sự áp đặt thuế chống phá giá một cách vô lối của một số quốc gia đối với nhiều loại hàng hoá của Việt Nam; đó là những lô hàng tiêu dùng, những thiết bị, những dây chuyền công nghệ lạc hậu được phù phép để xuất sang Việt Nam; đó là những thùng rác công nghiệp dán nhãn hàng đã qua sử dụng lọt vào biên giới; đó là những loại dịch bệnh, thực phẩm không an toàn, tân dược, đông dược chất lượng kém; đó là sự bành trướng, xâm lăng văn hóa và diễn biến hòa bình,... Để giảm thiểu những nguy cơ, rất cần sự tỉnh táo và đoàn kết để bảo vệ lợi ích cộng đồng, lợi ích quốc gia, đặc biệt trong xu thế toàn cầu hóa, thế giới đang như phẳng ra.
Tô Trung